In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de kampintendant Aan: het hoofd N.M.A. Hoofdgebouw. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-21 Onderwerp: tekort aan gediplomeerde verpleegkundigen in het ziekenhuis van het vrije kamp (bevrijdde Joodse kampgevangenen). Hoe dit op te vangen. Er zijn er nog maar twee, waarvan 1 ziek. Er is hierdoor geen nachtdienst, aldus Dr. Marcus Nijkerk. Volgens een aantekening heef Dr. Baudoin voor zondagnacht voor een verpleegkundige gezorgd.

Van: de kampintendant Aan: het hoofd N.M.A. Hoofdgebouw. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-21 Onderwerp: tekort aan gediplomeerde verpleegkundigen in het ziekenhuis van het vrije kamp (bevrijdde Joodse kampgevangenen). Hoe dit op te vangen. Er zijn er nog maar twee, waarvan 1 ziek. Er is hierdoor geen nachtdienst, aldus Dr. Marcus Nijkerk. Volgens een aantekening heef Dr. Baudoin voor zondagnacht voor een verpleegkundige gezorgd.

Mededeling van de kampintendant aan J.G Buijvoets over een terkort aan verpleegkundigen

Van: Mannheim, Herbert Aan: Kastanje, Huub Plaats: Groningen Datum: 1941-12 Onderwerp: bedankje van Dr. Mannheim, die voor een operatie in het Academisch Ziekenhuis in Groningen ligt.

Van: Mannheim, Herbert Aan: Kastanje, Huub Plaats: Groningen Datum: 1941-12 Onderwerp: bedankje van Dr. Mannheim, die voor een operatie in het Academisch Ziekenhuis in Groningen ligt.

Ansichtkaart van Herbert Mannheim aan Huub Kastanje vanuit Groningen

&nbsp;Geschreven door: Vries, de, Jacob Plaats: Odessa Datum:&nbsp;1945-04&nbsp; Getiteld: Transport Onderwerp: werken in de batterij slopererij in barak 57; beschrijving van het werk; stoppen met werk in verband met aankondiging van het transport voor de volgende dag; terug naar de strafbarakken; over Arthur Pisk, leider van de Joodse Ordedienst; in de wagon, beschrijving van een moment in de wagon, na 14 uur rijden samen met zijn vrouw Ro en zijn ouders.

&nbsp;Geschreven door: Vries, de, Jacob Plaats: Odessa Datum:&nbsp;1945-04&nbsp; Getiteld: Transport Onderwerp: werken in de batterij slopererij in barak 57; beschrijving van het werk; stoppen met werk in verband met aankondiging van het transport voor de volgende dag; terug naar de strafbarakken; over Arthur Pisk, leider van de Joodse Ordedienst; in de wagon, beschrijving van een moment in de wagon, na 14 uur rijden samen met zijn vrouw Ro en zijn ouders.

Manuscript geschreven door Jacob de Vries in Odessa

Van: Swaab, David Aan: Swaab, R. Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-03 Onderwerp: bericht van vertrek naar kamp Westerbork vanuit werkkamp Diever B.

Van: Swaab, David Aan: Swaab, R. Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-03 Onderwerp: bericht van vertrek naar kamp Westerbork vanuit werkkamp Diever B.

Briefkaart van David Swaab aan R. Swaab vanuit werkkamp Diever B

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Groningen Datum: 1943-04-10 Onderwerp: Werner bevindt zich in het Academisch Ziekenhuis in Groningen voor keelonderzoek. Zijn amandelen hoeven niet gepeld te worden. Hij verwonderd zich over het feit hoe schoon het in het ziekenhuis is en onder welke omstandigheden hij in Westerbork moeten leven. Hij mag de stad niet in en moet wachten totdat hij in de middag weer opgehaald wordt; in het kamp zijn de dag ervoor en in de ochtend weer veel mensen binnen gekomen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Groningen Datum: 1943-04-10 Onderwerp: Werner bevindt zich in het Academisch Ziekenhuis in Groningen voor keelonderzoek. Zijn amandelen hoeven niet gepeld te worden. Hij verwonderd zich over het feit hoe schoon het in het ziekenhuis is en onder welke omstandigheden hij in Westerbork moeten leven. Hij mag de stad niet in en moet wachten totdat hij in de middag weer opgehaald wordt; in het kamp zijn de dag ervoor en in de ochtend weer veel mensen binnen gekomen.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Groningen

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Voor dienst bij transport (binnenkomende- en uitgaande transporten); Palestina-vrijstelling.

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Voor dienst bij transport (binnenkomende- en uitgaande transporten); Palestina-vrijstelling.

Ausweiskarte van Kurt Walter in kamp Westerbork

Van: Pinto, Jaap Aan: Dora (zijn vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-03 Onderwerp: in geen geval uit eigen wil komen naar Westerbork; probeer vrijstelling te krijgen; verzoek om pakket te sturen

Van: Pinto, Jaap Aan: Dora (zijn vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-03 Onderwerp: in geen geval uit eigen wil komen naar Westerbork; probeer vrijstelling te krijgen; verzoek om pakket te sturen

Brief van Jaap Pinto aan zijn vrouw Dora vanuit kamp Westerbork

Van: Konings, G.C. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-24 Onderwerp: haardracht gedetineerden 60+

Van: Konings, G.C. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-24 Onderwerp: haardracht gedetineerden 60+

Order van ondercommandant G. C. Konings in het Interneringskamp Westerbork