In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Max Kannewasser en Nol van Wesel aan het werk in de vliegtuigsloperij

Bewarings- en Verblijfskampen

Bewarings- en Verblijfskamp Carel Coenraadpolder

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst over de per 7 april 1945 voorradige grondstoffen, sloopmateriaal, machines enz.&nbsp;

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst over de per 7 april 1945 voorradige grondstoffen, sloopmateriaal, machines enz.&nbsp;

Lijst van in het kamp aanwezige grondstoffen, sloopmateriaal en machines

Groep mannen voor de vrijgezellenbarak, barak 4 Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941 Wolfgang Wiener, achterste rij , tweede van links.

Groep mannen voor de vrijgezellenbarak, barak 4 Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941 Wolfgang Wiener, achterste rij , tweede van links.

Groep mannen voor de vrijgezellenbarak in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Cohen-Bollegraff,&nbsp;Roza Leonora Aan: Saam Plaats: Groningen Datum: 1945-06-27 Onderwerp: Na Bergen-Belsen zijn ze alle drie gezond en wel in Groningen aangekomen. Zij had al gehoord dat Saam en zijn gezin het goed maakten ("Barnevelders" zijn dat hoorden zij in Bergen-Belsen nooit in Auschwitz geweest"). Zij vraagt wanneer de familie en Jules en Lena in het land zijn. Ze hebben nog geen huis en wonen bij vrienden. Ruth is al een grote meid geworden en gaat &nbsp;naar de grote school. In Brussel hoorde ze dat Saam met Claartje Meijers in Amsterdam was. Sally kreeg kort voor de bevrijding vlektyfus, maar het gaat nu goed met hem. Ze hebben bijna een jaar in Bergen-Belsen gezeten, maar ze hebben ook gegeten bij de Russen, waardoor ze er niet zo mager uitzien. Vader en moeder zijn in februari en april 1945 van uitputting gestorven. Of Saam weet waar Elie en Bep, Lena en de kinderen zijn..

Van: Cohen-Bollegraff,&nbsp;Roza Leonora Aan: Saam Plaats: Groningen Datum: 1945-06-27 Onderwerp: Na Bergen-Belsen zijn ze alle drie gezond en wel in Groningen aangekomen. Zij had al gehoord dat Saam en zijn gezin het goed maakten ("Barnevelders" zijn dat hoorden zij in Bergen-Belsen nooit in Auschwitz geweest"). Zij vraagt wanneer de familie en Jules en Lena in het land zijn. Ze hebben nog geen huis en wonen bij vrienden. Ruth is al een grote meid geworden en gaat &nbsp;naar de grote school. In Brussel hoorde ze dat Saam met Claartje Meijers in Amsterdam was. Sally kreeg kort voor de bevrijding vlektyfus, maar het gaat nu goed met hem. Ze hebben bijna een jaar in Bergen-Belsen gezeten, maar ze hebben ook gegeten bij de Russen, waardoor ze er niet zo mager uitzien. Vader en moeder zijn in februari en april 1945 van uitputting gestorven. Of Saam weet waar Elie en Bep, Lena en de kinderen zijn..

Briefkaart

Bewoners en personeel voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Bewoners en personeel voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Bewoners en personeel voor de kledingwerkplaats in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: voedselverstrekking door de Centrale Keuken.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: voedselverstrekking door de Centrale Keuken.

Mededeling over voedselverstrekking door de Centrale Keuken

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 116 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Arend, Jacques Jacob geb. 11-03-08 overleden 15-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-03-1943 Nr. 116 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Arend, Jacques Jacob geb. 11-03-08 overleden 15-03-1943 te Westerbork op: 18-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jacques Jacob Arend

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-04 Onderwerp: brief nummer 20 ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-04 Onderwerp: brief nummer 20 ontvangen.

Briefkaart van Abraham Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Belangenverenigingen Herinneringsgemeenschappen

Stichting 1940-1945

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeente Aduard

Aan: Lierens, A. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Abraham Lierens, barak 70.

Aan: Lierens, A. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verzenden van een pakket aan Abraham Lierens, barak 70.

Bewijs van verzending van een pakket aan A. Lierens in kamp Westerbork

Voedingsstaat en menu Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-03/09 Voedingsstaat week 2 september t/m 08 september 1945 en voedingsstaat week 9 september t/m 15 september 1945. Menu en rantsoenen overzichten

Voedingsstaat en menu Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-03/09 Voedingsstaat week 2 september t/m 08 september 1945 en voedingsstaat week 9 september t/m 15 september 1945. Menu en rantsoenen overzichten

Overzicht voedingsstaat en menu in het Interneringskamp Westerbork

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringkskamp Datum: 1947-01-29 Onderwerp: zending peulvruchten uit Delft.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringkskamp Datum: 1947-01-29 Onderwerp: zending peulvruchten uit Delft.

Brief van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over zending van peulvruchten uit Delft

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand. De kampcommandant kan van dit schema afwijken naar eigen inzicht.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand. De kampcommandant kan van dit schema afwijken naar eigen inzicht.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: uitstalling van in het kamp gemaakt speelgoed van hout.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: uitstalling van in het kamp gemaakt speelgoed van hout.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst Afdeling Verduistering, schilderwerkplaats, horlogemakerij, afd. vervaardiging van vloerzeil, smederij en draaierij, timmerwerkplaats, motorwagens en automobielen, motorfietsen, magazijn van de vroegere bouwleiding, schrijf- en telmachines en duplicators, levensmiddelenmagazijn, industriebarak 58; de barakken 77, 99 en 59; &nbsp;fournituren, radio's, atelier, schoenmakerij, kleermakerij. naaikamer, breierij, wasserij. Op de inventarislijst staan met potlood geschreven op- en aanmerkingen. &nbsp;

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst Afdeling Verduistering, schilderwerkplaats, horlogemakerij, afd. vervaardiging van vloerzeil, smederij en draaierij, timmerwerkplaats, motorwagens en automobielen, motorfietsen, magazijn van de vroegere bouwleiding, schrijf- en telmachines en duplicators, levensmiddelenmagazijn, industriebarak 58; de barakken 77, 99 en 59; &nbsp;fournituren, radio's, atelier, schoenmakerij, kleermakerij. naaikamer, breierij, wasserij. Op de inventarislijst staan met potlood geschreven op- en aanmerkingen. &nbsp;

Lijst van in het kamp aanwezige goederen en voorraden in april 1945

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Lijst van overtollig medisch materiaal in Interneringskamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Plaats: te Velde Datum: 1945-05-31 Onderwerp: richtlijnen inzake voeding van geïnterneerden en handelwijze bij overlijden.

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Plaats: te Velde Datum: 1945-05-31 Onderwerp: richtlijnen inzake voeding van geïnterneerden en handelwijze bij overlijden.

Instructie van J.G. Buijvoets inzake voeding van geïnterneerden en handelwijze bij overlijden.

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer P.V.C. voor Drenthe Plaats: Assen Datum: 1945-04-24 Onderwerp: Bevoorrading kampen Westerbork en Hooghalen, eventueel lagere rantsoenen voor de gedetineerden op last van de commandant; vanaf 29 april 1945 worden het N.A.D. kamp Hooghalen en kamp Westerbork gescheiden voor wat betreft de voedselvoorziening.

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer P.V.C. voor Drenthe Plaats: Assen Datum: 1945-04-24 Onderwerp: Bevoorrading kampen Westerbork en Hooghalen, eventueel lagere rantsoenen voor de gedetineerden op last van de commandant; vanaf 29 april 1945 worden het N.A.D. kamp Hooghalen en kamp Westerbork gescheiden voor wat betreft de voedselvoorziening.

Brief van Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe aan den heer P.V.C. voor Drenthe

Voedselvoorziening kamp Westerbork Berekening voor 14 dagen tegen een kampsterkte van 10.000 personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-21 Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt.

Voedselvoorziening kamp Westerbork Berekening voor 14 dagen tegen een kampsterkte van 10.000 personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-21 Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt.

Notitie betreft Voedselvoorziening kamp Westerbork voor de komende 14 dagen