In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: dank voor het fijne pakje, lengte onderjurk ook goed; het gaat naar omstandigheden goed, ze is gezond en laat de moed niet zakken; van haar ouders in Theresienstadt heeft ze nog niets gehoord; tante Etty kan ze niet meer spreken. ze was heel erg flink en Ruth is tot het laatst bij haar geweest; zo gaat de een naar de andere; graag waspoeder en kousen; een verzoek om te proberen aan haar ouders te schrijven; gegevens voor op de brief of briefkaart naar Theresienstadt; een briefkaart met betaald antwoord en een rode kaart voor bericht van ontvangst…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: dank voor het fijne pakje, lengte onderjurk ook goed; het gaat naar omstandigheden goed, ze is gezond en laat de moed niet zakken; van haar ouders in Theresienstadt heeft ze nog niets gehoord; tante Etty kan ze niet meer spreken. ze was heel erg flink en Ruth is tot het laatst bij haar geweest; zo gaat de een naar de andere; graag waspoeder en kousen; een verzoek om te proberen aan haar ouders te schrijven; gegevens voor op de brief of briefkaart naar Theresienstadt; een briefkaart met betaald antwoord en een rode kaart voor bericht van ontvangst…

Briefkaart van Ruth Langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Bewijs van indeling bij de batterijensloperij. Van: Waterman, Mirjam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-08

Bewijs van indeling bij de batterijensloperij. Van: Waterman, Mirjam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-08

Mirjam Waterman is ingedeeld bij de batterijensloperij

Van: Levie-Elte, Lea&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-09-17&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank.

Van: Levie-Elte, Lea&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-09-17&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank.

Briefkaart van Lea Levie-Elte aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Datum: 1942-augustus Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de briefkaarten: 8795-13, 8795-14, 8795-18.

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Datum: 1942-augustus Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de briefkaarten: 8795-13, 8795-14, 8795-18.

Briefkaart van Lini aan H. Snoek vanuit de trein

Van: Alice, Lotte en Eddy Aan: lieve vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-10 Onderwerp: schrijfdag; werken, Lotte werkt op school, Alice had veel spoedopnamen voor de Röntgenafdeling (bedrijfsongevallen) en maakt werkweken van 60 uur, Eddy werkt als statisticus voor de industriebarakken, al mist hij soms het werk bij de verhuisploeg; sturen van pakketten.

Van: Alice, Lotte en Eddy Aan: lieve vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-10 Onderwerp: schrijfdag; werken, Lotte werkt op school, Alice had veel spoedopnamen voor de Röntgenafdeling (bedrijfsongevallen) en maakt werkweken van 60 uur, Eddy werkt als statisticus voor de industriebarakken, al mist hij soms het werk bij de verhuisploeg; sturen van pakketten.

Brief van Alice, Lotte en Eddy aan Henny en lieve vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek aan apotheek om insuline af te geven.

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek aan apotheek om insuline af te geven.

Verzoek van Dr. Alexander Roozendaal om insuline aan de apotheek af te geven

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Frouktje van Dam.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Frouktje van Dam.

Uittreksel van overlijden van Frouktje van Dam

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-10-15 Onderwerp: Dagelijks leven en vrije tijd in het Apeldoornsche Bosch, gezelligheid met vriendin Roos; vragen over vrienden en kennissen in Borger

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-10-15 Onderwerp: Dagelijks leven en vrije tijd in het Apeldoornsche Bosch, gezelligheid met vriendin Roos; vragen over vrienden en kennissen in Borger

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Van: Buijvoets, J.G. Aan: alle Diensthoofden en Afdelingschefs. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-05 Onderwerp: voorschriften betreffende het werken door gedetineerden op zondag. Vaak worden de gedetineerden zonder machtiging op de zondag de barakken uitgestuurd om te werken…

Van: Buijvoets, J.G. Aan: alle Diensthoofden en Afdelingschefs. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-05 Onderwerp: voorschriften betreffende het werken door gedetineerden op zondag. Vaak worden de gedetineerden zonder machtiging op de zondag de barakken uitgestuurd om te werken…

Instructie van J.G. Buijvoets aan de diensthoofden en de afdelingschefs over werken op zondag