In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de Vliegtuigsloperij, bezig met het uitladen van lorries op het smalspoor van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de Vliegtuigsloperij, bezig met het uitladen van lorries op het smalspoor van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: ouders van Stella zijn uit kamp Westerbork vertrokken (1 juni). Werner kon ze nog tot in de wagon brengen. Het was een transport van 3000 personen. Ze hebben bijna al hun bagage, hoewel dat niet veel was, kunnen meenemen; Samuel heeft nog een heleboel telegrammen gestuurd; met de Engelse papieren had iets eerder gedaan moeten worden. Echter door haar huwelijk met Levie zou de mogelijkheid van vrijstelling zijn vervallen; over Stella en keuzes van blijven of naar Westerbork gaan, de dobbelstenen zijn gegooid; een pakje van Samuel voor zijn ouders kwam te laat, wel hebben ze alle noodzakelijke levensmiddelen kunnen meenemen; zwangere vrouwen op transport, baby's; oude en zieke mensen; door de angst om we te moeten men proberen de blijvers van alles om anderen te laten gaan; ieder mens wordt tot een egoïstisch beest gemaakt, het getal moet geleverd worden, ook als er geen ‘materiaal’ uit binnenkomende transporten meer is.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-02 Onderwerp: ouders van Stella zijn uit kamp Westerbork vertrokken (1 juni). Werner kon ze nog tot in de wagon brengen. Het was een transport van 3000 personen. Ze hebben bijna al hun bagage, hoewel dat niet veel was, kunnen meenemen; Samuel heeft nog een heleboel telegrammen gestuurd; met de Engelse papieren had iets eerder gedaan moeten worden. Echter door haar huwelijk met Levie zou de mogelijkheid van vrijstelling zijn vervallen; over Stella en keuzes van blijven of naar Westerbork gaan, de dobbelstenen zijn gegooid; een pakje van Samuel voor zijn ouders kwam te laat, wel hebben ze alle noodzakelijke levensmiddelen kunnen meenemen; zwangere vrouwen op transport, baby's; oude en zieke mensen; door de angst om we te moeten men proberen de blijvers van alles om anderen te laten gaan; ieder mens wordt tot een egoïstisch beest gemaakt, het getal moet geleverd worden, ook als er geen ‘materiaal’ uit binnenkomende transporten meer is.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje, dat met het smalspoor vanuit kamp Westerbork bereikbaar is.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje, dat met het smalspoor vanuit kamp Westerbork bereikbaar is.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Personen