In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-16 Onderwerp: stappen naar een huwelijk, ondertrouw zal worden afgekondigd; over huwelijksdatum en verhuizing naar Westerbork; over een bezoek van Stella op korte termijn; toekomst onderwijs voor Joodse kinderen (houdbaarheid van Stella's baan); over de voorbereidingen van Stella haar ouders; moeder Engelse van geboorte, opgeven, eventueel bij aankomst in kamp Westerbork.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-16 Onderwerp: stappen naar een huwelijk, ondertrouw zal worden afgekondigd; over huwelijksdatum en verhuizing naar Westerbork; over een bezoek van Stella op korte termijn; toekomst onderwijs voor Joodse kinderen (houdbaarheid van Stella's baan); over de voorbereidingen van Stella haar ouders; moeder Engelse van geboorte, opgeven, eventueel bij aankomst in kamp Westerbork.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Aan: beste Kee en Suus (Polak) Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-12 Onderwerp: omstandigheden na de bevrijding

Van: Aan: beste Kee en Suus (Polak) Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-12 Onderwerp: omstandigheden na de bevrijding

Brief aan Kee en Suus (Polak) vanuit Amsterdam

1941

Juni 1941

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonderausweis

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-13 Onderwerp: tewerkstelling veroordeelden (zware gevallen)uit barak 64 in barak 97. Deze barak is gereed gekomen; stro vlechten en het vlechten van russen (soort biezen).

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-13 Onderwerp: tewerkstelling veroordeelden (zware gevallen)uit barak 64 in barak 97. Deze barak is gereed gekomen; stro vlechten en het vlechten van russen (soort biezen).

Brief van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over tewerkstelling van veroordeelde gedetineerden

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-24&nbsp; Onderwerp: verzoek om nabestaanden van gecremeerde verzetsslachtoffers in kennis te stellen van vondst van de overblijfselen van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders. De in de brief genoemde Jood is Werner Stertzenbach.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-24&nbsp; Onderwerp: verzoek om nabestaanden van gecremeerde verzetsslachtoffers in kennis te stellen van vondst van de overblijfselen van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders. De in de brief genoemde Jood is Werner Stertzenbach.

Brief over het in kennis stellen van nabestaanden van gecremeerde verzetsstrijders

Van: Gerzon, Leopold Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Moeilijkheden met het ontvangen van pakketten, medewerkers van de Joodse Raad hebben daar geen problemen mee. Leopold zal de brief van M. doorgeven aan Mau en Eli met wie hij dagelijks spreekt. Met stempel: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork

Van: Gerzon, Leopold Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Moeilijkheden met het ontvangen van pakketten, medewerkers van de Joodse Raad hebben daar geen problemen mee. Leopold zal de brief van M. doorgeven aan Mau en Eli met wie hij dagelijks spreekt. Met stempel: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork

Briefkaart van Leopold Gerzon aan M. Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Kantinekaart Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Kantinekaart Van: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Kantinekaart van René Lijdesdorff in kamp Westerbork

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-26 Onderwerp: het huren van een stro-pers.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-26 Onderwerp: het huren van een stro-pers.

Verzoek van G.K. Huisman aan J. G. Buijvoets over het huren van een stropers