In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Toneelspeelster op toneel.&nbsp; Als decor kamerscherm, tafel en stoel.&nbsp; Tekst: 'Du hast ja schon langst eine and're im sinn...'.&nbsp; &nbsp;

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09.&nbsp; Toneelspeelster op toneel.&nbsp; Als decor kamerscherm, tafel en stoel.&nbsp; Tekst: 'Du hast ja schon langst eine and're im sinn...'.&nbsp; &nbsp;

Een scene uit de revue Humor und Melodie

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-09-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein aan Ministerie van Sociale zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-09-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein aan Ministerie van Sociale zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Calendarium kamp Westerbork

1943

Juli 1943

Juni 1943

Mei 1943

April 1943

Maart 1943

Februari 1943

Januari 1943

September 1943

Oktober 1943

November 1943

December 1943

Augustus 1943

Van: de Rijksvoogdijraad&nbsp; Aan: Yperen, van Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-01 Onderwerp: voogdij over René Vermeulen (Grüneberg).

Van: de Rijksvoogdijraad&nbsp; Aan: Yperen, van Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-01 Onderwerp: voogdij over René Vermeulen (Grüneberg).

Brief van de Rijksvoogdijraad aan de heer van Yperen

Inventarislijst van de inboedel

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Uitvoering Werken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-06-24&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. De gebruiker heeft de behoefte aan een definitieve overeenkomst ten aanzien van het schietterrein. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Rijksdienst Uitvoering Werken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-06-24&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. De gebruiker heeft de behoefte aan een definitieve overeenkomst ten aanzien van het schietterrein. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief van Houtvester Assen aan de Rijksdienst Uitvoering Werken

Cabaret. cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Twee toneelspelers op toneel.&nbsp; Als decor links een skelet, daarnaast een tafel en medicijnkast.&nbsp; Tekst: 'Der patient'.

Cabaret. cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Twee toneelspelers op toneel.&nbsp; Als decor links een skelet, daarnaast een tafel en medicijnkast.&nbsp; Tekst: 'Der patient'.

'Der Patient', een scene uit de revue Humor und Melodie

Lied geschreven door Willy Rosen met de titel: Ein Zug fährt vorüber.&nbsp; Tekst en muziek van Willy Rosen Datum: 1943-1944

Lied geschreven door Willy Rosen met de titel: Ein Zug fährt vorüber.&nbsp; Tekst en muziek van Willy Rosen Datum: 1943-1944

Lied geschreven door Willy Rosen in kamp Westerbork

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943- 09&nbsp; Toneelspeelster op toneel verkleed als verpleegster.&nbsp; Daarnaast als decor geschilderde tafel waarop flessen, medische artikelen en bord met EHBU opschrift.&nbsp; Tekst: EHBU.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943- 09&nbsp; Toneelspeelster op toneel verkleed als verpleegster.&nbsp; Daarnaast als decor geschilderde tafel waarop flessen, medische artikelen en bord met EHBU opschrift.&nbsp; Tekst: EHBU.

'EHBU', een scene uit de revue Humor und Melodie

Anti-Joodse maatregelen

Lippmann, Rosenthal & Co.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Twee toneelspelers, een man en een vrouw op toneel. Als decor geschilderd een barak met het nummer 83.&nbsp; Tekst: 'V' und 'OD'. (Fürsorge en Ordedienst)

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Twee toneelspelers, een man en een vrouw op toneel. Als decor geschilderd een barak met het nummer 83.&nbsp; Tekst: 'V' und 'OD'. (Fürsorge en Ordedienst)

'V' und 'OD', een scene uit de revue Humor und Melodie

Personen