In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: verslechtering van Jules toestand; het leek goed met hem te gaan, wel vond Lies dat hij in zijn gezicht vermagerde; hartzwakte en hoge koorts; volgende dag werd een briefje van de dokter in haar barak bezorgd. Ze bezocht Jules en verbleef de hele dag in het ziekenhuis bij hem; hij sprak wartaal; hij zag dingen in de lucht en greep naar iets wat er niet lag; de volgende dag was de toestand onveranderd. Hij heeft geen eetlust. Lies heeft de hele dag toegang tot hem; felicitatie dat Alfred en Els zich nu vrijelijk kunnen bewegen; Lies voelt zich eenzaam zonder familie om zich heen; Lies heeft te veel rommel. Ze kan al haar spullen langzamerhand niet meer bergen; de toestand van Jules lijkt iets beter, hij is minder verward en smulde van de pruimencompote; Jules denkt dat hij over veertien dagen goed genoeg is om naar Amsterdam terug te gaan.

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: verslechtering van Jules toestand; het leek goed met hem te gaan, wel vond Lies dat hij in zijn gezicht vermagerde; hartzwakte en hoge koorts; volgende dag werd een briefje van de dokter in haar barak bezorgd. Ze bezocht Jules en verbleef de hele dag in het ziekenhuis bij hem; hij sprak wartaal; hij zag dingen in de lucht en greep naar iets wat er niet lag; de volgende dag was de toestand onveranderd. Hij heeft geen eetlust. Lies heeft de hele dag toegang tot hem; felicitatie dat Alfred en Els zich nu vrijelijk kunnen bewegen; Lies voelt zich eenzaam zonder familie om zich heen; Lies heeft te veel rommel. Ze kan al haar spullen langzamerhand niet meer bergen; de toestand van Jules lijkt iets beter, hij is minder verward en smulde van de pruimencompote; Jules denkt dat hij over veertien dagen goed genoeg is om naar Amsterdam terug te gaan.

Brief van Lies aan lievelingen vanuit kamp Westerbork

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Dijkstra, Commandant bewakingscompagnie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: aanstelling dhr. Visser als hoofd van beide compagniescommandanten (Binnenlandse Strijdkrachten).

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Dijkstra, Commandant bewakingscompagnie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: aanstelling dhr. Visser als hoofd van beide compagniescommandanten (Binnenlandse Strijdkrachten).

Verklaring van J.G. Buijvoets aan Dijkstra, commandant van een bewakingscompagnie van de Binnenlandse Strijdkrachten