In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Ideler, A.&nbsp; Aan: Hoofdadministrateur Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum:1946-11/1947-01-03 Onderwerp: Onderzoek naar het verschil in het aantal gewerkte uren in November 1946 en het aantal op de werkbriefjes vermelde arbeidsuren.

Van: Ideler, A.&nbsp; Aan: Hoofdadministrateur Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum:1946-11/1947-01-03 Onderwerp: Onderzoek naar het verschil in het aantal gewerkte uren in November 1946 en het aantal op de werkbriefjes vermelde arbeidsuren.

Rapport van A. Ideler aan de Hoofdadministrateur over verschil in werkbriefjes en arbeidsuren

Joodse mannen op weg naar hun werk.&nbsp; De niet-joodse opzichter Snater staat rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942 &nbsp;

Joodse mannen op weg naar hun werk.&nbsp; De niet-joodse opzichter Snater staat rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942 &nbsp;

Joodse mannen op weg naar het werk

Joodse mannen op weg naar hun werk of ze komen ervan terug. De niet-joodse opzichter Snater loopt rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942.

Joodse mannen op weg naar hun werk of ze komen ervan terug. De niet-joodse opzichter Snater loopt rechts met hoed. Kamp Westerbork, 1940-1942.

Joodse vluchtelingen op weg naar of terug van hun werk bij Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: I.V.B.&nbsp; Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Zwolle Datum: 1945-07-31 Onderwerp: rekeningen nr. 821 en 822, Twee bladzijden huurberekening voor spoor en materieel.

Van: I.V.B.&nbsp; Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Zwolle Datum: 1945-07-31 Onderwerp: rekeningen nr. 821 en 822, Twee bladzijden huurberekening voor spoor en materieel.

Rekening voor de huur van spoor, draaischijven, platen en bouten van I.V.B. te Zwolle

Van: C.V. Locospoor (Walter Hoene) Aan:&nbsp;Westerbork, Interneringskamp Plaats: Voorburg Datum: 1945-06-14 Onderwerp: huur vanaf januari 1945 voor gebruik van in het kamp liggend spoorwegmateriaal (vooral dwarsliggers van verschillende maten). De vraag wordt gesteld aan wie de huur in rekening moet worden gebracht. Met een aantekening van Jan Buijvoets: ‘voorlopig aan niemand. Daar komt zeker een regeling voor’ (het materieel valt voorlopig onder oorlogsbuit).

Van: C.V. Locospoor (Walter Hoene) Aan:&nbsp;Westerbork, Interneringskamp Plaats: Voorburg Datum: 1945-06-14 Onderwerp: huur vanaf januari 1945 voor gebruik van in het kamp liggend spoorwegmateriaal (vooral dwarsliggers van verschillende maten). De vraag wordt gesteld aan wie de huur in rekening moet worden gebracht. Met een aantekening van Jan Buijvoets: ‘voorlopig aan niemand. Daar komt zeker een regeling voor’ (het materieel valt voorlopig onder oorlogsbuit).

Verzoek CV Loco Spoor Walter Hoene aan wie ze de factuur voor de huur van spoorwegmaterieel kunnen richten

Van: Hummelen, ondercommandant Aan: Portier Mannen- en Vrouwenbarakken Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-17 Onderwerp: het doorlaten van gedetineerden, niet voor het werkappèl, uitgezonderd in ploegverband de keuken, de bakkerij en het ketelhuis.&nbsp;

Van: Hummelen, ondercommandant Aan: Portier Mannen- en Vrouwenbarakken Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-17 Onderwerp: het doorlaten van gedetineerden, niet voor het werkappèl, uitgezonderd in ploegverband de keuken, de bakkerij en het ketelhuis.&nbsp;

Order van ondercommandant Hummelen aan de portiers van de mannen- en vrouwenbarakken

Plaatsen in kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 8 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: gedicht Voorwaarts; God met ons; het Twentsche wonderkind; zweefvliegen; de Boedha glimlachte; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 8 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: gedicht Voorwaarts; God met ons; het Twentsche wonderkind; zweefvliegen; de Boedha glimlachte; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Orgaan met de titel 'Opbouw' uitgegeven voor het ziekenhuis van het Interneringskamp Westerbork

Barak 103

Waterzuivering kamp Westerbork

Oude waterzuivering

Nieuwe waterzuivering

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 4 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: slagzin; gedicht ‘Arbeid’; God zij met ons; het menselijke lichaam; de lucht in; het huisdier; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 4 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: slagzin; gedicht ‘Arbeid’; God zij met ons; het menselijke lichaam; de lucht in; het huisdier; wetenschappelijke vraag van de week; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Van: Simons, D. Aan: Medema, fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-23 Onderwerp: beschrijving omstandigheden van kinderen, het leven in de barakken, werken, schoolmagazijn.

Van: Simons, D. Aan: Medema, fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-23 Onderwerp: beschrijving omstandigheden van kinderen, het leven in de barakken, werken, schoolmagazijn.

Brief van David Simons aan familie Medema vanuit Amsterdam

Vrouwenbarakken kamp Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-04 Onderwerp: Beschrijving situatie, bevestiging ontvangst pakketten, schrijfdagen.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-04 Onderwerp: Beschrijving situatie, bevestiging ontvangst pakketten, schrijfdagen.

Brief van David Simons aan mevrouw Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-28 Onderwerp: toesturen van bagage naar Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-28 Onderwerp: toesturen van bagage naar Westerbork

van David Simons aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 1 (Joodse Raad) Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: Aankomst van kinderen en beschrijving omstandigheden.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 1 (Joodse Raad) Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: Aankomst van kinderen en beschrijving omstandigheden.

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Simons, David Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-17 Onderwerp: bericht uit Westerbork ontvangen. Henriette en Betsy zijn er nog. Er zijn veel mensen vertrokken. De schrijver kan voorlopig niet naar Westerbork toegaan (Joodse Raad). Er gaan geruchten dat er voorlopig geen transporten meer gaan.

Van: Simons, David Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-17 Onderwerp: bericht uit Westerbork ontvangen. Henriette en Betsy zijn er nog. Er zijn veel mensen vertrokken. De schrijver kan voorlopig niet naar Westerbork toegaan (Joodse Raad). Er gaan geruchten dat er voorlopig geen transporten meer gaan.

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Van: Mozes Aan: Kranss, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Onderwerp: afscheid nemen i.v.m. op transport gaan

Van: Mozes Aan: Kranss, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Onderwerp: afscheid nemen i.v.m. op transport gaan

Briefkaart van Mozes aan mevr. E. Kranss vanuit kamp Westerbork