In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 36

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Opheffing kamp Westerbork

Van: Jaap&nbsp; Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: het is 12 uur in de nacht. Menachem zit niet meer in de strafbarak, maar in een andere barak. Met z'n drieën wachten ze op vertrek. Ter wille van de gerechtigheid mogen we niet zwijgen, nooit zwijgen. Heinz is twee dagen geleden in kamp Westerbork terecht gekomen. Menachem en Mirjam hadden niet verwacht hem nog levend te zien. Ook is het wonderlijk dat Mirjam en Menachem samen in Westerbork zijn terecht gekomen en ook samen zullen blijven. Menachem denk de volgende avond weer bij zijn ouders, zusjes en broer te zijn. Westerbork is meegevallen, maar je wordt er mesjogge; Hij is een week in de strafbarakken van kamp Westerbork geweest; Palestina-certificaten, neem geen enkel risico hiervoor. Er gaan ook mensen naar Auschwitz. In de gevangenis staat in de muren gekrast : ‘Houdt moed. Bid veel’.

Van: Jaap&nbsp; Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: het is 12 uur in de nacht. Menachem zit niet meer in de strafbarak, maar in een andere barak. Met z'n drieën wachten ze op vertrek. Ter wille van de gerechtigheid mogen we niet zwijgen, nooit zwijgen. Heinz is twee dagen geleden in kamp Westerbork terecht gekomen. Menachem en Mirjam hadden niet verwacht hem nog levend te zien. Ook is het wonderlijk dat Mirjam en Menachem samen in Westerbork zijn terecht gekomen en ook samen zullen blijven. Menachem denk de volgende avond weer bij zijn ouders, zusjes en broer te zijn. Westerbork is meegevallen, maar je wordt er mesjogge; Hij is een week in de strafbarakken van kamp Westerbork geweest; Palestina-certificaten, neem geen enkel risico hiervoor. Er gaan ook mensen naar Auschwitz. In de gevangenis staat in de muren gekrast : ‘Houdt moed. Bid veel’.

Brief van Menachem Pinkhof aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Groot, de, Moos&nbsp; Aan: Beste vriend, Hendrik Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-21 Onderwerp: Omstandigheden; Transport; Afscheid nemen. Toen de schrijver nog in een Joods werkkamp in Staphorst zat, had hij regelmatig contact met zijn twee zusters in Steenwijk met wie hij had samengewoond. Sindsdien heeft hij niets meer van hen gehoord. Grote onzekerheid. De schrijver is zowel psychisch als fysiek aangeslagen. Zou de maandag (19-10) op transport zijn gegaan. Hij &nbsp;werd dankzij een vriend eruit gehaald in tegenstelling tot zijn broer. Hij verwacht dat vrijdag (23-10) zijn lot is bezegeld. De brief is op maandag 26 oktober ontvangen en overgetypt. Mogelijk de woensdag ervoor geschreven.&nbsp;

Van: Groot, de, Moos&nbsp; Aan: Beste vriend, Hendrik Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-21 Onderwerp: Omstandigheden; Transport; Afscheid nemen. Toen de schrijver nog in een Joods werkkamp in Staphorst zat, had hij regelmatig contact met zijn twee zusters in Steenwijk met wie hij had samengewoond. Sindsdien heeft hij niets meer van hen gehoord. Grote onzekerheid. De schrijver is zowel psychisch als fysiek aangeslagen. Zou de maandag (19-10) op transport zijn gegaan. Hij &nbsp;werd dankzij een vriend eruit gehaald in tegenstelling tot zijn broer. Hij verwacht dat vrijdag (23-10) zijn lot is bezegeld. De brief is op maandag 26 oktober ontvangen en overgetypt. Mogelijk de woensdag ervoor geschreven.&nbsp;

Brief van Moos de Groot aan Hendrik vanuit kamp Westerbork

Van: Löwenhardt, W.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1945-07-25&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte zoon&nbsp; Voorkant door Löwenhardt zelf getekend.

Van: Löwenhardt, W.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1945-07-25&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte zoon&nbsp; Voorkant door Löwenhardt zelf getekend.

Briefkaart met tekening van Werner Löwenhardt aan de familie Van As

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken in kamp Westerbork

Van: Visser, Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden thuis, razzia's

Van: Visser, Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden thuis, razzia's

Brief van Bertie Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Voorlopig bewijs van inlevering van aanmeldingsformulier Afgegeven door gemeente Amsterdam Van: Meijer, Alfred

Voorlopig bewijs van inlevering van aanmeldingsformulier Afgegeven door gemeente Amsterdam Van: Meijer, Alfred

Bewijs voor Alfred Meijer van de gemeente Amsterdam betreft aanmelding

Sonder-Ausweis Querido, Abraham, 30-4-11, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis Querido, Abraham, 30-4-11, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Abraham Querido

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: getroffene Simon Vissel.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: getroffene Simon Vissel.

Verklaring van erfrecht in verband met huisraadschade

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 223 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Godschalk, Susanna Mathilda geb. 21-01-78 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 223 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Godschalk, Susanna Mathilda geb. 21-01-78 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Susanna Mathilda Godschalk

Proces-verbaal Betreft aangifte vermissing persoonsbewijs van Edith Jacobs met getuigenverklaringen. Datum: 1945-04-17 Plaats: Westerbork, kamp

Proces-verbaal Betreft aangifte vermissing persoonsbewijs van Edith Jacobs met getuigenverklaringen. Datum: 1945-04-17 Plaats: Westerbork, kamp

Proces-verbaal opgemaakt door L.A.A. Cohen over de vermissing van het persoonsbewijs van Edith Jacobs

Groepsfoto.&nbsp; Groep mannen, de meesten in overall met een Jodenster en een schop in de hand op het land in de nabijheid van het Joodse werkkamp De landweer te Elsloo met de opzichter van de Heidemij Siebe van der Veen. De volgende namen van links naar rechts: Bram Dupont, Jaap van Loggem, D. Klisser, D. van der Kar, F. de levie, Lou Blits, J. van der Klei, Siebe van der Veen,&nbsp; Nathan Swart (achter opzichter van der Veen), M. de Leeuw, Gerrit Speijer, Ben Pijnappel, W. Presser, Mautje Polk, Arie Englander, D. Krijn, Luc Blits &nbsp;

Groepsfoto.&nbsp; Groep mannen, de meesten in overall met een Jodenster en een schop in de hand op het land in de nabijheid van het Joodse werkkamp De landweer te Elsloo met de opzichter van de Heidemij Siebe van der Veen. De volgende namen van links naar rechts: Bram Dupont, Jaap van Loggem, D. Klisser, D. van der Kar, F. de levie, Lou Blits, J. van der Klei, Siebe van der Veen,&nbsp; Nathan Swart (achter opzichter van der Veen), M. de Leeuw, Gerrit Speijer, Ben Pijnappel, W. Presser, Mautje Polk, Arie Englander, D. Krijn, Luc Blits &nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp De Landweer

Van: Schade Enquête Commissie Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: claim van Joseph over huisraadschade van Abraham van Dam, zijn broer, kan alleen door Abraham zelf geclaimd worden.&nbsp;

Van: Schade Enquête Commissie Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: claim van Joseph over huisraadschade van Abraham van Dam, zijn broer, kan alleen door Abraham zelf geclaimd worden.&nbsp;

Brief van de Schade Enquête Commissie aan Joseph van Dam over het vervallen van zijn schadeclaim

Van: L.O. Drenthe Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Hoogeveen Datum: 1945-06-07 Onderwerp: onderduikadres kamp Ybenheer te Fochterloo; toekomstig adres is onbekend.

Van: L.O. Drenthe Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Hoogeveen Datum: 1945-06-07 Onderwerp: onderduikadres kamp Ybenheer te Fochterloo; toekomstig adres is onbekend.

Duikkaart van Marcus van Zuiden te kamp Ybenheer

Kampgeld Plaats: Westerbork, kamp 25 Cent/25 Gutschen Serie CC No. 8261

Kampgeld Plaats: Westerbork, kamp 25 Cent/25 Gutschen Serie CC No. 8261

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Van: Stichting Opbouw Drenthe&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-11-27&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp. De stichting Opbouw Drenthe schrijft dat de barakken niet voldoen aan de doeleinden van de Stichting.

Van: Stichting Opbouw Drenthe&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-11-27&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp. De stichting Opbouw Drenthe schrijft dat de barakken niet voldoen aan de doeleinden van de Stichting.

Brief van Stichting Opbouw Drenthe aan Houtvester Assen

Van: Stad, P.M.&nbsp; Betreft toestemming voor het reizen van Westerbork naar Rotterdam.&nbsp; Datum: 1945-06-18

Van: Stad, P.M.&nbsp; Betreft toestemming voor het reizen van Westerbork naar Rotterdam.&nbsp; Datum: 1945-06-18

Verklaring voor Philip Stad om kamp Westerbork definitief te mogen verlaten

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag revue boek Humor und Melodie

Van: moeder en Joop&nbsp; Aan: Lieve kinderen (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten; schoonmoeder is nu ook in kamp Westerbork.&nbsp;

Van: moeder en Joop&nbsp; Aan: Lieve kinderen (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten; schoonmoeder is nu ook in kamp Westerbork.&nbsp;

Brief van moeder en Joop aan Ben en Mien Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Urie Aan: ? Plaats:&nbsp; Datum: 1942-12-08 Onderwerp: kampboerderij. De commandant van kamp Westerbork heeft gebeld met de vraag of er bezwaar bestond de varkensstal te verbouwen tot een paardenstal. Er moet wel een deur in de buitenmuur worden gemaakt.&nbsp; &nbsp;

Van: Urie Aan: ? Plaats:&nbsp; Datum: 1942-12-08 Onderwerp: kampboerderij. De commandant van kamp Westerbork heeft gebeld met de vraag of er bezwaar bestond de varkensstal te verbouwen tot een paardenstal. Er moet wel een deur in de buitenmuur worden gemaakt.&nbsp; &nbsp;

Brief van Urie aan een onbekende naar aanleiding van een telefoon van de kampcommandant

Kinderen.&nbsp; Kinderen spelen bij een trein op de Boulevard des Misères in Kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork: 1943-1944 Kinderen spelen argeloos bij de deportatietrein. De barakken rechts zijn de nummers 99 en 100. Op de achtergrond links is de Centrale keuken te zien.

Kinderen.&nbsp; Kinderen spelen bij een trein op de Boulevard des Misères in Kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork: 1943-1944 Kinderen spelen argeloos bij de deportatietrein. De barakken rechts zijn de nummers 99 en 100. Op de achtergrond links is de Centrale keuken te zien.

Kinderen spelen bij de deportatietrein op de centrale weg van het kamp

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Technische Dienst en Bedrijven 1947 Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 23 (ingebonden) &nbsp;Vliegtuigsloperij, het gebruik van barak 107 voor de montage en het repareren van legerauto's; werk externe bedrijven, ontginningen; oogstvoorziening, kampboerderij; werkzaamheden kamp intern.

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Technische Dienst en Bedrijven 1947 Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 23 (ingebonden) &nbsp;Vliegtuigsloperij, het gebruik van barak 107 voor de montage en het repareren van legerauto's; werk externe bedrijven, ontginningen; oogstvoorziening, kampboerderij; werkzaamheden kamp intern.

Jaarverslag van het Interneringskamp van 1947

Van: Joodsche Raad, Afdeling Winschoten Aan:&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: november 1941 Onderwerp: mededelingen over reisvergunningen en verandering van spreekuur

Van: Joodsche Raad, Afdeling Winschoten Aan:&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: november 1941 Onderwerp: mededelingen over reisvergunningen en verandering van spreekuur

Brief van de Joodse Raad, afdeling Winschoten over reizen buiten de woonplaats

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden. Van: Swart, Frouwina Gemeente van aanmelding: Amsterdam Datum: 1945-07-11

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden. Van: Swart, Frouwina Gemeente van aanmelding: Amsterdam Datum: 1945-07-11

Aanmeldingskaart van Frouwina Swart

Van: Betsie Baruch-de Levie.&nbsp; Aan: Topper, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-12&nbsp; Onderwerp: omstandigheden: bijvoorbeeld een transportnacht. Ze leven in een hel en ze worden vies en verkommeren, met 14.000 anderen in het kamp. Ze waren overvallen door het plotselinge vertrek naar kamp Westerbork. Ze hebben veel spullen moeten achterlaten; uitgaande transporten met 1700 personen; pakketten; beschrijving situatie; vraag met spoed om schoenen en kleding en andere zaken in verband met mogelijk vertrek aanstaande vrijdag (16 oktober).

Van: Betsie Baruch-de Levie.&nbsp; Aan: Topper, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-12&nbsp; Onderwerp: omstandigheden: bijvoorbeeld een transportnacht. Ze leven in een hel en ze worden vies en verkommeren, met 14.000 anderen in het kamp. Ze waren overvallen door het plotselinge vertrek naar kamp Westerbork. Ze hebben veel spullen moeten achterlaten; uitgaande transporten met 1700 personen; pakketten; beschrijving situatie; vraag met spoed om schoenen en kleding en andere zaken in verband met mogelijk vertrek aanstaande vrijdag (16 oktober).

Brief van Betsie Baruch aan de familie Topper vanuit kamp Westerbork

Van: Edens, R.J.&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: Tewerkstelling gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening; kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Van: Edens, R.J.&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: Tewerkstelling gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening; kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Rapport over tewerkstelling van gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening

Van: Haagman, Lion Aan: Swaab, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-09 Onderwerp: wat opbeurende woorden voor zijn zwager Dick; verzoek om regenjassen van rubber en gevoerd; Clara haar maat is 42, die van Lion en Bep 40; voor Lion twee borstrokken.

Van: Haagman, Lion Aan: Swaab, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-09 Onderwerp: wat opbeurende woorden voor zijn zwager Dick; verzoek om regenjassen van rubber en gevoerd; Clara haar maat is 42, die van Lion en Bep 40; voor Lion twee borstrokken.

Brief van Lion Haagman aan L. Swaab vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het kamp Westerbork 1945-04-17 No. 1&nbsp; Inhoud: mededeling Luitenant-Kolonel A.H. Stok, Militair Gezag; &nbsp;kampleiding, adviserende rol door: Speijer, de Jong, Schiff, Schlesinger en van Witsen; kampbevolking, inwoners van Drenthe kunnen zich melden in barak 32; katholieke en protestantse Joden dienen zich te melden in barak 32; watervoorziening is beperkt; opening post- kantoor (barak 32), kantine, barak 9; opgave van juiste naam; oorlogsoverzicht; signaal voor het begin van de dag; afgifte goederen uit de garage en magazijnen; N.M.A.; sport, aanmelden bij Mouw (Bridge) en Askanas (voetbal en handbal).

De Westerborker Nieuws uit het kamp Westerbork 1945-04-17 No. 1&nbsp; Inhoud: mededeling Luitenant-Kolonel A.H. Stok, Militair Gezag; &nbsp;kampleiding, adviserende rol door: Speijer, de Jong, Schiff, Schlesinger en van Witsen; kampbevolking, inwoners van Drenthe kunnen zich melden in barak 32; katholieke en protestantse Joden dienen zich te melden in barak 32; watervoorziening is beperkt; opening post- kantoor (barak 32), kantine, barak 9; opgave van juiste naam; oorlogsoverzicht; signaal voor het begin van de dag; afgifte goederen uit de garage en magazijnen; N.M.A.; sport, aanmelden bij Mouw (Bridge) en Askanas (voetbal en handbal).

De Westerborker nummer 1 van 17 april 1945

Sonder-Ausweis Springer, Mozes, 26-9-05, B15 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: alle Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Springer, Mozes, 26-9-05, B15 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: alle Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Mozes Springer

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, rapporten

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, rapporten

Brief van Alice van Praag vanuit kamp Westerbork

Van: de autoriteiten Aan: van Cleef, Rozette Plaats: onbekend Datum: 1945-06-11 Onderwerp: terugkeer en aankomst in Nederland, op 13 juni 1945 kwam ze in Venlo terecht.&nbsp;

Van: de autoriteiten Aan: van Cleef, Rozette Plaats: onbekend Datum: 1945-06-11 Onderwerp: terugkeer en aankomst in Nederland, op 13 juni 1945 kwam ze in Venlo terecht.&nbsp;

Registratiekaart van Rozette van Cleef

Groepsfoto. Aantal mannen voor een barak, op een zondag in het Joodse werkkamp Mantinge, 1942. Voorste rij, 3de van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Groepsfoto. Aantal mannen voor een barak, op een zondag in het Joodse werkkamp Mantinge, 1942. Voorste rij, 3de van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Een groep mannen voor hun barak in het Joodse werkkamp Mantinge

Van: Aan: de Wachtcommandant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: instructies wachtcommandant

Van: Aan: de Wachtcommandant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: instructies wachtcommandant

Instructie (s) voor de wachtcommandant in Interneringskamp Westerbork

Wachtrapport van 29-4-1943 - 30-04-1943, Westerbork.&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943-04-30 Gedicht geschreven door Bob Cahen tijdens een nachtdienst in één van de ziekenhuisbarakken. Cahen was broeder in het kampziekenhuis.&nbsp; Zie ook 2810-11

Wachtrapport van 29-4-1943 - 30-04-1943, Westerbork.&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943-04-30 Gedicht geschreven door Bob Cahen tijdens een nachtdienst in één van de ziekenhuisbarakken. Cahen was broeder in het kampziekenhuis.&nbsp; Zie ook 2810-11

Wachtdienst in het ziekenhuis van kamp Westerbork

Ausweiskarte Westerbork, kamp Van: Katz-Goldsmit, Kaatje Ze is uit kamp Vught gekomen op 8 juni 1943

Ausweiskarte Westerbork, kamp Van: Katz-Goldsmit, Kaatje Ze is uit kamp Vught gekomen op 8 juni 1943

Ausweiskarte van Kaatje Katz-Goldsmit

Betreft: Het bouwen en verbouwen van 3 barakken in het woonoord Schattenberg.&nbsp; Te verplaatsen barakken E en F van het woonoord de Donzel te Nistelrode.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Juli 1959

Betreft: Het bouwen en verbouwen van 3 barakken in het woonoord Schattenberg.&nbsp; Te verplaatsen barakken E en F van het woonoord de Donzel te Nistelrode.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Juli 1959

Plattegrond van het plaatsen en verbouwen van drie barakken in het woonoord Schattenberg

Van: Hoorn, van, B. en H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-07 Onderwerp: Beschrijving situatie. Henriette werkt de hele dag buiten op de heide. S' middags krijgt de werkploeg (honderd meisjes en jongens) eten op werkplek. Ze gaan er dan bij zitten. Er is weer een transport vertrokken. Het blijft maar doorgaan. Behoefte aan van alles. Henriette heeft eindelijk haar hoofddoek ontvangen.

Van: Hoorn, van, B. en H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-07 Onderwerp: Beschrijving situatie. Henriette werkt de hele dag buiten op de heide. S' middags krijgt de werkploeg (honderd meisjes en jongens) eten op werkplek. Ze gaan er dan bij zitten. Er is weer een transport vertrokken. Het blijft maar doorgaan. Behoefte aan van alles. Henriette heeft eindelijk haar hoofddoek ontvangen.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1971

Bouw vluchtelingenkamp&nbsp; Westerbork, vluchtelingenkamp 1939&nbsp; Op de voorgrond de administratiegebouwen en de Centrale Keuken en de directiekeet van de Rijksgebouwendienst.

Bouw vluchtelingenkamp&nbsp; Westerbork, vluchtelingenkamp 1939&nbsp; Op de voorgrond de administratiegebouwen en de Centrale Keuken en de directiekeet van de Rijksgebouwendienst.

van de bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Cabaret Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Spelers van het cabaret op het toneel, op de achtergrond een landschapsdecor.&nbsp; Tekst und Bild: 'Auf der Heide'. &nbsp;

Cabaret Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Spelers van het cabaret op het toneel, op de achtergrond een landschapsdecor.&nbsp; Tekst und Bild: 'Auf der Heide'. &nbsp;

Kampgevangenen als artiest op het podium van de schouwburg

Van: Zwaaf, Lena Aan: Blauw, Netty Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-17 Onderwerp: omstandigheden, mogelijk de volgende dag op transport

Van: Zwaaf, Lena Aan: Blauw, Netty Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-17 Onderwerp: omstandigheden, mogelijk de volgende dag op transport

Briefkaart van Lena Zwaaf aan Netty Blauw vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942, augustus Onderwerp: Aankomst in kamp Westerbork, reis naar Westerbork. Lopen vanuit Hooghalen naar het kamp. De schrijfster weet al dat ze de volgende dag zal worden doorgestuurd en dat de reis drie dagen zal duren. Bijz.: stempel is Groningen/Zwolle (?)

Van: Snoek, Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942, augustus Onderwerp: Aankomst in kamp Westerbork, reis naar Westerbork. Lopen vanuit Hooghalen naar het kamp. De schrijfster weet al dat ze de volgende dag zal worden doorgestuurd en dat de reis drie dagen zal duren. Bijz.: stempel is Groningen/Zwolle (?)

Briefkaart van Lini Snoek aan H. Snoek vanuit kamp Westerbork

Rekening van Heldring & Pierson bankiers t 's-Gravenhage voor mej. L. Nijstad, in verband met gemaakte kosten voor een postgiro aan Lippmann Rosenthal & Co. te Amsterdam, 29 juni 1942.

van Heldring & Pierson bankiers voor L. Nijstad

Van: Schrijver, H.&nbsp; Datum: 1944-07-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam voor Dienstbereich 6, groep 3 (batterijen)

Van: Schrijver, H.&nbsp; Datum: 1944-07-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Werkzaam voor Dienstbereich 6, groep 3 (batterijen)

Arbeitskarte van H. Schrijver in kamp Westerbork

Persoonsbewijs van: (Wijnberg) Urbach, Rosa&nbsp; Afgegeven 1941-10-16 te Hoogeveen&nbsp; Nr. 010653

Persoonsbewijs van: (Wijnberg) Urbach, Rosa&nbsp; Afgegeven 1941-10-16 te Hoogeveen&nbsp; Nr. 010653

Persoonsbewijs van Rosa (Wijnberg-) Urbach

Van: Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (in opdracht van) Aan: Nieuwkerk, Marinus, B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-06-19 Onderwerp: gebruik mogen maken van het openbaar vervoer in Amsterdam tot 24-06-1944.

Van: Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (in opdracht van) Aan: Nieuwkerk, Marinus, B.B. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-06-19 Onderwerp: gebruik mogen maken van het openbaar vervoer in Amsterdam tot 24-06-1944.

Bewijs om van het openbaar vervoer in Amsterdam gebruik te mogen maken als kampgevangene uit Westerbork

Speelgoed Eendje gemaakt in de speelgoedmakerij van kamp Westerbork &nbsp;

Speelgoed Eendje gemaakt in de speelgoedmakerij van kamp Westerbork &nbsp;

Houten eendje gemaakt in kamp Westerbork

Van: Vegelien, bijgestaan door Groonheim, Benjamin (barakken 48 en 49)&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G en (Janson, Luitenant) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04/05 Handgeschreven begeleidend briefje aan luitenant Janson met de vraag wat hij ervan vindt Onderwerp: huisvesting, barakken cartotheek; werkverdeling , taak diverse afdelingen der registratie; bevolkingsregistratie; onderscheid tussen mannen- en vrouwenkaarten; visitatie; documentatie en richtlijnen voor inname goederen bij binnenkomst. te denken valt aan: waarde-voorwerpen, waardepapieren, levensmiddelen, lijfgoederen, scherpe voorwerpen, brieven foto' s… Chef huisvesting

Van: Vegelien, bijgestaan door Groonheim, Benjamin (barakken 48 en 49)&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G en (Janson, Luitenant) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04/05 Handgeschreven begeleidend briefje aan luitenant Janson met de vraag wat hij ervan vindt Onderwerp: huisvesting, barakken cartotheek; werkverdeling , taak diverse afdelingen der registratie; bevolkingsregistratie; onderscheid tussen mannen- en vrouwenkaarten; visitatie; documentatie en richtlijnen voor inname goederen bij binnenkomst. te denken valt aan: waarde-voorwerpen, waardepapieren, levensmiddelen, lijfgoederen, scherpe voorwerpen, brieven foto' s… Chef huisvesting

Notitie over huisvesting en werkverdeling in Interneringskamp Westerbork

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp; Groepje jongens staan bij elkaar in een rokerige omgeving na de brand.

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp; Groepje jongens staan bij elkaar in een rokerige omgeving na de brand.

Foto van de grote brand van 1958 in woonoord Schattenberg

Ezechiël werd op 26 maart 1876 in Apeldoorn geboren en kwam op 7 oktober 1899 in Harderwijk wonen. Hij trouwde op 16 maart 1901 in Stadskanaal met Geertje Vleesblok. In 1940 had Harderwijk bijna 9000 inwoners en binnen die kleine gemeenschap stonden Geertje en Ezechiël goed bekend. Ezechiël, of Zeeg de Jood zoals hij ook werd genoemd, handelde in lompen en metalen en had tevens een vergunning om huiden te prepareren en te verhandelen. Hij trok met zijn handkar door Harderwijk en omgeving om spullen te kopen of te verkopen. Toen de zaak beter ging, kocht Ezechiël een kleine vrachtauto waarmee ook de grotere en zwaardere spullen vervoerd konden worden. Later kocht hij ook een luxe auto, een zogenaamde "two-seater", waar zijn zoons ook in mochten rijden.&nbsp; Ezechiël en Geertje hebben op verschillende plekken in Harderwijk gewoond. Zijn laatste huis, op de Hoogeweg nummer 29 was een groot huis met ruimte voor opslag. Rondom een gedeelte van de tuin stond een schutting van ongeveer anderhalve meter hoog waarachter de voorraad oud ijzer lag. Links achterin de tuin stond een grote loods waar lompen werden gesorteerd. In die loods werkte Piet, de knecht van Ezechiël. Uit gesprekken met oudere Harderwijkers kwam Ezechiël naar voren als een opgewekt iemand en als een hardwerkende en eerlijke zakenman.&nbsp; Op 29 maart 1943 komt van Generalkommissaris Rauter het bevel dat in acht provincies geen Joden meer mogen wonen en dat die provincies tegelijk ontruimd moeten worden. De tekst bij deze "Provinzentjudung" luidt: "Op 10 april is Joden het verblijf aldaar verboden; zij moeten naar Vught". Vanuit Arnhem komt op 6 april 1943 de mededeling: Alle Joden, die in de provincies Gelderland en Overijssel wonen, moeten hun woonplaats verlaten en zich melden in het kamp te Vught. De Joden zijn verplicht hun woning behoorlijk af te sluiten en de sleutels vóór hun vertrek af te geven bij den politiegezagsdragers hunner gemeente. Op hun verzoek kan deze den Joden een reisvergunning naar Vught geven. Na 10 april 1943 behooren alle Joden de provincies Gelderland en Overijssel te hebben verlaten. Alle Joden, die zich na dit tijdstip nog, zonder daartoe gerechtigd te zijn, in de beide provincies ophouden, worden als illegaal levende Joden aangemerkt en moeten worden gearresteerd en in een kamp ondergebracht worden.&nbsp; Ook Ezechiël en Geertje de Lange kregen hun reisvergunning en op vrijdag 9 april 1943 vertrokken zij naar Vught. Het is nog niet duidelijk of Geertje en Ezechiël met de trein, of per auto naar kamp Vught zijn gegaan. Op hun reisvergunning stond dat zij zich per spoor naar Vught moesten begeven, maar politiechef H. Kraaijenbrink schreef in zijn boek dat zij een auto bestelden en zich naar Vught lieten brengen. Op de vraag van de heer Kraaijenbrink waarom ook zij niet onderdoken antwoordde Ezechiël: "Ik wil geen andere mensen in moeilijkheden brengen". Het is inderdaad mogelijk dat Ezechiël en Geertje samen met nog drie andere Joodse Harderwijkers - Margaretha de Jong-Mozes, Dina Braunberger-Mozes en David Braunberger - inplaats van de trein te nemen een auto met chauffeur hebben gehuurd en zich gezamenlijk naar Vught lieten brengen. Wel zeker is dat zij alle vijf op die 9e april 1943 in het kamp te Vught aankwamen. Geertje kwam in barak 24 A terecht en Ezechiël in barak 38 A. Kamp Vught Het kamp vormde een reserve van arbeidskrachten die door de SS tegen betaling beschikbaar werden gesteld aan allerlei ondernemingen en industrieën binnen en buiten het kamp Vught. Het werk buiten het kamp was altijd zware arbeid in de buitenlucht. Dat stelde de Duitsers voor de vraag, wat te doen met de zieken, de ouden van dagen en de kinderen. Zij losten die vraag op door hen weg te sturen naar Westerbork en van daaruit, vrijwel onmiddelijk, naar Polen.&nbsp; Op 8 mei 1943 vertrokken ook Ezechiël en Geertje vanuit kamp Vught naar kamp Westerbork. Drie dagen later al, op 11 mei, worden Geertje en Ezechiël van Westerbork naar het vernietigingskamp Sobibor in Polen gedeporteerd. Met dat transport vertrokken ook Margaretha de Jong-Mozes, Dina en David Braunberger naar Sobibor. Eenmaal in Sobibor aangekomen worden Geertje en Ezechiël, onmiddellijk na aankomst, op 14 mei 1943, omgebracht. Ezechiël was toen 67 jaar oud en Geertje was toen 71 jaar oud. Van de vijf kinderen van Ezechiël en Geertje heeft alleen hun jongste zoon, Abraham (Appie) de oorlog weten te overleven.&nbsp;

Van:&nbsp; Aan: D.U.W. Plaats: Assen Datum: 1946-04-02 Onderwerp: terugzending rekeningen zonder akkoordverklaring.

Van:&nbsp; Aan: D.U.W. Plaats: Assen Datum: 1946-04-02 Onderwerp: terugzending rekeningen zonder akkoordverklaring.

Brief aan de D.U.W. over terugzending van rekeningen