In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Transport naar Theresienstadt; wisselen van geld.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Transport naar Theresienstadt; wisselen van geld.

Bekendmaking over het wisselen van geld in verband met een transport naar Theresienstadt

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: degenen die a.s. dinsdag op transport gaan mogen geld meenemen en wel guldens of Rijksmarken.&nbsp; Vermeld wordt verder het bedrag. Het transport van dinsdag 23 november ging uiteindelijk niet door.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: degenen die a.s. dinsdag op transport gaan mogen geld meenemen en wel guldens of Rijksmarken.&nbsp; Vermeld wordt verder het bedrag. Het transport van dinsdag 23 november ging uiteindelijk niet door.

Mededeling over meenemen van geld in verband met het uitgaande transport.

Bericht aan Pinkus, Joachim, H. dat deze met zijn vrouw op de Theresienstadtlijst staat en dat het transport op 14-09-1943 vertrekt. Tevens beschrijving van wat men mee mag nemen. Datum: 1943-09-10

Bericht aan Pinkus, Joachim, H. dat deze met zijn vrouw op de Theresienstadtlijst staat en dat het transport op 14-09-1943 vertrekt. Tevens beschrijving van wat men mee mag nemen. Datum: 1943-09-10

Bewijs voor Joachim Pinkus voor het transport naar Theresienstadt samen met zijn echtgenote

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van werkkleding door mensen die de volgende dag op transport gaan.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van werkkleding door mensen die de volgende dag op transport gaan.

Mededeling over inleveren van werkkleding door mensen die de volgende dag op transport gaan

Van: Goldschmidt, Leo Aan: Stern, Reg. Datum: 1943-02-25 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: verzending van een pakket vanuit Stockholm naar Theresienstadt.

Van: Goldschmidt, Leo Aan: Stern, Reg. Datum: 1943-02-25 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: verzending van een pakket vanuit Stockholm naar Theresienstadt.

Bewijs van verzending van een pakket vanuit Stockholm naar Theresienstadt

Van: M.&nbsp;Frank&nbsp; Aan: W. Langstadt.&nbsp; Plaats: Zeist&nbsp; Datum: 1944-01 Onderwerp: bewijs van het versturen van een pakket naar Theresienstadt.

Van: M.&nbsp;Frank&nbsp; Aan: W. Langstadt.&nbsp; Plaats: Zeist&nbsp; Datum: 1944-01 Onderwerp: bewijs van het versturen van een pakket naar Theresienstadt.

van het versturen van een pakket naar Theresienstadt

Van: Nederlandse Posterijen Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1944-03-04 (afleveringsdatum) Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt

Van: Nederlandse Posterijen Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1944-03-04 (afleveringsdatum) Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt

Bewijs van het verzenden van een postpakket naar Theresienstadt

Blanco document met het transportnummer 4096.&nbsp; Verdere details, specifieke- en achtergrond informatie ontbreken.

Blanco document met het transportnummer 4096.&nbsp; Verdere details, specifieke- en achtergrond informatie ontbreken.

Transportnummer uit Theresienstadt

Van: Nederlandse posterijen Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-19 Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt.

Van: Nederlandse posterijen Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-19 Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt.

Van: Zentralevidenz Aan: Magnus, Simon Datum: 1944-04-10 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: toekenning transportnummer 171-XXIV/5 (171:transportnummer, XXIV: landennummer (Nederland) en 5de transport naar Theresienstadt vanuit Nederland).

Van: Zentralevidenz Aan: Magnus, Simon Datum: 1944-04-10 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: toekenning transportnummer 171-XXIV/5 (171:transportnummer, XXIV: landennummer (Nederland) en 5de transport naar Theresienstadt vanuit Nederland).

Bewijs van toekenning van een transportnummer van het transport naar Theresienstadt

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: J. Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-29 (stempel)

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: J. Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-29 (stempel)

Bewijs voor het verzenden van een pakket/geld aan Joseph Levie in kamp Westerbork

Bewijs voor het verkrijgen van zeep&nbsp; Zie brief 8508-08

Bewijs voor het verkrijgen van zeep&nbsp; Zie brief 8508-08

Bewijs voor het verkrijgen van zeep

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Uittreksel Burgerlijke Stand Gemeente Rotterdam met gegevens over Judith Teixeira de Mattos

Van: de gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1946-08-05 Onderwerp: afschrijven Isaac Kroon van Rotterdam naar Amsterdam.

Van: de gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1946-08-05 Onderwerp: afschrijven Isaac Kroon van Rotterdam naar Amsterdam.

Document met inlichtingen uit het Bevolkingsregister van de Gemeente Rotterdam over Joseph Kroon

Onderwerp: Judith Teixeira de Mattos

Foto van Judith Teixeira de Mattos

Onderwerp: International Jewish Sports Hall of Fame. Het gaat om vijf Joodse leden van de dames turnploeg en hun coach, die tijdens de Olympische spelen van 1928 de gouden medaille wonnen. Stella Blits-Agsterribbe (1910-1943) Anna Dresden-Pollak (1908-1943) Lea Kloot-Nordheim (1904-1943) Elka de Levie (1905-1979) Judikje Themans-Simons (1905-1943) Gerrit Kleerekoper (1897-1943) In verband hiermee is ook een plaquette gemaakt. Zie standplaats PVO 27-08. De plaquette is voor langere tijd uitgeleend. &nbsp;

Onderwerp: International Jewish Sports Hall of Fame. Het gaat om vijf Joodse leden van de dames turnploeg en hun coach, die tijdens de Olympische spelen van 1928 de gouden medaille wonnen. Stella Blits-Agsterribbe (1910-1943) Anna Dresden-Pollak (1908-1943) Lea Kloot-Nordheim (1904-1943) Elka de Levie (1905-1979) Judikje Themans-Simons (1905-1943) Gerrit Kleerekoper (1897-1943) In verband hiermee is ook een plaquette gemaakt. Zie standplaats PVO 27-08. De plaquette is voor langere tijd uitgeleend. &nbsp;

Document Sports Hall of Fame over Nederlands Joodse Olympiërs in 1928

Foto van de Joodse gymnastiekvereniging Atilla. Plaats: Groningen Datum: begin jaren twintig Onderwerp: David Simmeren (1907) is de turner 2de van rechts.

Foto van de Joodse gymnastiekvereniging Atilla. Plaats: Groningen Datum: begin jaren twintig Onderwerp: David Simmeren (1907) is de turner 2de van rechts.

Foto van de Joodse gymnastiekvereniging Atilla

Onderwerp: Albert Teixeira de Mattos

Foto van Albert Teixeira de Mattos

Van: de Burgerlijke Stand Amsterdam Aan: Teixeira de Mattos, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1933-08-16 Onderwerp: betaald voor het doen van nasporing in de registers van de Burgerlijke Stand. Zie gegevens op de achterkant.

Van: de Burgerlijke Stand Amsterdam Aan: Teixeira de Mattos, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1933-08-16 Onderwerp: betaald voor het doen van nasporing in de registers van de Burgerlijke Stand. Zie gegevens op de achterkant.

Bewijs van betaling door mej. Teixeira de Mattos voor nasporing in de Burgerlijke Stand in Amsterdam

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-15, No. 32&nbsp; Inhoud: Uitgaand transport op 18 mei 1943.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-15, No. 32&nbsp; Inhoud: Uitgaand transport op 18 mei 1943.

Lagerbefehl No. 32

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Van: Kruimink, Mevr. Aan: Kruimink, R. Plaats: Rotterdam Datum: 1942-12-11 Onderwerp: transport naar Westerbork Briefkaart is waarschijnlijk uit de trein gegooid tijdens transport naar Westerbork

Van: Kruimink, Mevr. Aan: Kruimink, R. Plaats: Rotterdam Datum: 1942-12-11 Onderwerp: transport naar Westerbork Briefkaart is waarschijnlijk uit de trein gegooid tijdens transport naar Westerbork

Briefkaart van mevrouw Kruimink aan R. Kruimink vanuit de trein

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-19, No. 25&nbsp; Inhoud: Spertijd op 19 en 20 april 1943; groepsleiding woningbureau; Wirtschaftsstelle; kapsalon; gebruik der w.c. in de familiebarakken van het oude kamp, gebruik van ingangen in deze barakken.. Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-19, No. 25&nbsp; Inhoud: Spertijd op 19 en 20 april 1943; groepsleiding woningbureau; Wirtschaftsstelle; kapsalon; gebruik der w.c. in de familiebarakken van het oude kamp, gebruik van ingangen in deze barakken.. Blz.: 2

Lagerbefehl No. 25

Van: Liesje en Joop (Batavier) Aan: Batavier, Mevr. Plaats: trein Datum: 1943-06-08 Onderwerp: bevestiging dat men op transport is gesteld ('we zitten in de beestenwagen') en verzoek om geen pakketten meer te sturen.

Van: Liesje en Joop (Batavier) Aan: Batavier, Mevr. Plaats: trein Datum: 1943-06-08 Onderwerp: bevestiging dat men op transport is gesteld ('we zitten in de beestenwagen') en verzoek om geen pakketten meer te sturen.

Briefkaart van Liesje en Joop Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit de trein

Van: A.E.F. &nbsp;D.P. Registration Record Aan: Cohen-Haaff, H.C. Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: repatriëring van Bergen-Belsen naar Amsterdam.

Van: A.E.F. &nbsp;D.P. Registration Record Aan: Cohen-Haaff, H.C. Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: repatriëring van Bergen-Belsen naar Amsterdam.

Identiteitskaart van Henriette Cohen-Haaff gekregen voor haar repatriating naar Nederland

Pannetje/Etenskom Het emaillen voorwerp is gevonden op het voormalige kampterrein van het vernietigingskamp Sobibor in Polen. E. Wolf, die de oorlog overleefde door te gaan onderduiken, vond het pannetje toen hij de plek bezocht waar zijn grootouders werden vermoord. &nbsp;

Pannetje/Etenskom Het emaillen voorwerp is gevonden op het voormalige kampterrein van het vernietigingskamp Sobibor in Polen. E. Wolf, die de oorlog overleefde door te gaan onderduiken, vond het pannetje toen hij de plek bezocht waar zijn grootouders werden vermoord. &nbsp;

Een pannetje uit Sobibor

Lagerbefehl No. 225&nbsp; Datum: 1942-12-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkpauze voor Kerstmis, uitgezonderd de Strafcompagnie, het ketelhuis en de Centrale Keuken.

Lagerbefehl No. 225&nbsp; Datum: 1942-12-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: werkpauze voor Kerstmis, uitgezonderd de Strafcompagnie, het ketelhuis en de Centrale Keuken.

Lagerbefehl No. 225

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: leegkiepen van een lorrie met oude batterijen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: leegkiepen van een lorrie met oude batterijen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Personen