In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-17 Onderwerp: fouilleren kampbevolking, inbeslagname levensmiddelen, opmerking van Samuel Dresden.

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-17 Onderwerp: fouilleren kampbevolking, inbeslagname levensmiddelen, opmerking van Samuel Dresden.

Brief van Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe aan den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe

Aan: Lierens, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Joseph Lierens, barak 72.

Aan: Lierens, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Joseph Lierens, barak 72.

Bewijs van verzending van een pakket aan Joseph Lierens in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Gevangenis kamp Westerbork

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp. beschrijving van de bedbezetting in een barak met allemaal Oost-Groningers (Bellingwolde, Muntendam, Stadskanaal en Vlagtwedde of zoals zijn broer Aron uit Oude Pekela). De schrijver ligt in een bed beneden. De mensen in Winschoten zitten in een barak ernaast samen met Joodse bewoners uit Coevorden. Om tien uur 's avonds moet iedereen in de barak zijn. Daarvoor mag vrij worden rondgelopen. Danny heeft de wasgelegenheden moeten schrobben. In de middag wordt weer werk ingedeeld. Danny verblijft in barak 4A, zaal I. Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie. De naast liggende barakken 3,5 en 6 moesten ook leeg worden gemaakt voor het nieuwe ziekenhuis.&nbsp;

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp. beschrijving van de bedbezetting in een barak met allemaal Oost-Groningers (Bellingwolde, Muntendam, Stadskanaal en Vlagtwedde of zoals zijn broer Aron uit Oude Pekela). De schrijver ligt in een bed beneden. De mensen in Winschoten zitten in een barak ernaast samen met Joodse bewoners uit Coevorden. Om tien uur 's avonds moet iedereen in de barak zijn. Daarvoor mag vrij worden rondgelopen. Danny heeft de wasgelegenheden moeten schrobben. In de middag wordt weer werk ingedeeld. Danny verblijft in barak 4A, zaal I. Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie. De naast liggende barakken 3,5 en 6 moesten ook leeg worden gemaakt voor het nieuwe ziekenhuis.&nbsp;

Brief

Van: Hoorn, van, H. en B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, oma is ook in kamp Westerbork terecht gekomen. Ze ligt in het ziekenhuis en de meisjes denken dat ze dinsdag doorgestuurd zal worden. Henriette moet heide trekken voor bezems, transport uit Groningen binnengekomen.

Van: Hoorn, van, H. en B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, oma is ook in kamp Westerbork terecht gekomen. Ze ligt in het ziekenhuis en de meisjes denken dat ze dinsdag doorgestuurd zal worden. Henriette moet heide trekken voor bezems, transport uit Groningen binnengekomen.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp;(Stuttje) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. Door veranderde omstandigheden moet Danny toch vertrekken. ‘Als jij deze brief ontvangt zijn wij reeds doorgezonden’. De leefomstandigheden in kamp Westerbork waren volgens de schrijver goed. ‘Wij gaan naar Silezië, zeggen ze’. Het transport zal worden toegevoegd aan een transport uit Scheveningen. Als de trein maandag bij Winschoten is, zal Danny een briefkaart (en) op het adres van Jurry uit de trein gooien. Winschoten. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny verblijft in barak 4A, zaal I (zie 3248-6). Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie.

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp;(Stuttje) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. Door veranderde omstandigheden moet Danny toch vertrekken. ‘Als jij deze brief ontvangt zijn wij reeds doorgezonden’. De leefomstandigheden in kamp Westerbork waren volgens de schrijver goed. ‘Wij gaan naar Silezië, zeggen ze’. Het transport zal worden toegevoegd aan een transport uit Scheveningen. Als de trein maandag bij Winschoten is, zal Danny een briefkaart (en) op het adres van Jurry uit de trein gooien. Winschoten. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny verblijft in barak 4A, zaal I (zie 3248-6). Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie.

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde vanuit kamp Westerbork

Van: Reumerden, Henny, van Aan: Hack, L.E.M Datum: 1943-07-31 Plaats: Scheveningen Onderwerp: ik heb zojuist een brief uit Westerbork gekregen met het droevige nieuws dat Chaja en Rose van Leeuwen op transport zijn gesteld naar het Oosten. Het verplegend personeel moest sterk worden ingekrompen… Ze zijn per goederentrein naar Bremen gegaan en zouden vandaar per schip naar Riga gaan… De brief is geschreven door een jongen met de naam Jacobson (een jongen die de schrijfster en Chaja van gym kenden). De beide zussen zijn een steun voor elkaar. Wat zal er met de pakketten zijn gebeurd? Verdeeld in Westerbork?

Van: Reumerden, Henny, van Aan: Hack, L.E.M Datum: 1943-07-31 Plaats: Scheveningen Onderwerp: ik heb zojuist een brief uit Westerbork gekregen met het droevige nieuws dat Chaja en Rose van Leeuwen op transport zijn gesteld naar het Oosten. Het verplegend personeel moest sterk worden ingekrompen… Ze zijn per goederentrein naar Bremen gegaan en zouden vandaar per schip naar Riga gaan… De brief is geschreven door een jongen met de naam Jacobson (een jongen die de schrijfster en Chaja van gym kenden). De beide zussen zijn een steun voor elkaar. Wat zal er met de pakketten zijn gebeurd? Verdeeld in Westerbork?

Brief van Henny van Reumerden aan L.E.M. Hack vanuit Scheveningen

1943

Juli 1943

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry en verdere familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie. Als Jurry de post ontvangt zal Danny al doorgezonden zijn met vele vrienden uit het kamp, allen vrijgezellen; korte beschrijving van het dagelijkse leven in het kamp, van opstaan, van het appel tot het gaan naar het werk buiten het kamp (graven voor de aanleg van een waterleiding); organisatie in handen van Duitse Joden, de SS zie je alleen bij de poort en buiten het prikkeldraad, uitgebreide beschrijving van het eten. Er zou hoog bezoek zijn geweest van Schmidt en Rauter. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry en verdere familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie. Als Jurry de post ontvangt zal Danny al doorgezonden zijn met vele vrienden uit het kamp, allen vrijgezellen; korte beschrijving van het dagelijkse leven in het kamp, van opstaan, van het appel tot het gaan naar het werk buiten het kamp (graven voor de aanleg van een waterleiding); organisatie in handen van Duitse Joden, de SS zie je alleen bij de poort en buiten het prikkeldraad, uitgebreide beschrijving van het eten. Er zou hoog bezoek zijn geweest van Schmidt en Rauter. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde en verdere familie vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over schoenen en eetgerei voor bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Mededeling van J. Buijvoets aan Provinciaal Militair Commissaris in de Provincie Drenthe