In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Speldje gemaakt van plastic materiaal in de vorm van een bliksemschicht.&nbsp;

Speldje gemaakt van plastic materiaal in de vorm van een bliksemschicht.&nbsp;

Speldje

Machtiging Van: Cohen Dzn, Nathan Datum: 1944-02-15 Plaats: Westerbork, kamp Hij machtigt zijn zoon Jules Cohen om alle gelden en pakjes in ontvangst te nemen. Op deze dag vertrekt Nathan naar Bergen-Belsen.

Machtiging Van: Cohen Dzn, Nathan Datum: 1944-02-15 Plaats: Westerbork, kamp Hij machtigt zijn zoon Jules Cohen om alle gelden en pakjes in ontvangst te nemen. Op deze dag vertrekt Nathan naar Bergen-Belsen.

Machtiging van Nathan Cohen Dzn aan Jules Cohen

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Henriette Polak-Polak.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Henriette Polak-Polak.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreft het overlijden van Henriette Polak-Polak

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillechien van Geldern

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-09-03, No. 49 Inhoud: Werkverrichting op den dag voor een transport; beschadiging van closetpotten.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-09-03, No. 49 Inhoud: Werkverrichting op den dag voor een transport; beschadiging van closetpotten.

Lagerbefehl No. 49

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Lagerbefehl nummer 64

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Bewakingsdetachement. N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-04 Onderwerp: onduldbare toestanden in het Heidekamp (vrouwelijke gedetineerden die werkzaamheden verrichten, het schillen van aardappelen moet in de Centrale keuken gebeuren, radiotoestellen die zonder toestemming naar het Heidelager/Heidekamp zijn overgebracht).&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Bewakingsdetachement. N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-04 Onderwerp: onduldbare toestanden in het Heidekamp (vrouwelijke gedetineerden die werkzaamheden verrichten, het schillen van aardappelen moet in de Centrale keuken gebeuren, radiotoestellen die zonder toestemming naar het Heidelager/Heidekamp zijn overgebracht).&nbsp;

Verklaring van J.G. Buijvoets aan de commandant van het Bewakingsdetachement van de Binnenlandse Strijdkrachten

Van: Moontje en Ab Hakker Aan:&nbsp;Reina, Jansje en Pietje Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-11-20 Onderwerp: Ab hoorde van Stelleke Metzelaar dat Jansje, Reina en Pietje haar een brief hadden gestuurd; in Amsterdam worden elke avond mensen weggehaald; je merkt er alleen niet zoveel van, he gebeurd rustiger; Ab zijn ouders zitten nog in Westerbork; zelf is hij bij Moontje ingetrokken; van Sallie krijgen ze regelmatig goede berichten (vanuit kamp Westerbork); …

Van: Moontje en Ab Hakker Aan:&nbsp;Reina, Jansje en Pietje Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-11-20 Onderwerp: Ab hoorde van Stelleke Metzelaar dat Jansje, Reina en Pietje haar een brief hadden gestuurd; in Amsterdam worden elke avond mensen weggehaald; je merkt er alleen niet zoveel van, he gebeurd rustiger; Ab zijn ouders zitten nog in Westerbork; zelf is hij bij Moontje ingetrokken; van Sallie krijgen ze regelmatig goede berichten (vanuit kamp Westerbork); …

Brief van Moontje en Ab aan Reina en andere vrienden vanuit Amsterdam

Sonder-Ausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet op 6 juli 1943 dringende en noodzakelijke werkzaamheden buiten zijn eigen barak verrichten voor Dienstbereich 6 (Aussendienst, Zielke).

Sonder-Ausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet op 6 juli 1943 dringende en noodzakelijke werkzaamheden buiten zijn eigen barak verrichten voor Dienstbereich 6 (Aussendienst, Zielke).

Sonderausweis van Jules Cohen

Lagerbefehl No. 67 Datum: 1944-02-20 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Opening van het kampwarenhuis

Lagerbefehl No. 67 Datum: 1944-02-20 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Opening van het kampwarenhuis

Lagerbefehl No. 67

Van: Heymans, Nathan Aan: Arrondissementsrechtbank Datum: 1949-07-09 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: oppakken van zijn dochter, kleindochter en schoonzoon te Assen op 21 februari 1941 en overbrenging naar kamp Westerbork. Hun deportatie naar Theresienstadt. Nathan was getuige van hun vertrek naar Auschwitz vanuit Theresienstadt op 6 oktober 1944. Verklaring overlijden van zijn schoonzoon.

Van: Heymans, Nathan Aan: Arrondissementsrechtbank Datum: 1949-07-09 Plaats: Assen&nbsp; Onderwerp: oppakken van zijn dochter, kleindochter en schoonzoon te Assen op 21 februari 1941 en overbrenging naar kamp Westerbork. Hun deportatie naar Theresienstadt. Nathan was getuige van hun vertrek naar Auschwitz vanuit Theresienstadt op 6 oktober 1944. Verklaring overlijden van zijn schoonzoon.

Verklaring van Nathan Heymans over het lot van zijn familie

Contact

Informatie uit andere archieven

Van: Haagman, Bep Aan: Miep, Dick en Mary Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-03 Onderwerp: ze zijn nog in kamp Westerbork en weten niet of ze met het volgende transport mee moeten gaan; Lion zal zijn best doen om uitstel van transport te regelen; ze hebben het er best, beter hier dan elders; Lion werkt in de smederij en zij in de Centrale Keuken; een opsomming van wat ze nodig hebben van levensmiddelen tot gebruiksvoorwerpen, van zeildoek om om de dekens te doen tot afwasbaar maandverband; er zit wat haast achter in verband met een mogelijk vertrek uit kamp Westerbork; als ze toch weg moeten waren ze liever met dit transport (3-8-1942) vertrokken, omdat daar veel bekenden tussen zitten; Betje en Clara zitten in barak 39 C en Lion zit in barak 2.

Van: Haagman, Bep Aan: Miep, Dick en Mary Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-03 Onderwerp: ze zijn nog in kamp Westerbork en weten niet of ze met het volgende transport mee moeten gaan; Lion zal zijn best doen om uitstel van transport te regelen; ze hebben het er best, beter hier dan elders; Lion werkt in de smederij en zij in de Centrale Keuken; een opsomming van wat ze nodig hebben van levensmiddelen tot gebruiksvoorwerpen, van zeildoek om om de dekens te doen tot afwasbaar maandverband; er zit wat haast achter in verband met een mogelijk vertrek uit kamp Westerbork; als ze toch weg moeten waren ze liever met dit transport (3-8-1942) vertrokken, omdat daar veel bekenden tussen zitten; Betje en Clara zitten in barak 39 C en Lion zit in barak 2.

Brief van Bep Haagman aan Miep, Dick en Mary vanuit kamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: dank voor buitengewoon lekker pakket

Van: Heilbut, Rob Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: dank voor buitengewoon lekker pakket

Briefkaart van Rob Heilbut aan H.L. Andersen vanuit kamp Westerbork

Van: Acohen-de la Bella Aan: Acohen, Raphael en zijn vrouw Plaats: Joodse schouwburg Datum: 1943-02 Onderwerp: brieven geschreven en spullen die ze nog graag zou willen hebben; er worden door bezoeker pakjes bezorgt; ze hoort niet van haar zoon; instructie voor het sturen van en pakket naar Vught; heel veel mensen van de Beurs zitten in de schouwburg; een gemengd-gehuwde is vrij gelaten; zitten tussen de schouwburgstoelen; stromatras is te krijgen als deze beschikbaar is; van de heer Weyde heeft ze nog geld te goed, omzetten in pakketjes; avondeten was lekker: soep, zuurkool en een stukje worst…

Van: Acohen-de la Bella Aan: Acohen, Raphael en zijn vrouw Plaats: Joodse schouwburg Datum: 1943-02 Onderwerp: brieven geschreven en spullen die ze nog graag zou willen hebben; er worden door bezoeker pakjes bezorgt; ze hoort niet van haar zoon; instructie voor het sturen van en pakket naar Vught; heel veel mensen van de Beurs zitten in de schouwburg; een gemengd-gehuwde is vrij gelaten; zitten tussen de schouwburgstoelen; stromatras is te krijgen als deze beschikbaar is; van de heer Weyde heeft ze nog geld te goed, omzetten in pakketjes; avondeten was lekker: soep, zuurkool en een stukje worst…

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan haar zoon vanuit de Joodse Schouwburg

Van: Bep Aan: van Dam, Aron Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-11 Onderwerp: Aron en zijn gezin moeten noodgedwongen vertrekken vanuit Delfzijl/Farmsum. Bep schrijft: ‘zullen aan het station zijn’. (Amsterdam).

Van: Bep Aan: van Dam, Aron Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-11 Onderwerp: Aron en zijn gezin moeten noodgedwongen vertrekken vanuit Delfzijl/Farmsum. Bep schrijft: ‘zullen aan het station zijn’. (Amsterdam).

Telegram van Bep aan Aron van Dam vanuit Amsterdam

Colofon

Jeanette Susanne de Vries Een gedicht zonder naam Door Susanne geschreven tijdens haar laatste dagen in het ziekenhuis van Groningen of later in het kamp.

Jeanette Susanne de Vries Een gedicht zonder naam Door Susanne geschreven tijdens haar laatste dagen in het ziekenhuis van Groningen of later in het kamp.

Gedicht geschreven door Susanne de Vries

Van: Zielke, Erich (Dienst Uitvoering Werken, D.U.W) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-01 Onderwerp: 5 gedetineerde arbeidskrachten gevraagd bij poten van aardappels bij dhr. Turkstra te Oranjekanaal.

Van: Zielke, Erich (Dienst Uitvoering Werken, D.U.W) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-05-01 Onderwerp: 5 gedetineerde arbeidskrachten gevraagd bij poten van aardappels bij dhr. Turkstra te Oranjekanaal.

Verzoek van Erich Zielke voor het leveren van vijf gedetineerde arbeidskrachten voor een boer bij het Oranjekanaal

Personen