In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Lion Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Lion Gans.

Uittreksel van overlijden van Lion Gans

Van: Blumenthal, Walter J. Aan: Wemmenhoven, Fam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-07 Onderwerp: sturen van pakketten

Van: Blumenthal, Walter J. Aan: Wemmenhoven, Fam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-07 Onderwerp: sturen van pakketten

Briefkaart van Walter J. Blumenthal aan fam. Wemmenhoven vanuit kamp Westerbork

Van: Sjouwerman, Louis Aan: Groot, Hugo, de Datum: 1943-04-30 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: er mag eens in de 14 dagen worden geschreven, mogen onbeperkt post ontvangen. Het orkest heeft al een aardig repertoire. Sjouwerman speelt ook kwartet. Met het voedsel in het kamp gaat het, mits er pakketten worden gestuurd. De zoon van Sjouwerman stuurt af en toe wat. Sjouwerman zou graag weer in Hilversum willen zijn. De vrijheid gaat boven alles…

Van: Sjouwerman, Louis Aan: Groot, Hugo, de Datum: 1943-04-30 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: er mag eens in de 14 dagen worden geschreven, mogen onbeperkt post ontvangen. Het orkest heeft al een aardig repertoire. Sjouwerman speelt ook kwartet. Met het voedsel in het kamp gaat het, mits er pakketten worden gestuurd. De zoon van Sjouwerman stuurt af en toe wat. Sjouwerman zou graag weer in Hilversum willen zijn. De vrijheid gaat boven alles…

Brief van Louis Sjouwerman aan Hugo de Groot vanuit kamp Westerbork over het kamporkest

Vragenlijst Van: Eidgenössisches Justiz- und Polizeidepartement, Polizeiabteilung Ingevuld door: Polak, Henriette Onderwerp: tot vaststelling van de beroepsopleiding van vrouwelijke vluchtelingen.

Vragenlijst Van: Eidgenössisches Justiz- und Polizeidepartement, Polizeiabteilung Ingevuld door: Polak, Henriette Onderwerp: tot vaststelling van de beroepsopleiding van vrouwelijke vluchtelingen.

Vragenlijst in verband met vaststelling van beroepsopleiding van vrouwelijke vluchtelingen

Anti-Joodse maatregelen

Persoonsbewijzen van Joden voorzien van een J

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Bekendmaking van een uitwisselingstransport naar Zwitserland

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Afdeling Bedrijven, 1946 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 21 (ingebonden) Werken intern en extern voor bedrijven, onderhoud kamp en voorzetting van industrieën in het kamp, waaronder de baterijensloop en de sloop van vliegtuigwrakken; ontmanteling van de spoorlijn Hooghalen-kamp Westerbork; op 3 december 1945 brand een deel van barak 34 af; ontginningen en voedselvoorziening.

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Afdeling Bedrijven, 1946 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 21 (ingebonden) Werken intern en extern voor bedrijven, onderhoud kamp en voorzetting van industrieën in het kamp, waaronder de baterijensloop en de sloop van vliegtuigwrakken; ontmanteling van de spoorlijn Hooghalen-kamp Westerbork; op 3 december 1945 brand een deel van barak 34 af; ontginningen en voedselvoorziening.

Jaarverslag van het Interneringskamp van 1946

Van: van Gelder-Polak, Naatje Aan: Waanders, J., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: maart 1944 Onderwerp: met een transport &nbsp;van Rotterdam naar Westerbork in de strafbarak terecht gekomen. Ze werkt in naaiatelier Herzberg (stikken). Ze mogen binnenkort bezoek ontvangen van mensen buiten de strafbarakken. Ze heeft iemand ontmoet die samen met Vera en Sal in Westerbork was terecht gekomen. Er zijn meerdere bekenden (Abraham Valenca) in het kamp. Het lopen op klompen is moeilijk. &nbsp;

Van: van Gelder-Polak, Naatje Aan: Waanders, J., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: maart 1944 Onderwerp: met een transport &nbsp;van Rotterdam naar Westerbork in de strafbarak terecht gekomen. Ze werkt in naaiatelier Herzberg (stikken). Ze mogen binnenkort bezoek ontvangen van mensen buiten de strafbarakken. Ze heeft iemand ontmoet die samen met Vera en Sal in Westerbork was terecht gekomen. Er zijn meerdere bekenden (Abraham Valenca) in het kamp. Het lopen op klompen is moeilijk. &nbsp;

Brief van Naatje van Gelder-Polak aan mevrouw Waanders vanuit kamp Westerbork

Van: Dessaur,&nbsp;Hartog en familie&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-06&nbsp; Onderwerp: op transport, ‘Heden vertrekken wij naar onbekende bestemming’…

Van: Dessaur,&nbsp;Hartog en familie&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-06&nbsp; Onderwerp: op transport, ‘Heden vertrekken wij naar onbekende bestemming’…

Briefkaart van Hartog Dessaur aan Jane vanuit kamp Westerbork

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Toneelspelers op toneel, een als koetsier (Max Ehrlich) en twee spelers (Rosen en Witepski) als passagier. Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Met de tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam) .

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Toneelspelers op toneel, een als koetsier (Max Ehrlich) en twee spelers (Rosen en Witepski) als passagier. Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Met de tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam) .

'Postkutschenzeit', een scene uit de revue Humor und Melodie

Cabaret.&nbsp; Cabaret(Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler op toneel voorstellend een koetsier.&nbsp; Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam).

Cabaret.&nbsp; Cabaret(Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler op toneel voorstellend een koetsier.&nbsp; Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam).

'Postkutschenzeit', een scene uit de revue Humor und Melodie

Personen