In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Medewerkers in het administratiegebouw.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork, 1939-1940.

Medewerkers in het administratiegebouw.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork, 1939-1940.

Het administratiegebouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Kamp Westerbork

Kurzfristige Reisegenehmigung Bestemd voor: Kruimink-van Dam, Saartje Bestemd voor een reis naar Rotterdam Datum: 1943-05-14

Kurzfristige Reisegenehmigung Bestemd voor: Kruimink-van Dam, Saartje Bestemd voor een reis naar Rotterdam Datum: 1943-05-14

Reisvergunning voor Saartje Kruimink-van Dam

Datum: 1946 Onderwerp: rekening 2e compagnie Gezagstroepen/kosten van koken voor de Gezagstroepen.

Datum: 1946 Onderwerp: rekening 2e compagnie Gezagstroepen/kosten van koken voor de Gezagstroepen.

Brief over een rekening die moet worden betaald door de 2de Compagnie Gezagstroepen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief van de Houtvester Assen aan de directie

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Mietje Snoek Geboren: 23-08-1878 Op 24 november 1942 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Mietje Snoek Geboren: 23-08-1878 Op 24 november 1942 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Mietje Snoek

Van: Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Fam. Plaats: Westerbork Datum: 1942-07-20 Onderwerp: aankomst in Westerbork; omstandigheden; een behoorlijk opgewekte stemming in het kamp; intellectuelen en arbeiders door elkaar.

Van: Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Fam. Plaats: Westerbork Datum: 1942-07-20 Onderwerp: aankomst in Westerbork; omstandigheden; een behoorlijk opgewekte stemming in het kamp; intellectuelen en arbeiders door elkaar.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie kamper vanuit kamp Westerbork

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Briefkaart van S. Polak aan de familie van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Max&nbsp; Aan: Gelder, van, S.&nbsp; Plaats: Datum: 1942-09-23&nbsp; Onderwerp: afscheidsbrief, uit de trein gegooid

Van: Max&nbsp; Aan: Gelder, van, S.&nbsp; Plaats: Datum: 1942-09-23&nbsp; Onderwerp: afscheidsbrief, uit de trein gegooid

Briefkaart van Max aan S. van Gelder vanuit de trein gegooid

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden te Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie, lot van haar broer Gustaaf Barnstijn.

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden te Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie, lot van haar broer Gustaaf Barnstijn.

Brief van het Gemeentelijk inlichtingenbureau voor Joden te Westerbork aan A. Coelingh-Barnstijn

Betreft: barakken merk C vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum:&nbsp;1939 Opmerkingen: de barakken bestonden uit vier zalen met een capaciteit van 20 bedden per zaal, afwasruimte, wasruimte, toiletten en een recreatie- eetzaal en kantoor voor de toezichter van de barak, een bergruimte en garderobe.

Betreft: barakken merk C vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum:&nbsp;1939 Opmerkingen: de barakken bestonden uit vier zalen met een capaciteit van 20 bedden per zaal, afwasruimte, wasruimte, toiletten en een recreatie- eetzaal en kantoor voor de toezichter van de barak, een bergruimte en garderobe.

Bouwtekening van de C-barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Verklaring dat Jules Cohen bij het Holland Transport in Theresienstadt werkzaamheden heeft te verrichten bij de kleine Vesting (kleinen Festung), 5 juni 1945.

Verklaring dat Jules Cohen bij het Holland Transport in Theresienstadt werkzaamheden heeft te verrichten bij de kleine Vesting (kleinen Festung), 5 juni 1945.

Verklaring

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Brief van het Gemeentelijk inlichtingenbureau voor Joden Westerbork aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-04-04&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de boerderij.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-04-04&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de boerderij.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Centrale keuken in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Centrale keuken in aanbouw.

van de bouw van de Centrale Keuken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Internationale Roode Kruis Aan: Jewish Agency Plaats: Genève Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om Jules Cohen en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer.

Van: Internationale Roode Kruis Aan: Jewish Agency Plaats: Genève Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om Jules Cohen en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer.

Bericht

Woning adjunct-directeur Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Woning adjunct-directeur Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de woning van de adjunct-directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Dienstwoningen. Twee dienstwoningen op de kale vlakte tijdens de aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'De arbeiderswoningen Vl. kamp'.

Dienstwoningen. Twee dienstwoningen op de kale vlakte tijdens de aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'De arbeiderswoningen Vl. kamp'.

van de een tweetal dienstwoningen in aanbouw in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork