In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn uit het crematorium van kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 203 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Heymann, Olga geb. 28-02-66 overleden te Westerbork op 18-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 203 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Heymann, Olga geb. 28-02-66 overleden te Westerbork op 18-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Olga Heymann

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 358 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kijzer, Bloema geb. 07-07-67 overleden te Westerbork op 12-06-1943 op&nbsp; 15-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 358 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kijzer, Bloema geb. 07-07-67 overleden te Westerbork op 12-06-1943 op&nbsp; 15-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Bloema Kijzer

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 328 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Abrahamowsky, Emmy geb. 28-06-82 overleden te Westerbork op 30-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 328 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Abrahamowsky, Emmy geb. 28-06-82 overleden te Westerbork op 30-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Emmy Abrahamowsky

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 185 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Salomonson, Maria geb. 11-11-61 overleden te Westerbork op 12-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 185 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Salomonson, Maria geb. 11-11-61 overleden te Westerbork op 12-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Maria Salomonson

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 175 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Cleeff, Leentje geb. 23-10-59 overleden te Westerbork op 04-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 175 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Cleeff, Leentje geb. 23-10-59 overleden te Westerbork op 04-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Leentje van Cleeff

Crematorium in het Kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1945-1948.&nbsp; De verbrandingsoven van het crematorium.

Crematorium in het Kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1945-1948.&nbsp; De verbrandingsoven van het crematorium.

De verbrandingsoven van het crematorium in kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Brief van Werner Stertzenbach aan de kampleiding van kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 172 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Swart, Lion geb. 15-02-67 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 172 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Swart, Lion geb. 15-02-67 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Lion Swart

Bewijs van crematie Datum: 1943 Nr. 112 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stouwer, Margaretha geb. 22-05-70 overleden 15-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 1943 Nr. 112 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stouwer, Margaretha geb. 22-05-70 overleden 15-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Margaretha Stouwer

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 399 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rapp, Carl geb. 20-12-73 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 399 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rapp, Carl geb. 20-12-73 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Carl Rapp

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 322 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Scharnitzki, Max geb. 04-07-05 overleden te Westerbork op 27-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 322 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Scharnitzki, Max geb. 04-07-05 overleden te Westerbork op 27-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Max Scharnitzki

Crematorium Crematorium in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 Het gaat om een foto die na de bevrijding van kamp Westerbork is gemaakt. Het crematorium was toen niet meer in functie. &nbsp;

Crematorium Crematorium in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 Het gaat om een foto die na de bevrijding van kamp Westerbork is gemaakt. Het crematorium was toen niet meer in functie. &nbsp;

Het crematorium van kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transporten naar Theresienstadt

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Coseltransporten

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transporten naar Sobibor

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Briefkaart van Liesje en Joop Batavier aan mevrouw Batavier vanuit de trein gegooid bij Nieuweschans

Van: Batavier, Liese en Joop Aan: Ras-Batavier, M. Plaats: Westerbork, kamp, 85 Datum: 1943-06-05 Onderwerp: onzekerheid of men op transport moet. ‘wanneer je deze kaart ontvangt weten we niet of we er nog zijn.’ Wachten met het sturen van een pakket, totdat er een telegram is gestuurd.

Van: Batavier, Liese en Joop Aan: Ras-Batavier, M. Plaats: Westerbork, kamp, 85 Datum: 1943-06-05 Onderwerp: onzekerheid of men op transport moet. ‘wanneer je deze kaart ontvangt weten we niet of we er nog zijn.’ Wachten met het sturen van een pakket, totdat er een telegram is gestuurd.

Briefkaart van L en J. Batavier aan N. Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Wolf, Rosa Aan: mej. Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-02-24 Onderwerp: dinsdag zijn de Pelsen vertrokken; nu geheel aan haar lot overgelaten; optie voor Puttkammer; werk in het ziekenhuis; wassen; verpleegsterschort is ook weer vuil, stuurt ze op om te laten wassen; ieder dinsdagnacht ligt ze in haar bed te beven als de namen worden voorgelezen; een man bij de registratie heeft haar al een paar keer van de transportlijst afgehaald (vanwege haar schrijfmachine); pakketjes sturen, potloden, een etensbord en een mes; veldfles in gestolen… Briefkaart van 12-2: schrijfmachine ontvangen en wit schort; werkt in het ziekenhuis, week in de barak met maagproblemen; Engels romannetje te leen…; oma is weg; enige enveloppen sturen en iets hartigs; zal worden onderzocht door een prof., men neemt het ziekenhuispersoneel serieus; een arbeidskaart gekregen, waardoor voorlopig teruggesteld (groene stempel); patiëntje in de barak jarig, taart toegestuurd…; warme gummizakken voor haar buik (buikloop). ze ligt al patiënt &nbsp;in het ziekenhuis.&nbsp;

Van: Wolf, Rosa Aan: mej. Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-02-24 Onderwerp: dinsdag zijn de Pelsen vertrokken; nu geheel aan haar lot overgelaten; optie voor Puttkammer; werk in het ziekenhuis; wassen; verpleegsterschort is ook weer vuil, stuurt ze op om te laten wassen; ieder dinsdagnacht ligt ze in haar bed te beven als de namen worden voorgelezen; een man bij de registratie heeft haar al een paar keer van de transportlijst afgehaald (vanwege haar schrijfmachine); pakketjes sturen, potloden, een etensbord en een mes; veldfles in gestolen… Briefkaart van 12-2: schrijfmachine ontvangen en wit schort; werkt in het ziekenhuis, week in de barak met maagproblemen; Engels romannetje te leen…; oma is weg; enige enveloppen sturen en iets hartigs; zal worden onderzocht door een prof., men neemt het ziekenhuispersoneel serieus; een arbeidskaart gekregen, waardoor voorlopig teruggesteld (groene stempel); patiëntje in de barak jarig, taart toegestuurd…; warme gummizakken voor haar buik (buikloop). ze ligt al patiënt &nbsp;in het ziekenhuis.&nbsp;

Brief en briefkaart van Rosa Wolf aan D. Been vanuit kamp Westerbork

Bankbiljet Protectoraat Bohemen en Moravië 50 kronen Nummers: 018727, 020631

Bankbiljet Protectoraat Bohemen en Moravië 50 kronen Nummers: 018727, 020631

Bankbiljetten van vijftig kronen uit het protectoraat Bohemen en Moravië

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: zicht op het perron en de trein die klaarstaat voor vertrek; Ordungspolizei; Joodse ordedienst; kampgevangenen die werkzaam zijn voor het transport of om een andere reden toestemming hebben zich op het perron te begeven. Daarnaast zoeken kampgevangenen nog naar een plek in de trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: zicht op het perron en de trein die klaarstaat voor vertrek; Ordungspolizei; Joodse ordedienst; kampgevangenen die werkzaam zijn voor het transport of om een andere reden toestemming hebben zich op het perron te begeven. Daarnaast zoeken kampgevangenen nog naar een plek in de trein.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Personen