In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Inventarislijst van de inboedel (?)

Inventarislijst van de inboedel

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in &nbsp;de stad Groningen Datum: 1942-10 (woensdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Onderwerp: Zijn vrouw Sara ligt in de ziekenbarak. Zijn dochter Martha ligt met koorts op bed. Ook zijn zoons Willem en Hartog liggen ziek op bed. Alleen zijn zoon Herman en de schrijver zelf zijn nog op de been. Een nieuw kampbevel geeft aan dat als iemand ziek is, de kinderen boven de 16 jaar gewoon op transport gaan. Ook als aangevraagd is in gezinsverband te vertrekken. Zijn zoon Ben, die nog niet in Westerbork is, heeft kennelijk de avondklok genegeerd (te laat in een winkel aangetroffen?) Graag nog wat dingen opsturen. In het geval de schrijver vrijdag moet vertrekken, komt het nog op tijd….

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in &nbsp;de stad Groningen Datum: 1942-10 (woensdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Onderwerp: Zijn vrouw Sara ligt in de ziekenbarak. Zijn dochter Martha ligt met koorts op bed. Ook zijn zoons Willem en Hartog liggen ziek op bed. Alleen zijn zoon Herman en de schrijver zelf zijn nog op de been. Een nieuw kampbevel geeft aan dat als iemand ziek is, de kinderen boven de 16 jaar gewoon op transport gaan. Ook als aangevraagd is in gezinsverband te vertrekken. Zijn zoon Ben, die nog niet in Westerbork is, heeft kennelijk de avondklok genegeerd (te laat in een winkel aangetroffen?) Graag nog wat dingen opsturen. In het geval de schrijver vrijdag moet vertrekken, komt het nog op tijd….

Brief van Zoesman Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Bewaking kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Brief van Bep Grootkerk aan een drogist in Den Haag vanuit kamp Westerbork

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-11-30 Plaats: Vught, Auffanglager Onderwerp: Ze is heel blij met de brieven die ze van J. Belterman ontvangt. Eva (Rabbie) en haar zusje (Klara) zijn niet meer bij de schrijfster in de barak. Ze mist de beide vrouwen erg. Ze heeft behoefte aan tandpasta, closetpapier en zeep. Ruth slaap naast haar. Ze werken ook samen.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-11-30 Plaats: Vught, Auffanglager Onderwerp: Ze is heel blij met de brieven die ze van J. Belterman ontvangt. Eva (Rabbie) en haar zusje (Klara) zijn niet meer bij de schrijfster in de barak. Ze mist de beide vrouwen erg. Ze heeft behoefte aan tandpasta, closetpapier en zeep. Ruth slaap naast haar. Ze werken ook samen.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Jo Troostwijk werd geboren in Zwolle in 1884. Na zijn vaders dood in 1914 bleef de ongehuwde Jo bij zijn moeder wonen aan de Eekwal 28. Jo verdiende de kost als handelsreiziger. In februari 1941 plaatste hij een advertentie in de Zwolsche Courant, omdat zijn tamme kraai verdwenen was. Veel meer is niet over hem bekend. Jo’s moeder stierf in december 1941. In de maanden daarna werd de dreiging van deportatie steeds groter en Jo besloot onder te duiken. Hij zat ongeveer een jaar in een afgesloten kamer in een afgelegen boerderij in Zwollerkerspel. Door de eenzaamheid raakte Jo geestelijk in de knoop. Nadat hij gedreigd had zelfmoord te plegen, werd Jo naar verschillende onderduikadressen in Staphorst en Meppel gebracht. Op zijn laatste schuiladres werden de spanningen alleen maar groter. Bij dreigend gevaar moest Jo in een donker kolenhok blijven. In paniek vluchtte hij een paar keer de straat op met alle risico’s van dien. In overleg met verzetsmensen van de knokploeg uit Meppel werd daarom besloten Jo te doden. Dat gebeurde eind juli 1943 op een boerderij in Staphorst. In de koestal werd hij omgebracht. Jo’s lichaam werd begraven in het weiland achter de boerderij. Na de oorlog werd het stoffelijk overschot van Jo herbegraven op de Joodse begraafplaats in Zwolle. Ook andere Joodse onderduikers zijn gedood, omdat zij door hun gedrag een gevaar voor hun omgeving waren.Bron: Stichting Judaica Zwolle 2016 - https://www.judaica-zwolle.nl/article.php?articleID=176

Legitimatiebewijs Van: Kruimink-van Dam, Saartje Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Aankomst in het kamp: 1942-10-09

Legitimatiebewijs Van: Kruimink-van Dam, Saartje Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Aankomst in het kamp: 1942-10-09

Bewijs van Saartje Kruimink-van Dam

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-10-14 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 28A Onderwerp: pakketjes en brieven ontvangen. Ze maakt zich zorgen over J. Belterman en haar relatie met hem. Ze schrijft over vriendinnen met wie ze een gezworen kameraden band heeft.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-10-14 Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp (Vught), blok 28A Onderwerp: pakketjes en brieven ontvangen. Ze maakt zich zorgen over J. Belterman en haar relatie met hem. Ze schrijft over vriendinnen met wie ze een gezworen kameraden band heeft.

Bewijs Van: Rebecca Gimbrere-Snoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-03 Bewijs dat zij in de school werkzaam is.

Bewijs Van: Rebecca Gimbrere-Snoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-03 Bewijs dat zij in de school werkzaam is.

Bewijs van Rebecca Gimbrere-Snoek

Personen