In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Piet (Eliazer Duizend) Aan: vrouw en kinderen en allemaal&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Beschrijving situatie. De schrijver is via de gevangenis met een tram naar de Joodse Schouwburg gebracht. Eindelijk weer even in de buitenlucht. De verzorging door de Joodse Raad is goed. Hij krijgt van alles te eten, een verademing vergeleken met wat hij in de gevangenis kreeg. vervolgens met een overvalwagen naar de (Panama) kade. De volgende bestemming zal kamp Westerbork zijn. Een lange trein met personeel van het N.I.Z. dat is leeggehaald. Stuur levensmiddelen.

Van: Piet (Eliazer Duizend) Aan: vrouw en kinderen en allemaal&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Beschrijving situatie. De schrijver is via de gevangenis met een tram naar de Joodse Schouwburg gebracht. Eindelijk weer even in de buitenlucht. De verzorging door de Joodse Raad is goed. Hij krijgt van alles te eten, een verademing vergeleken met wat hij in de gevangenis kreeg. vervolgens met een overvalwagen naar de (Panama) kade. De volgende bestemming zal kamp Westerbork zijn. Een lange trein met personeel van het N.I.Z. dat is leeggehaald. Stuur levensmiddelen.

Brief van Eliazer Duizend op weg naar kamp Westerbork

Van: Piet (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Transport naar Westerbork. De schrijver heeft acht weken in de gevangenis aan de Amstelveenseweg gezeten met zeven man in een cel. Hij is via de Joodse Schouwburg &nbsp;als strafgeval op weg naar kamp Westerbork. Hij zal zo lang mogelijk in Holland proberen te blijven. Hij hoopt zijn vrouw en kinderen spoedig weer te zien en hij is optimistisch gestemd.

Van: Piet (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Transport naar Westerbork. De schrijver heeft acht weken in de gevangenis aan de Amstelveenseweg gezeten met zeven man in een cel. Hij is via de Joodse Schouwburg &nbsp;als strafgeval op weg naar kamp Westerbork. Hij zal zo lang mogelijk in Holland proberen te blijven. Hij hoopt zijn vrouw en kinderen spoedig weer te zien en hij is optimistisch gestemd.

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Eliazar Duizend vanuit de Joodse/Hollandsche Schouwburg in Amsterdam

Van: Piet (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan:&nbsp;(vrouw en kinderen) Plaats:&nbsp;Joodse Schouwburg&nbsp; Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Laatste brief voor transport naar Westerbork. Groet aan zijn vrouw en kinderen.

Van: Piet (Eliazer Duizend)&nbsp; Aan:&nbsp;(vrouw en kinderen) Plaats:&nbsp;Joodse Schouwburg&nbsp; Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Laatste brief voor transport naar Westerbork. Groet aan zijn vrouw en kinderen.

Brief van Eliazer Duizend vanuit de Hollandsche/Joodse Schouwburg op weg naar kamp Westerbork

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, A. Plaats: Amsterdam, Borneokade Datum: 1943-04-05 Onderwerp: Gerson vertelt dat hij en zijn vrouw in de trein zitten naar Westerbork. Ze spreken dank uit voor het pakketje. Afgelopen zondag hebben ze nog een komedie bijgewoond en het optreden van een cellist. Ze hebben zaterdag en zondag slecht geslapen en de kleren nog niet uit gehad.&nbsp; Opmerking: De briefkaart is geschreven in de trein en meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.&nbsp;

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, A. Plaats: Amsterdam, Borneokade Datum: 1943-04-05 Onderwerp: Gerson vertelt dat hij en zijn vrouw in de trein zitten naar Westerbork. Ze spreken dank uit voor het pakketje. Afgelopen zondag hebben ze nog een komedie bijgewoond en het optreden van een cellist. Ze hebben zaterdag en zondag slecht geslapen en de kleren nog niet uit gehad.&nbsp; Opmerking: De briefkaart is geschreven in de trein en meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.&nbsp;

Briefkaart van G. Stoppelman en N. Stoppelman-Blok vanuit de Borneokade

Van: Presser, Louise Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder)&nbsp; Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Heden op transport naar Westerbork, pakketjes kunnen gestuurd worden onder vernmelding van naam, geboortedatum en transport d.d. 16-7-1943

Van: Presser, Louise Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder)&nbsp; Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Heden op transport naar Westerbork, pakketjes kunnen gestuurd worden onder vernmelding van naam, geboortedatum en transport d.d. 16-7-1943

Telegram van Louise Presser aan Christine Huizinga-Swaluw vanuit de Hollandsche Schouwburg

Van: Presser, Louise Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder) en Huizinga, Mietje (halfzus) Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-6-16 Onderwerp: afscheidsbrief, want bijna naar Westerbork; wellicht nog kans op vrijstelling van transport, maar hoop is gering; hoop op weerzien

Van: Presser, Louise Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder) en Huizinga, Mietje (halfzus) Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-6-16 Onderwerp: afscheidsbrief, want bijna naar Westerbork; wellicht nog kans op vrijstelling van transport, maar hoop is gering; hoop op weerzien

Brief van Louise Presser aan Christine Huizinga-Swaluw en Mietje Huizinga

Van: Presser, Hartog Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder)&nbsp; Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1942-07 Onderwerp: Heden op transport, vermoedelijk naar Westerbork, verzoek om pakketjes via Joodse Raad te sturen, ook graag spullen voor zijn vriendin Lotte

Van: Presser, Hartog Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder)&nbsp; Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1942-07 Onderwerp: Heden op transport, vermoedelijk naar Westerbork, verzoek om pakketjes via Joodse Raad te sturen, ook graag spullen voor zijn vriendin Lotte

Brief van Hartog Presser aan Christine Huizinga-Swaluw vanuit de Hollandsche Schouwburg

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Datum: 1942-08 Onderwerp: Transport naar Westerbork Blz.: 2

Van: Visser, A. Aan: Visser, E. Plaats: Datum: 1942-08 Onderwerp: Transport naar Westerbork Blz.: 2

Brief van Asser Visser aan E. Visser

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, C.A. Plaats: Amsterdam, Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-04-04 Onderwerp: het spijt Gerson dat hij zijn kleinkinderen niet meer heeft kunnen spreken. Er is echter niets aan te doen, hij en Naatje zijn nu in de Schouwburg en zullen naar Kamp Westerbork worden gebracht.&nbsp; Opmerking: de briefkaart is meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, C.A. Plaats: Amsterdam, Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-04-04 Onderwerp: het spijt Gerson dat hij zijn kleinkinderen niet meer heeft kunnen spreken. Er is echter niets aan te doen, hij en Naatje zijn nu in de Schouwburg en zullen naar Kamp Westerbork worden gebracht.&nbsp; Opmerking: de briefkaart is meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.

Briefkaart van G. Stoppelman en N. Stoppelman-Blok vanuit de Hollandsche Schouwburg

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen zijn op zoek naar hun wagon; iemand van de Fliegende Kolonne op de voorgrond; op de achtergrond boven de trein uitstekend is het dak van de Centrale Keuken zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen zijn op zoek naar hun wagon; iemand van de Fliegende Kolonne op de voorgrond; op de achtergrond boven de trein uitstekend is het dak van de Centrale Keuken zichtbaar.

Foto

Personen