In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Elte, L. Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: pakketten ontvangen, omstandigheden; voedsel.

Van: Elte, L. Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: pakketten ontvangen, omstandigheden; voedsel.

Briefkaart van Lea Elte aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Afbraak van barakken van woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork Woonoord Schattenberg Datum: 1971

Afbraak van barakken van woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork Woonoord Schattenberg Datum: 1971

Foto van de afbraak van een barak in woonoord Schattenberg

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: de kaart is geldig van 14-8-1944 tot en met 27-8-1944.

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: de kaart is geldig van 14-8-1944 tot en met 27-8-1944.

Etenskaart van Simon Magnus In Theresienstadt

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-03-16&nbsp; Onderwerp: belevenissen, met Pasen op bezoek naar Netty. Geen normaal brood eten (spijswetten), vragen om adres van neef Benno.

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-03-16&nbsp; Onderwerp: belevenissen, met Pasen op bezoek naar Netty. Geen normaal brood eten (spijswetten), vragen om adres van neef Benno.

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Centrale keuken.&nbsp; De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Het interieur van de keuken met twee hele grote (kook)ketels op de voorgrond.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'Interieur Ritueele Keuken, Vl. kamp'.

Centrale keuken.&nbsp; De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Het interieur van de keuken met twee hele grote (kook)ketels op de voorgrond.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'Interieur Ritueele Keuken, Vl. kamp'.

van het interieur van de (rituele afdeling) Centrale Keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Jana Veer Aan: wie het betreft Plaats: Jaarsveld Datum: 1945-09-17 Onderwerp: over een bezoek, het meenemen van de brief en stuur een kaartje…

Van: Jana Veer Aan: wie het betreft Plaats: Jaarsveld Datum: 1945-09-17 Onderwerp: over een bezoek, het meenemen van de brief en stuur een kaartje…

Brief van Jana Veer

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Voedselhoeveelheden gevangenen kamp Westerbork

Organiseren voedsel door gevangenen

Smokkelen voedsel naar kamp Westerbork

Voedselleveranciers

Organisatie voedselvoorziening kamp Westerbork

Voedselpakketten kamp Westerbork

Ritueel eten kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Zelfzorgregeling Woonoord Schattenberg

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Zondagavond maaltijd in het Casino.

Het casino van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Zondagavond maaltijd in het Casino.

Foto van vrij personeel aan het eten in het Casino van het Interneringskamp Westerbork

Een familie- en een keukenbarak met op de voorgrond een moestuintje Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1968

Een familie- en een keukenbarak met op de voorgrond een moestuintje Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1968

Foto met zicht op een familie- en een keukenbarak (rechts) in woonoord Schattenberg

Transportlijst Gruppe ‘Unbekannte Kinder’ Datum: 1944-09&nbsp; Een tweede pagina ontbreekt.

Transportlijst Gruppe ‘Unbekannte Kinder’ Datum: 1944-09&nbsp; Een tweede pagina ontbreekt.

Lijst met namen van de groep 'Unbekannte Kinder' in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Van: sergeant van de week Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: vermoedelijke diefstal van brood door een gedetineerde.

Van: sergeant van de week Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: vermoedelijke diefstal van brood door een gedetineerde.

Rapport van de sergeant van de week aan kampcommandant J. G. Buijvoets

Dienst woning huis 1 (nummer 203) Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1954-1962&nbsp; Het huis werd in 1939 gebouwd als woning voor de ondercommandant van het Centraal Vluchtelingenkamp. In de jaren '60 werd het huis bewoond door de familie Hovingh (Defensie, beroepsmilitair, Luitenant in Assen). In deze periode was het huisnummer 203.&nbsp;

Dienst woning huis 1 (nummer 203) Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1954-1962&nbsp; Het huis werd in 1939 gebouwd als woning voor de ondercommandant van het Centraal Vluchtelingenkamp. In de jaren '60 werd het huis bewoond door de familie Hovingh (Defensie, beroepsmilitair, Luitenant in Assen). In deze periode was het huisnummer 203.&nbsp;

Foto van een dienstwoning huis 1

Wat staat er op deze website en wat (nog) niet?

Over deze website

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Samenstelling transportlijsten kamp Westerbork

Reisverloop vanuit kamp Westerbork

Deutsche Reichsbahn en de deportatie vanuit kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie vanuit kamp Westerbork

Transportbegeleiding vanuit kamp Westerbork

Afbraak Afbraak van de barakken woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork, Schattenberg Datum: 1971.

Afbraak Afbraak van de barakken woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork, Schattenberg Datum: 1971.

Foto van afbraak van barakken in het woonoord Schattenberg

Etty Hillesum is geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. Etty is in 1924 naar Deventer verhuisd, samen met haar ouders en broers. De vader van Etty was daar tot 1940 rector aan het Stedelijk Gymnasium. Na haar eindexamen ging Etty in 1932 Rechten en later Russisch studeren in Amsterdam. Tijdens de oorlog, tussen maart 1941 en oktober 1942 houdt zij een dagboek bij, waarin zij haar persoonlijke ontwikkeling beschrijft.

Van: Dijkstra, E Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: schietpartij n.a.v. verbod het kamp binnen te gaan. Degenen die naar binnen wilden (enige Joden) (Post Oost), schoten met een stengun over de landen heen.

Van: Dijkstra, E Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: schietpartij n.a.v. verbod het kamp binnen te gaan. Degenen die naar binnen wilden (enige Joden) (Post Oost), schoten met een stengun over de landen heen.

Rapport van E. Dijkstra aan J.G. Buijvoets