We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Klara Borstel-Engelsman, geboren op 30 april 1842 te Amsterdam, was met haar 102 jaar het oudste slachtoffer van de Holocaust in Nederland. &nbsp;Ze was de dochter van Salomon Abraham Engelsman en Saartje Hartog Cosman. Op de datum van aangifte van de geboorte (2 mei 1842) was haar vader 22 jaar en had volgens de geboorteakte geen beroep. Ze woonden toen aan het Markenhofje, Kanton 1, No. 4 in Amsterdam. Klara Engelsman trad in het huwelijk op 24 mei 1865 te Amsterdam met Daniel Borstel. Zij was toen 23 jaar en dienstbode van beroep. Daniel Borstel (geboren op 20 mei 1842 te Amsterdam) was toen 23 jaar en werkte als sjouwerman. Daniel Borstel is op 76 jarige leeftijd overleden op 9 juli 1918 te Amsterdam, het echtpaar had geen kinderen. In 1941 woont de oude dame in in het pension van de familie Morpurgo op het Jonas Daniel Meijerplein 18, 2 hoog, waar ze in 1942 haar 100e verjaardag viert. Het Joodsch Weekblad schrijft op &nbsp;8 mei 1942: ‘De oude dame, die nog flink bij de hand is – ze speelt nog haar partijtje domino, praat graag met haar mede-pensiongasten, wandelt nu en dan als het weer er geschikt voor is en heeft nog nooit een bril gedragen – werd op haar eeuwfeest flink in de bloemetjes gezet.’ Klara Borstel-Engelsman is op 15 maart 1944 vanaf het adres Weesperplein 1 aangekomen in kamp Westerbork, waar zij werd verpleegd in barak 5 (het kampziekenhuis). Op 4 september 1944 werd zij op een brancard naar de trein gebracht, die naar Theresienstadt ging. &nbsp;Haar naam staat op de transportlijst van Theresienstadt naar Auschwitz, &nbsp;maar waarschijnlijk is zij vóór dat transport in Theresienstadt overleden. Toen mevrouw Klara Borstel-Engelsman 102 jaar oud werd, was zij de op een na oudste ingezetene van Nederland. Alleen mevrouw Petronella Elisabet Herfst-Braams uit Rotterdam was nog ouder. Zij werd geboren op 8 december 1841 te Amsterdam en zij overleed op 106 jarige leeftijd op 29 juni 1948 te Rotterdam.&nbsp;

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Diamant Sperre kamp Westerbork

Industrie Sperre kamp Westerbork

Van: Letty&nbsp;(dochter)(A. Coelingh-Barnstijn) Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-31&nbsp; Onderwerp: vraag of er nog behoefte aan levensmiddelen en andere zaken is. De gestuurde pakketjes zijn nog niet op de juiste plek terecht gekomen. Letty zal van alles opsturen, waaronder gekookte nasi. Jan is ontslagen, op wachtgeld gezet en werkt nu als landarbeider bij de boer. Letty heeft het pensioen ontvangen en zal ermee doen wat haar moeder vroeg. Ze vraagt in welke barak haar moeder precies zit en ze vindt het jammer dat zij in de barak niets kan klaarmaken. Vanaf 10 april moeten alle Joden naar Vught, behalve zij die al in kampen zitten en de gemengd-gehuwden; Is mevrouw van Emden ook in het kamp? ‘Blijf moedig? U was dat altijd’, vroeger in Nederlands-Indië en later in Holland; de schrijfster heeft gehoord dat Ds. de Wilde in kamp Westerbork is en een steun voor haar moeder kan zijn.

Van: Letty&nbsp;(dochter)(A. Coelingh-Barnstijn) Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-31&nbsp; Onderwerp: vraag of er nog behoefte aan levensmiddelen en andere zaken is. De gestuurde pakketjes zijn nog niet op de juiste plek terecht gekomen. Letty zal van alles opsturen, waaronder gekookte nasi. Jan is ontslagen, op wachtgeld gezet en werkt nu als landarbeider bij de boer. Letty heeft het pensioen ontvangen en zal ermee doen wat haar moeder vroeg. Ze vraagt in welke barak haar moeder precies zit en ze vindt het jammer dat zij in de barak niets kan klaarmaken. Vanaf 10 april moeten alle Joden naar Vught, behalve zij die al in kampen zitten en de gemengd-gehuwden; Is mevrouw van Emden ook in het kamp? ‘Blijf moedig? U was dat altijd’, vroeger in Nederlands-Indië en later in Holland; de schrijfster heeft gehoord dat Ds. de Wilde in kamp Westerbork is en een steun voor haar moeder kan zijn.

Brief van Letty aan haar moeder vanuit Rotterdam

Kampgeld Lager Westerbork Serie CC no. 3971

Kampgeld Lager Westerbork Serie CC no. 3971

Kampgeld Lager Westerbork 100 cent

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-05-12&nbsp; Onderwerp: verjaardag; omstandigheden in huis.

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-05-12&nbsp; Onderwerp: verjaardag; omstandigheden in huis.

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Van: de Jong, M., kampintendant Aan: dhr. Braker, commandant van de bewakingstroepen N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-03 Onderwerp: verzoek om eenheid in controle bij binnenkomst en verlaten van het kamp.

Van: de Jong, M., kampintendant Aan: dhr. Braker, commandant van de bewakingstroepen N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-03 Onderwerp: verzoek om eenheid in controle bij binnenkomst en verlaten van het kamp.

Verzoek van M. de Jong aan Braker, commandant van de Bewakingstroepen N. B. S.

Lijst met overzicht van transporten uit Westerbork Het betreft de uitgaande transporten van 1942 naar Auschwitz met enige details.

Lijst met overzicht van transporten uit Westerbork Het betreft de uitgaande transporten van 1942 naar Auschwitz met enige details.

Lijst met overzichten van deportaties uit kamp Westerbork in 1942

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Deportatie naar kamp Westerbork

Nederlandse Spoorwegen en de deportatie naar kamp Westerbork

Colofon

Projecten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Naam en Gezicht

Melktransport door enkele kampbewoners.&nbsp; Hooghalen, jaartal onbekend Transport van melk vanuit Hooghalen door enkele gevangenen onder politie- en marechausseebegeleiding.

Melktransport door enkele kampbewoners.&nbsp; Hooghalen, jaartal onbekend Transport van melk vanuit Hooghalen door enkele gevangenen onder politie- en marechausseebegeleiding.

Melkvervoer naar het kamp