In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Situatie terreinleidingen water&nbsp; woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1962&nbsp; Overzicht gehele kamp

Situatie terreinleidingen water&nbsp; woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1962&nbsp; Overzicht gehele kamp

Plattegrond van het terreinwaterleidingnet in woonoord Schattenberg

Belangenverenigingen Herinneringsgemeenschappen

Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen

Puttkammer-verklaring&nbsp; Van: Gokkes, Jacob en Gokkes, Eva&nbsp; Datum: 1943-06-21 Voorlopig uitstel van transport

Puttkammer-verklaring&nbsp; Van: Gokkes, Jacob en Gokkes, Eva&nbsp; Datum: 1943-06-21 Voorlopig uitstel van transport

van Puttkammer voor Jacob Gokkes en zijn vrouw Eva

Sonder-Ausweis Theeboom, Simon, 17-11-20, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Theeboom, Simon, 17-11-20, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Simon Theeboom

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 335 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Biegel, Johanna Hermine geb. 30-03-89 overleden te Westerbork op 01-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 07-06-1943 Nr. 335 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Biegel, Johanna Hermine geb. 30-03-89 overleden te Westerbork op 01-06-1943 op 04-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Johanna Hermine Biegel

Van: Vries, de, Pieter Nr. 004303&nbsp; Afgegeven 1943-05-22 te Westerbork.&nbsp; Onderwerp: persoonsbewijs zonder ‘J’. Pieter de Vries werd vier dagen later, na een verblijf van ruim twee maanden, uit kamp Westerbork ontslagen.

Van: Vries, de, Pieter Nr. 004303&nbsp; Afgegeven 1943-05-22 te Westerbork.&nbsp; Onderwerp: persoonsbewijs zonder ‘J’. Pieter de Vries werd vier dagen later, na een verblijf van ruim twee maanden, uit kamp Westerbork ontslagen.

Persoonsbewijs van Pieter de Vries in kamp Westerbrork

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Hollandsche Schouwburg

Hollandia Kattenburgfabriek

Loods 24

Hachsjara opleidingscentra

Koning Willem III Kazerne

Joodse wijken

Joodse weeshuizen

Opvangtehuizen in Barneveld

Zieken-, verpleeg- en verzorgingstehuizen

Gevangenissen

Vluchtelingenkampen

Van: Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: namenlijst van 3 pelotons bewakingspersoneel en hun commandanten; administratief- en keukenpersoneel; foerier.&nbsp;

Van: Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: namenlijst van 3 pelotons bewakingspersoneel en hun commandanten; administratief- en keukenpersoneel; foerier.&nbsp;

Lijst met namen van bewakingspersoneel in het Interneringskamp Westerbork

Van: Kockx, Th Aan:&nbsp;Buijvoets, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: algemene order voor het personeel en daarbij behorende schema's; postbehandeling en archief; functionarissen; magazijn; schema briefindeling; organisatieschema en een lijst met de namen van de voornaamste functionarissen, waaronder een aantal oud-kampgevangenen (Joods).

Van: Kockx, Th Aan:&nbsp;Buijvoets, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: algemene order voor het personeel en daarbij behorende schema's; postbehandeling en archief; functionarissen; magazijn; schema briefindeling; organisatieschema en een lijst met de namen van de voornaamste functionarissen, waaronder een aantal oud-kampgevangenen (Joods).

Order (algemeen) nummer 1 voor het personeel van het Interneringskamp Westerbork

Van: commandant bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbrok, Interneringskamp Datum: 1945-05-02 Onderwerp: onvoldoende geschoold personeel onder de Binnenlandse Strijdkrachten voor de exercities van NSB'ers. Mishandeling van NSB'ers door leden van de Camp Police.

Van: commandant bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbrok, Interneringskamp Datum: 1945-05-02 Onderwerp: onvoldoende geschoold personeel onder de Binnenlandse Strijdkrachten voor de exercities van NSB'ers. Mishandeling van NSB'ers door leden van de Camp Police.

Rapport van de commandant van de bewakingsdienst

Van: Informatiebureau van het Rode Kruis Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-11-11 Onderwerp: wat Roosje Querido-Lever is overkomen.

Van: Informatiebureau van het Rode Kruis Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-11-11 Onderwerp: wat Roosje Querido-Lever is overkomen.

Informatie van het Rode Kruis over Roosje Querido-Lever

Programma Programma van een Kammermusikabend, juli 1944 Gruppe Musik - Lager Westerbork Met Erna Eisner, Ida Simons-Rosenheimer, Maurice Cantor en Sam Tromp.

Programma Programma van een Kammermusikabend, juli 1944 Gruppe Musik - Lager Westerbork Met Erna Eisner, Ida Simons-Rosenheimer, Maurice Cantor en Sam Tromp.

Programma van een Kammermusikabend

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-15 Onderwerp: ziekte (-melding, indien aanwezig buiten het kamp) en verlof personeel.

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-15 Onderwerp: ziekte (-melding, indien aanwezig buiten het kamp) en verlof personeel.

Order van J. G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork over ziekmelding

Kampgeld 10 Cent/10 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Serie AA No. 7530

Kampgeld 10 Cent/10 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Serie AA No. 7530

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: nieuwe postregeling; 9000 mensen in het kamp, waarvan soms 600 personen in een grote woonbarak. Er zullen 2000 mensen in het kamp achterblijven, de rest gaat naar het nieuwe kamp Vught. Hier zal een Centraal Ziekenhuis voor Nederland worden opgericht; 110 man van de Joodse ordedienst zijn naar Apeldoorn gegaan voor een transport uit het Apeldoornsche Bosch; afgelopen maandag zijn 40 OD'ers naar Amsterdam vertrokken om te helpen met het vervoer van zieken naar kamp Westerbork; veel verzoeken voor Werner via de post met de vraag mensen te helpen die naar kamp Westerbork zijn vertrokken; een tante van Stella bezocht (Vogeltje), zij is ziek en ligt in barak 69; Sal en zijn vrouw bevinden zich in barak 67. Werner heeft hun nog niet ontmoet; de oorlog nadert zijn beslissing.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: nieuwe postregeling; 9000 mensen in het kamp, waarvan soms 600 personen in een grote woonbarak. Er zullen 2000 mensen in het kamp achterblijven, de rest gaat naar het nieuwe kamp Vught. Hier zal een Centraal Ziekenhuis voor Nederland worden opgericht; 110 man van de Joodse ordedienst zijn naar Apeldoorn gegaan voor een transport uit het Apeldoornsche Bosch; afgelopen maandag zijn 40 OD'ers naar Amsterdam vertrokken om te helpen met het vervoer van zieken naar kamp Westerbork; veel verzoeken voor Werner via de post met de vraag mensen te helpen die naar kamp Westerbork zijn vertrokken; een tante van Stella bezocht (Vogeltje), zij is ziek en ligt in barak 69; Sal en zijn vrouw bevinden zich in barak 67. Werner heeft hun nog niet ontmoet; de oorlog nadert zijn beslissing.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Groot, de, Joachim&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-27&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘We zijn gehaald en gaan naar Westerbork'. Met veel bekenden.

Van: Groot, de, Joachim&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-27&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘We zijn gehaald en gaan naar Westerbork'. Met veel bekenden.

Briefkaart van Joachim de Groot aan W. Schokker vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen begeven zich naar de trein in verband met een uitgaand transport; leden van de Fliegende Kolonne, leden van de Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen begeven zich naar de trein in verband met een uitgaand transport; leden van de Fliegende Kolonne, leden van de Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Feldman, T Aan: Gemmeker, kampcommandant Plaats: Amsterdam Datum: 1944-04 Onderwerp: verzoek in verband met een bezoek aan het kamp.

Van: Feldman, T Aan: Gemmeker, kampcommandant Plaats: Amsterdam Datum: 1944-04 Onderwerp: verzoek in verband met een bezoek aan het kamp.

Brief van Tibor Feldman aan kampcommandant Gemmeker vanuit Amsterdam in verband met een bezoek aan het kamp

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Briefkaart van Leo en Martha van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Rompel, J.G.M., administrateur Aan: chef afd. Registratie en Documentatie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-27 Onderwerp: periodiek in te dienen opgaven.

Van: Rompel, J.G.M., administrateur Aan: chef afd. Registratie en Documentatie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-27 Onderwerp: periodiek in te dienen opgaven.

Mededeling over periodiek in te dienen opgaven sterktelijst, sterfte en geboorte

Naziconcentratiekampen

Kamp Hillersleben

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Cato Frankenhuis) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-04 Onderwerp: net terug van een bezoek, ze was nerveus; iedereen is te spreken over de inzet van haar man; pakje ontvangen, een gedenkwaardig verjaardagscadeau; geen boter, kaas of eieren nodig, ook geen suiker; moeder gaat naar haar barak terug…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Cato Frankenhuis) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-04 Onderwerp: net terug van een bezoek, ze was nerveus; iedereen is te spreken over de inzet van haar man; pakje ontvangen, een gedenkwaardig verjaardagscadeau; geen boter, kaas of eieren nodig, ook geen suiker; moeder gaat naar haar barak terug…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Cato Frankenhuis) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-05 Onderwerp: B5/388. Voeding Bewakingspersoneel. Het voorstel tot gelijkschakeling van het buitenbewakings- en binnenbewakingspersoneel wat betreft de kosten van de dagelijkse voeding.

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-05 Onderwerp: B5/388. Voeding Bewakingspersoneel. Het voorstel tot gelijkschakeling van het buitenbewakings- en binnenbewakingspersoneel wat betreft de kosten van de dagelijkse voeding.

Verzoek van de heer heikens aan J. G. Buijvoets over voeding van het bewakingspersoneel

Van: tante Hermien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09 Onderwerp: Hanneke heeft niets van zich laten horen (al vier weken), in het vervolg aan Wera schrijven (adres en naam); boeken en lekkers naar Hanneke gestuurd…

Van: tante Hermien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09 Onderwerp: Hanneke heeft niets van zich laten horen (al vier weken), in het vervolg aan Wera schrijven (adres en naam); boeken en lekkers naar Hanneke gestuurd…

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Vries, de, J. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-08 Onderwerp: Pakket ontvangen

Van: Vries, de, J. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-08 Onderwerp: Pakket ontvangen

Briefkaart van J. de Vries aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Vught

Nieuwsblad voor Beilen 37ste jaargang, No. 4 Datum: 1945-04-21

Nieuwsblad voor Beilen 37ste jaargang, No. 4 Datum: 1945-04-21

Nieuwsblad voor Beilen van 21 april 1945

Van: Algemeen Bureau voor Pers-Informatien Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-06 Onderwerp: Verzoek om tegen betaling alles te mogen verzamelen wat in de Nederlandsche Dag- en Weekbladen zal voorkomen.

Van: Algemeen Bureau voor Pers-Informatien Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-06 Onderwerp: Verzoek om tegen betaling alles te mogen verzamelen wat in de Nederlandsche Dag- en Weekbladen zal voorkomen.

Brief van Algemeen Bureau voor Pers-Informatiën aan Interneringskamp Westerbork