In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Brief van twee onbekenden aan familie vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-10-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kinderverlamming

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-10-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kinderverlamming

Bekendmaking dat kampgevangenen die ooit kinderverlamming hebben gehad zich moeten melden in barak 3

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-09 Onderwerp: Henk hoopt dat het goed gaat met Stella en hoopt haar snel weer te zien.&nbsp;Hoe gaat het met Henri (Kwieser); een doosje voor zijn dochter Hetty, omdat ze ziek is geweest. Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-09 Onderwerp: Henk hoopt dat het goed gaat met Stella en hoopt haar snel weer te zien.&nbsp;Hoe gaat het met Henri (Kwieser); een doosje voor zijn dochter Hetty, omdat ze ziek is geweest. Met enveloppe

Brief van H. de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-12 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, een invulling geven aan zijn dagelijks leven.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-12 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, een invulling geven aan zijn dagelijks leven.

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1942-12-08 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 81 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1942-12-08 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 81 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Sara Kortoef-Leijden van Amstel in kamp Westerbork

Werkstätten I&nbsp; Verabfolgen Sie: 1 pr. handschuhe fur A. Bosman Datum: 1943-10-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85

Werkstätten I&nbsp; Verabfolgen Sie: 1 pr. handschuhe fur A. Bosman Datum: 1943-10-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85

Werkopdracht voor A. Bosman

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Overijssel

Joodse gemeente Ommen

Joodse gemeente Ootmarsum

Joodse gemeente Balkbrug

Joodse gemeente Bathmen

Joodse gemeente Almelo

Joodse gemeente Dalfsen

Joodse gemeente Borne

Joodse gemeente Blokzijl

Joodse gemeente Goor

Joodse gemeente Enter

Joodse gemeente Enschede

Joodse gemeente Diepenheim

Joodse gemeente Deventer

Joodse gemeente Denekamp

Joodse gemeente Delden

Joodse gemeente Dedemsvaart

Joodse gemeente Haaksbergen

Joodse gemeente Gramsbergen

Joodse gemeente Hardenberg

Joodse gemeente Nieuwleusen

Joodse gemeente Markelo

Joodse gemeente Losser

Joodse gemeente Lonneker

Joodse gemeente Kampen

Joodse gemeente Holten

Joodse gemeente Hellendoorn

Joodse gemeente Hasselt

Joodse gemeente Nijverdal

Joodse gemeente Steenwijk

Joodse gemeente Wijhe

Joodse gemeente Zwartsluis

Joodse gemeente Zwolle

Joodse gemeente Vollenhove

Joodse gemeente Staphorst

Joodse gemeente Vriezenveen

Joodse gemeente Rijssen

Joodse gemeente Raalte

Joodse gemeente Wierden

Joodse gemeente Oldenzaal

Bouw Centrale Keuken.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

Bouw Centrale Keuken.&nbsp; Westerbork, Vluchtelingenkamp.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp;

van de bouw van de Centrale Keuken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Hans en Bob Cahen&nbsp; Aan: Vries, de, J.S. (ligt in het Academisch Ziekenhuis) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: nieuwjaarswens, Bob is als verpleger en hans als kok werkzaam in kamp Westerbork.

Van: Hans en Bob Cahen&nbsp; Aan: Vries, de, J.S. (ligt in het Academisch Ziekenhuis) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: nieuwjaarswens, Bob is als verpleger en hans als kok werkzaam in kamp Westerbork.

Briefkaart van Hans en Bob de vries aan hun moeder vanuit kamp Westerbork

Van: Aussen, Hertha Aan: Netty Plaats: Wijhe Datum: 1941-12-07 Onderwerp: belevenissen; St. Nicolaas

Van: Aussen, Hertha Aan: Netty Plaats: Wijhe Datum: 1941-12-07 Onderwerp: belevenissen; St. Nicolaas

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit Wijhe

Van: Leeuw, de, Schoontje Aan: de Leeuw, Bernard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12/1944-01 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en groeten aan allen. Deel van de brief ontbreekt.

Van: Leeuw, de, Schoontje Aan: de Leeuw, Bernard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12/1944-01 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en groeten aan allen. Deel van de brief ontbreekt.

Brief van Schoontje de Leeuw aan haar zoon Bernard vanuit kamp Westerbork

Registratiekaart met betrekking tot opleiding en beroep kampbewoner in Theresienstadt.

Registratiekaart met betrekking tot opleiding en beroep kampbewoner in Theresienstadt.

Registratiekaart blanco uit Theresienstadt

Lagerbefehl No. 14&nbsp; Datum: 1943-03-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Appèl; Intrekkingsbeschikking (bevel Harster) betreffende inbeslagname bezittingen Leo Godfried van Dam.&nbsp;

Lagerbefehl No. 14&nbsp; Datum: 1943-03-11&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Appèl; Intrekkingsbeschikking (bevel Harster) betreffende inbeslagname bezittingen Leo Godfried van Dam.&nbsp;

Lagerbefehl No. 14

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-16 Onderwerp: over het uitzicht (luchten en heide) van het kamp; Stella al vijf jaar niet gezien; over de toekomst, wie er niet meer zal zijn en wie alles doorstaan zal hebben; over zijn broer Herbert; over een verblijf van 7 maanden in de gevangenis in Duitsland en contact met zijn ouders; over werken in kamp Westerbork; illegale brief; over Stella, dagelijks leven en hoe het met haar is gesteld; toesturen van een foto.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Alex en Sera&nbsp; Aan: Lieve kinderen&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-02-22 (Waarschijnlijk staat de datum van 22 februari voor de dag dat de brief is overgetypt en in kamp Westerbork is verspreid). Onderwerp: beschrijving van transport en situatie in trein.

Van: Alex en Sera&nbsp; Aan: Lieve kinderen&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-02-22 (Waarschijnlijk staat de datum van 22 februari voor de dag dat de brief is overgetypt en in kamp Westerbork is verspreid). Onderwerp: beschrijving van transport en situatie in trein.

Brief van Alex en Sera van Koppelen aan hun kinderen vanuit de trein

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: concept Kamporder betreffende Kampwacht, die bestaat uit vrouwelijke en mannelijke gedetineerden.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: concept Kamporder betreffende Kampwacht, die bestaat uit vrouwelijke en mannelijke gedetineerden.

Order (concept) van J. G. Buijvoets over de kampwacht in Interneringskamp Westerbork

Karikatuur van dhr. A. van As Getekend door: Kok, Leo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10.

Karikatuur van dhr. A. van As Getekend door: Kok, Leo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10.

Aad van As getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Oproep aan R. Gimbrere-Snoek, barak 62 Zij wordt verzocht om op 31-05-1943 om 14.30 uur naar de heer Molhuysen, Verwaltung II te komen. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31

Oproep aan R. Gimbrere-Snoek, barak 62 Zij wordt verzocht om op 31-05-1943 om 14.30 uur naar de heer Molhuysen, Verwaltung II te komen. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-31

Oproep aan R. Gimbrere-Snoek

Personen