In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

De Westerborker Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: reorganisatie van de kampleiding, hoofden van de verschillende afdelingen; herdenkingsbijeenkomst; bridge toernooi; tolken; Engelse lectuur; oorlogs-overzicht; kledingmagazijn en radio-uitzending.

De Westerborker Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: reorganisatie van de kampleiding, hoofden van de verschillende afdelingen; herdenkingsbijeenkomst; bridge toernooi; tolken; Engelse lectuur; oorlogs-overzicht; kledingmagazijn en radio-uitzending.

De Westerborker nummer 2 van 18 april 1945

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry, Mammie en Fia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie en bezig met voorbereidingen voor het vertrekkend transport. Zie ook de andere brieven. Deze brief is de vierde versie die op de 23ste augustus is geschreven. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry, Mammie en Fia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie en bezig met voorbereidingen voor het vertrekkend transport. Zie ook de andere brieven. Deze brief is de vierde versie die op de 23ste augustus is geschreven. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde en andere familieleden vanuit kamp Westerbork

Foto van kinderen op drie schommels. Het meisje op de schommel rechts is Marijke Bloemhard. Naast haar Carla Vogel. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van kinderen op drie schommels. Het meisje op de schommel rechts is Marijke Bloemhard. Naast haar Carla Vogel. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van Indische kinderen op een schommel in (kamp) Schattenberg

Foto van Carolina de Winter

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-27, No. 20 Inhoud: Betreft Victor Herskovics; het in bezit hebben en ontvangen van geld; lichtsterkte van zaklantaarns.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-27, No. 20 Inhoud: Betreft Victor Herskovics; het in bezit hebben en ontvangen van geld; lichtsterkte van zaklantaarns.

Lagerbefehl No. 20

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: tante N. is aangekomen en ligt in het ziekenhuis; jammer dat haar Portugese afstamming niet helpt. Ze had in 1940 gescheiden moeten zijn; hoopt wat over de Portugese afstamming te horen. het duurt zo lang…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: tante N. is aangekomen en ligt in het ziekenhuis; jammer dat haar Portugese afstamming niet helpt. Ze had in 1940 gescheiden moeten zijn; hoopt wat over de Portugese afstamming te horen. het duurt zo lang…

Briefkaart van Esther Acohen-de la Bella

Foto van een winterlandschap, rijp op de bomen Achter op de foto staat: 'Onderweg naar het vluchtelingenkamp, winter 1939-1940'.

Foto van een winterlandschap, rijp op de bomen Achter op de foto staat: 'Onderweg naar het vluchtelingenkamp, winter 1939-1940'.

Winterlandschap op weg naar Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: aanvoer van bouwmateriaal via het spoor.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: aanvoer van bouwmateriaal via het spoor.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 22.

Karl Michael Schliesser.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

Karl Michael Schliesser.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

Karl Michael Schliesser in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Wasbak met kranen in een grote woonbarak. Foto van een tekening&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01

Wasbak met kranen in een grote woonbarak. Foto van een tekening&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01

Wasbak in kamp Westerbork in een grote woonbarak

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-02-23&nbsp; Onderwerp: beplanting rond kampterrein, herstel (gedeeltelijk) van kaalslag van een strook van 100 meter in de doorgangskampperiode op last van de SS. Commandant Buijvoets laat via G. Huisman weten dat hij bezwaar heeft tegen gedeeltelijke herbeplanting.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-02-23&nbsp; Onderwerp: beplanting rond kampterrein, herstel (gedeeltelijk) van kaalslag van een strook van 100 meter in de doorgangskampperiode op last van de SS. Commandant Buijvoets laat via G. Huisman weten dat hij bezwaar heeft tegen gedeeltelijke herbeplanting.

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Drie dubbele arbeiderswoningen Centraal Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Opmerking: op de bouwtekening staan de nummers 204-206. Deze huisnummers werden gebruikt in de Schattenberg periode (1950-1967).

Drie dubbele arbeiderswoningen Centraal Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Opmerking: op de bouwtekening staan de nummers 204-206. Deze huisnummers werden gebruikt in de Schattenberg periode (1950-1967).

Bouwtekening van de dienstwoningen voor personeel

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Afkomstig van het registratiebureau Lager Westerbork&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Datum: 1942-10-29&nbsp; Betreft: vrijstelling van transport van 2-11-1942. Met stempel van ondercommandant 'de Haan'.

Bewijs van vrijstelling van transport voor Jochem Slager

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: Tewerkstelling in verband met ontginning van heide ten behoeve van bosaanplant op een half uur lopen van het kamp. Duizend geïnterneerden kunnen beschikbaar worden gesteld voor het werk.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum:&nbsp;1945-05 Onderwerp: Tewerkstelling in verband met ontginning van heide ten behoeve van bosaanplant op een half uur lopen van het kamp. Duizend geïnterneerden kunnen beschikbaar worden gesteld voor het werk.

Brief van Houtvester Assen over ontginning van heide

Afkomstig van de afd. Registratur Frl. Kroonberg wird gebeten heute in der registratur zu erscheinen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-07

Afkomstig van de afd. Registratur Frl. Kroonberg wird gebeten heute in der registratur zu erscheinen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-07

Oproep voor Johanna Kroonenberg zich te melden bij de registratie

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp:&nbsp;de slagboom bij de eerste ingang van het kamp. Te zien is het smalspoor en de rechts op de achtergrond de woning van de kampcommandant

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp:&nbsp;de slagboom bij de eerste ingang van het kamp. Te zien is het smalspoor en de rechts op de achtergrond de woning van de kampcommandant

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Personen