In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Informatiebureau van het Rode Kruis

Joodse Raad Cartotheek

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-22 Onderwerp: aankomst van vele kennissen, ook Chel en Sam (schoonzus en broer van Stella). Niemand weet wat er verder gaat gebeuren.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-22 Onderwerp: aankomst van vele kennissen, ook Chel en Sam (schoonzus en broer van Stella). Niemand weet wat er verder gaat gebeuren.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Brief van Clara Asscher Pinkhof aan haar vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Walg, familie Aan: Reens, A, familie Datum: 1943-09-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed. Lea ligt weer enige dagen op bed met keelpijn. Ze heeft wel goede eetlust…

Van: Walg, familie Aan: Reens, A, familie Datum: 1943-09-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed. Lea ligt weer enige dagen op bed met keelpijn. Ze heeft wel goede eetlust…

Briefkaart van de familie Walg aan de familie Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk doorgestuurd, vreselijk zenuwachtig.

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk doorgestuurd, vreselijk zenuwachtig.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-09&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verzoeken voor terugstellen van transport in te dienen.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-09&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verzoeken voor terugstellen van transport in te dienen.

Bekendmaking over indienen verzoeken voor terugstelling van transport

De heren Askanas (geheel links), Baranski en Gerson voor een barak.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, juni 1940 Jimmy Askanas was in het kamp werkzaam op de administratie.&nbsp;

De heren Askanas (geheel links), Baranski en Gerson voor een barak.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, juni 1940 Jimmy Askanas was in het kamp werkzaam op de administratie.&nbsp;

De heren Askanas, Baranski en Gerson voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Pa en Moe (Philips, E. en Philips-Slier, G.) Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd. Arthur bevindt zich in Herstellingsoord Kareol in Aerdenhout.

Van: Pa en Moe (Philips, E. en Philips-Slier, G.) Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd. Arthur bevindt zich in Herstellingsoord Kareol in Aerdenhout.

Ansichtkaart van Eduard Philips en Grietje Philips-Slier aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

Inventarislijst van de inboedel

Foto van een optreden van Rob Heilbut (links), Sylvia Grohs en een onbekende man. Datum:1942-02-06 Onderwerp: optreden bij Fortissimo dat onder leiding stond van Heintje Davids en Silvain Poons.

Foto van een optreden van Rob Heilbut (links), Sylvia Grohs en een onbekende man. Datum:1942-02-06 Onderwerp: optreden bij Fortissimo dat onder leiding stond van Heintje Davids en Silvain Poons.

Foto van een optreden van o.a. Rob Heilbut

Van: Kok, Leo (en medewerkers van de Polikliniek) Aan: Dr. Bial, Arthur Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-21 Onderwerp: pentekening(en) van Leo Kok met handtekeningen van medewerkers van de polikliniek ter gelegenheid van de verjaardag van Dr. A. Bial, hoofd van de polikliniek in kamp Westerbork; schetsjes van taferelen in de polikliniek.

Van: Kok, Leo (en medewerkers van de Polikliniek) Aan: Dr. Bial, Arthur Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-21 Onderwerp: pentekening(en) van Leo Kok met handtekeningen van medewerkers van de polikliniek ter gelegenheid van de verjaardag van Dr. A. Bial, hoofd van de polikliniek in kamp Westerbork; schetsjes van taferelen in de polikliniek.

Tekening(en) van Leo Kok ter gelegenheid van de verjaardag van Dr. Herbert Mannheim

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg. Ingang contract 26 juli.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg. Ingang contract 26 juli.

Brief Houtvester Assen aan de Ingenieur der Genie

Van: Huisman, J.H. Aan: Plaats:&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: Ontwerptekening van een ververij in de wasserij.

Van: Huisman, J.H. Aan: Plaats:&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: Ontwerptekening van een ververij in de wasserij.

Ontwerptekening van de ververij in de wasserij van Interneringskamp Westerbork

Arbeitskarte Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-10 Gerzon is ingedeeld bij DB 2 Gruppe 8 Garage, barak 76.

Arbeitskarte Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-10 Gerzon is ingedeeld bij DB 2 Gruppe 8 Garage, barak 76.

Arbeitskarte van Sigbert Gerzon in kamp Westerbork

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Foto van J.J.Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-18 Onderwerp: binnenkomst van de familie Bino; Werner zal hun zoveel mogelijk proberen te helpen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-18 Onderwerp: binnenkomst van de familie Bino; Werner zal hun zoveel mogelijk proberen te helpen.

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Bewijs van vrijstelling van transport voor Jochem Slager

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Gijsselte

Foto's van militairen Plaats: Westerbork, kamp, militair Datum: 1949-03/09

Foto's van militairen Plaats: Westerbork, kamp, militair Datum: 1949-03/09

Foto's van militairen in voormalig kamp Westerbork

Aan: Gassmann, Heinrich&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: onbekende kaart, blanco (B3 Gr FK/?1).

Aan: Gassmann, Heinrich&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: onbekende kaart, blanco (B3 Gr FK/?1).

Document met daarop de naam van Heinrich Gassmann

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbrork, Interneringskamp Datum: 1946-03-15 Onderwerp: Kampvoorschrift II-6 betreffende werkopdrachten.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbrork, Interneringskamp Datum: 1946-03-15 Onderwerp: Kampvoorschrift II-6 betreffende werkopdrachten.

Voorschrift van J.G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Registratiekaart van Leon Magnus in verband met zijn repatriëring

Ingang van het interneringskamp.&nbsp; De eerste ingang met de slagboom en het huis van de portier&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946.&nbsp; Dhr. Weidijk was werkzaam als bewaker in het Interneringskamp Westerbork.

Ingang van het interneringskamp.&nbsp; De eerste ingang met de slagboom en het huis van de portier&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946.&nbsp; Dhr. Weidijk was werkzaam als bewaker in het Interneringskamp Westerbork.

Foto van de eerste ingang van het Interneringskamp Westerbork

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Verklaring dat Constance de Vries sinds verblijf in een concentratiekamp aan doorgezakte voeten en zweren op de benen, alsmede aan spierzwakte lijdt en daardoor moeilijk loopt. Vervoer per auto of autobus is gewenst.&nbsp; Afgegeven 1945-07-31 te Amsterdam door Dr. Fr. Grewel, zenuwarts.

Geneeskundige verklaring betreffende Constance de Vries

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging hoedje met bloem 'Hobo'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging hoedje met bloem 'Hobo'.

Calculatie voor het vervaardigen van een hoedje met een bloem in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Hobo'