We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Tröbitz Datum: 1945-04 Na een reis van ongeveer veertien dagen stond de trein, afkomstig uit Bergen-Belsen, stil bij het plaatsje Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Het gedicht gaat over deze treinreis.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Tröbitz Datum: 1945-04 Na een reis van ongeveer veertien dagen stond de trein, afkomstig uit Bergen-Belsen, stil bij het plaatsje Tröbitz, tussen Leipzig en Dresden. Het gedicht gaat over deze treinreis.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-1944 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: aanvragen van kleding in de Kleiderkammer, de voormalige ‘F’.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-1944 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: aanvragen van kleding in de Kleiderkammer, de voormalige ‘F’.

Mededeling over aanvragen van kleding

Van: van Cleef, Rozette Plaats: Libau Datum: 1945-05-11 Onderwerp: ‘ik ben vrij’, het hek is open en ik kan eruit lopen…als een klein kind ben ik naar buiten gewandeld, wijdbeens op de weg gestaan, met haar armen gezwaaid, gelachen en vreemde klanken uitgestoten', terwijl de tranen uit haar open ogen stroomden…dat het leven weer is teruggekeerd heeft ze ontvangen als het schoonste geschenk van God.

Van: van Cleef, Rozette Plaats: Libau Datum: 1945-05-11 Onderwerp: ‘ik ben vrij’, het hek is open en ik kan eruit lopen…als een klein kind ben ik naar buiten gewandeld, wijdbeens op de weg gestaan, met haar armen gezwaaid, gelachen en vreemde klanken uitgestoten', terwijl de tranen uit haar open ogen stroomden…dat het leven weer is teruggekeerd heeft ze ontvangen als het schoonste geschenk van God.

Manuscript van Rozette van Cleef geschreven kort na haar bevrijding in Libau

Van: Heymans, Nathan Aan: Arrondissementsrechtbank Datum: 1949-07-09 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: oppakken van zijn dochter, kleindochter en schoonzoon te Assen op 21 februari 1941 en overbrenging naar kamp Westerbork. Hun deportatie naar Theresienstadt. Nathan was getuige van hun vertrek naar Auschwitz vanuit Theresienstadt op 6 oktober 1944. Verklaring overlijden van zijn schoonzoon.

Van: Heymans, Nathan Aan: Arrondissementsrechtbank Datum: 1949-07-09 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: oppakken van zijn dochter, kleindochter en schoonzoon te Assen op 21 februari 1941 en overbrenging naar kamp Westerbork. Hun deportatie naar Theresienstadt. Nathan was getuige van hun vertrek naar Auschwitz vanuit Theresienstadt op 6 oktober 1944. Verklaring overlijden van zijn schoonzoon.

Verklaring van Nathan Heymans over het lot van zijn familie

Van: Noord, van, Mau&nbsp; Aan: Westerbrink, Martha, Zuster&nbsp; Plaats: Arbeitslager Birkenau&nbsp; Datum: 1943-07-25&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; bevestiging van ontvangst van brief en pakket.&nbsp;

Van: Noord, van, Mau&nbsp; Aan: Westerbrink, Martha, Zuster&nbsp; Plaats: Arbeitslager Birkenau&nbsp; Datum: 1943-07-25&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; bevestiging van ontvangst van brief en pakket.&nbsp;

Briefkaart van Mau van Noord uit Birkenau

Van: onbekend Aan: lieve broers Plaats: onbekend Datum: onbekend Onderwerp: allerlei zaken.

Van: onbekend Aan: lieve broers Plaats: onbekend Datum: onbekend Onderwerp: allerlei zaken.

Brief van een onbekend persoon

Van: Philips-Slier, G.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-26&nbsp; Onderwerp: omstandigheden, toesturen van rookwaren is niet toegestaan. De kinderen wandelen de hele dag. Eduard is ziek.

Van: Philips-Slier, G.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-26&nbsp; Onderwerp: omstandigheden, toesturen van rookwaren is niet toegestaan. De kinderen wandelen de hele dag. Eduard is ziek.

Briefkaart van G. Philips-Slier aan A. Slier vanuit kamp Westerbork

Van: Küller, J.W. Th., notaris Aan: van Dam, Joseph (reeds overleden) Plaats: Den Haag Datum: 1959-10-27 Onderwerp: nalatenschap S.J. van Dam.

Van: Küller, J.W. Th., notaris Aan: van Dam, Joseph (reeds overleden) Plaats: Den Haag Datum: 1959-10-27 Onderwerp: nalatenschap S.J. van Dam.

Brief van notaris J.W. Th. Küller aan Joseph van Dam in verband met nalatenschap S.J. van Dam

Van: ( Knork) Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: over moeten langsgaan bij de notaris rond de persoon Dikhoff; mogelijk dinsdag op transport; pakket verzonden door van Gelder van de Sjoel; misschien nog een kleine kans om aan deportatie te ontkomen…&nbsp;

Van: ( Knork) Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: over moeten langsgaan bij de notaris rond de persoon Dikhoff; mogelijk dinsdag op transport; pakket verzonden door van Gelder van de Sjoel; misschien nog een kleine kans om aan deportatie te ontkomen…&nbsp;

Brief van Levie Querido aan Snof vanuit kamp Westerbork

Barak 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-10 Opmerking: nieuwe functie van de voormalige centrale keuken. Onder andere komt er een ruimte voor kerkdiensten.

Barak 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-10 Opmerking: nieuwe functie van de voormalige centrale keuken. Onder andere komt er een ruimte voor kerkdiensten.

Plattegrond met aanzichten en doorsneden van barak 28 en 29 in het woonoord Schattenberg

Van: Guenther, SS-Sturmbahnfuehrer Berlijn&nbsp; Aan: Bureau Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD Den Haag Plaats: Berlijn&nbsp; Datum: 1943-10-21&nbsp; Onderwerp: Deportatie van gedoopte Joden de Barneveld-groep naar Bergen-Belsen.

Van: Guenther, SS-Sturmbahnfuehrer Berlijn&nbsp; Aan: Bureau Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD Den Haag Plaats: Berlijn&nbsp; Datum: 1943-10-21&nbsp; Onderwerp: Deportatie van gedoopte Joden de Barneveld-groep naar Bergen-Belsen.

Telexbericht over de deportatie van gedoopte Joden en Barnevelders naar Bergen-Belsen

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1942-10 Onderwerp: omstandigheden in het kamp. Over het vertrek van Zutphen naar Westerbork. Bepakt en gezakt. Ook de rugzak van vader die in Vledder zit meegenomen. Een deken is verloren gegaan. Moeder schrijft vanuit haar bed, driehoog. Tegenover haar zit/ligt Lena van Gelder-Leraar, de dochter van Juda met haar drie kinderen. Er is behoefte aan pakketpost.

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1942-10 Onderwerp: omstandigheden in het kamp. Over het vertrek van Zutphen naar Westerbork. Bepakt en gezakt. Ook de rugzak van vader die in Vledder zit meegenomen. Een deken is verloren gegaan. Moeder schrijft vanuit haar bed, driehoog. Tegenover haar zit/ligt Lena van Gelder-Leraar, de dochter van Juda met haar drie kinderen. Er is behoefte aan pakketpost.

Brief van moeder aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Foto van Martha Schellevis-van de Kar

Foto van Martha Schellevis-van de Kar

Van: Lierens, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: pakket ontvangen…

Van: Lierens, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: pakket ontvangen…

Briefkaart van J. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Revisietekening elektrische installatie barak 103&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1952-08-10

Revisietekening elektrische installatie barak 103&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1952-08-10

Plattegrond van de elektrische installatie barak 103 in het woonmoord Schattenberg

Van: Directeur Rijksbureau voor Hout Aan: Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-05 Onderwerp: vervaardigingsvergunning uit afvalhout van haantje, lijstje met poppetjes, presenteerblad. De vergunning loopt tot 31 mei 1946.

Van: Directeur Rijksbureau voor Hout Aan: Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-05 Onderwerp: vervaardigingsvergunning uit afvalhout van haantje, lijstje met poppetjes, presenteerblad. De vergunning loopt tot 31 mei 1946.

Vergunning voor het maken van een aantal artikelen uit afvalhout in Interneringskamp Westerbork