In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Huwelijk in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: gesloten huwelijk in kamp Westerbork onder leiding van Rabbijn G. Frank.

Huwelijk in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: gesloten huwelijk in kamp Westerbork onder leiding van Rabbijn G. Frank.

Bericht over het sluiten van een huwelijk in kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen Aan: Directie Plaats: Assen Datum: 1947-07-/1948/02 Onderwerp: Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer.&nbsp;

Van: Houtvester Assen Aan: Directie Plaats: Assen Datum: 1947-07-/1948/02 Onderwerp: Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-05-10&nbsp; Onderwerp: telefoon vluchtelingenkamp.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-05-10&nbsp; Onderwerp: telefoon vluchtelingenkamp.

ieVan: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-11-08&nbsp; Onderwerp: varkensschuur, afbraak en nieuwe schuur, vergoeding oude schuur; &nbsp;koop van een barak dat bij de ingang van het kamp staat en in de periode van het militaire kamp als recreatiezaal en keuken is gebruikt door Pro Rege (een stichting die zich inzet voor het welzijn van militairen).

ieVan: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-11-08&nbsp; Onderwerp: varkensschuur, afbraak en nieuwe schuur, vergoeding oude schuur; &nbsp;koop van een barak dat bij de ingang van het kamp staat en in de periode van het militaire kamp als recreatiezaal en keuken is gebruikt door Pro Rege (een stichting die zich inzet voor het welzijn van militairen).

RSHA

Zenstralstelle für Judische Auswanderung

Van: Houtvester Assen Aan: Directie Plaats: Assen Datum: 1947-11-04 Onderwerp: Afvoer afvalwater via het Oranjekanaal. waterpomp gebouw nodig om het water in het kanaal te krijgen.

Van: Houtvester Assen Aan: Directie Plaats: Assen Datum: 1947-11-04 Onderwerp: Afvoer afvalwater via het Oranjekanaal. waterpomp gebouw nodig om het water in het kanaal te krijgen.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-25&nbsp; Onderwerp Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie, kosten; ontginning van meer gebied voor productie, 35 hectaren, kampboerderij; leiding geven aan vluchtelingen.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-25&nbsp; Onderwerp Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, subsidie, kosten; ontginning van meer gebied voor productie, 35 hectaren, kampboerderij; leiding geven aan vluchtelingen.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-02-20&nbsp; Onderwerp: vergoeding gebruik terrein vluchtelingenkamp, verhoging huur van 600- naar 700 gulden per jaar.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-02-20&nbsp; Onderwerp: vergoeding gebruik terrein vluchtelingenkamp, verhoging huur van 600- naar 700 gulden per jaar.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-05-26&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling NSB'ers in de boswachterij Hooghalen. Er wordt begonnen met 200 man aan het ontginnen van de heide. Het kamp zorgt zelf voor voorwerkers en het vervoer van materiaal met het smalspoor.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-05-26&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling NSB'ers in de boswachterij Hooghalen. Er wordt begonnen met 200 man aan het ontginnen van de heide. Het kamp zorgt zelf voor voorwerkers en het vervoer van materiaal met het smalspoor.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-12-03&nbsp; Onderwerp: grens van het in gebruik gegeven terrein aan het vluchtelingenkamp. De grens zal met betonpalen worden uitgezet.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-12-03&nbsp; Onderwerp: grens van het in gebruik gegeven terrein aan het vluchtelingenkamp. De grens zal met betonpalen worden uitgezet.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-06-14&nbsp; Onderwerp: Opheffing vluchtelingenkamp, ontslag van het personeel Huisman, Snater, Muskee; doorstart als werkverschaffingskamp met een kleinere bezetting of voor daklozen uit Rotterdam; beheer kampboerderij. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-06-14&nbsp; Onderwerp: Opheffing vluchtelingenkamp, ontslag van het personeel Huisman, Snater, Muskee; doorstart als werkverschaffingskamp met een kleinere bezetting of voor daklozen uit Rotterdam; beheer kampboerderij. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-09-28&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, volgens de kranten op 1 oktober. Dit heeft gevolgen voor het beheer van het gebied voor Staatsbosbeheer, kampboerderij (60 ha.) kampterrein 100 ha.), opheffen afgesloten weg en vuilwaterafvoer.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-09-28&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, volgens de kranten op 1 oktober. Dit heeft gevolgen voor het beheer van het gebied voor Staatsbosbeheer, kampboerderij (60 ha.) kampterrein 100 ha.), opheffen afgesloten weg en vuilwaterafvoer.

Brief Houtvester Assen aan de Directie

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-11-10&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-11-10&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Overleden personen in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: in het kamp overleden personen op 20 en 21 mei 1943.

Overleden personen in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: in het kamp overleden personen op 20 en 21 mei 1943.

Bericht over in mei 1943 overleden personen in kamp Westerbork

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen in barak 6&nbsp; Afkomstig uit barak 6.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.

Kaart met indeling elektriciteitsgroepen in barak 6&nbsp; Afkomstig uit barak 6.&nbsp; Schema in kleur aangegeven.

Kaart met indeling electriciteitsgroepen in barak 6

Van: Kockx, Th Aan: Buijvoets J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-01 Onderwerp: algemene order betr. reparaties en ingekochte goederen.

Van: Kockx, Th Aan: Buijvoets J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-01 Onderwerp: algemene order betr. reparaties en ingekochte goederen.

Order (algemeen) nummer 2 betreffende reparatie en ingekochte goederen