In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: midden in de nacht gewekt, voor een nieuwe kamporder; om 8 uur moesten 6000 personen op de appelplaats verschijnen met bagage, de oud kampingezetenen mochten zonder bagage komen, behalve zij die in barak 22 woonden, de barak van Werner, niemand weet waar het om gaat, er wordt gesproken van een verhuizingsplan; Werner moest om 11 uur naar zijn werk en werd om 7 uur opgevangen op de appelplaats. De bedoeling is dat alle gezinnen bij elkaar komen en alle dienstgroepen; de technische dienst ging van barak 22 naar een grote woonbarak met 600 beden, voor de groep van Werner een verslechtering. De Joodse ordedienst, 130 man, het troetelkind van de oude commandant (Schol) is in barak 22 terecht gekomen, de OD heeft een kazerne nodig. Er zijn strubbelingen tussen de Hollandse en Duitse Joden. Commandant Schol zou hebben gezegd: ‘Ik zorg voor mijn Nederlanders’ en de Duitse commandant zei vervolgens: ‘Ik zorg voor mijn Duitsers’.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: midden in de nacht gewekt, voor een nieuwe kamporder; om 8 uur moesten 6000 personen op de appelplaats verschijnen met bagage, de oud kampingezetenen mochten zonder bagage komen, behalve zij die in barak 22 woonden, de barak van Werner, niemand weet waar het om gaat, er wordt gesproken van een verhuizingsplan; Werner moest om 11 uur naar zijn werk en werd om 7 uur opgevangen op de appelplaats. De bedoeling is dat alle gezinnen bij elkaar komen en alle dienstgroepen; de technische dienst ging van barak 22 naar een grote woonbarak met 600 beden, voor de groep van Werner een verslechtering. De Joodse ordedienst, 130 man, het troetelkind van de oude commandant (Schol) is in barak 22 terecht gekomen, de OD heeft een kazerne nodig. Er zijn strubbelingen tussen de Hollandse en Duitse Joden. Commandant Schol zou hebben gezegd: ‘Ik zorg voor mijn Nederlanders’ en de Duitse commandant zei vervolgens: ‘Ik zorg voor mijn Duitsers’.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Verslag over de bevrijding van kamp Westerbork en de week dat er aan vooraf ging.

Verslag over de bevrijding van kamp Westerbork en de week dat er aan vooraf ging.

Verslag van Aad van As over de bevrijding van kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Wolf, Jacoba Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: bewijs om gebruik te mogen maken van het openbaar vervoer (het is waarschijnlijk nooit gebruikt).

Van:&nbsp; Aan: Wolf, Jacoba Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: bewijs om gebruik te mogen maken van het openbaar vervoer (het is waarschijnlijk nooit gebruikt).

Legitimatiebewijs van Jacoba Wolf om gebruik te mogen maken van het openbaar vervoer

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Aankomst van een transport uit Amsterdam in kamp Westerbork, een bewaker controleert op de voorgrond.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Aankomst van een transport uit Amsterdam in kamp Westerbork, een bewaker controleert op de voorgrond.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Personen