In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32

Alexander Abrahams is geboren op 14/09/1943 in Drancy (Seine-Saint-Denis, Frankrijk). Hij is de zoon van Via Alida van der Klei en Ezra Daniel Abrahams, en de broer van Isidore, geboren in 1941 in Den Haag . Zijn vader werd gearresteerd in Brussel en vanuit Mechelen gedeporteerd naar Auschwitz. Via probeerde te ontsnappen naar Zwitserland, maar werd aangegeven door de smokkelaar en geïnterneerd in het Drancy kamp (Seine-Saint-Denis, Frankrijk), waar ze beviel van haar tweede zoon Alexander. Ze werd samen met haar twee zoonjes gedeporteerd met konvooi 62, dat op 20/11/1943 het kamp Drancy verliet naar Auschwitz.

Verklaring van overlijden van Sophia de Bruin (1877-1942)

Verklaring van overlijden van Sophia de Bruin (1877-1942)

Verklaring van overlijden van Sophia de Bruin

Verklaring afgegeven door kampintendant.&nbsp; Aan: Aron Gudema Datum: 1945-05-05&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Onderwerp: Gudema, A. heeft een rijwiel aangegeven

Verklaring afgegeven door kampintendant.&nbsp; Aan: Aron Gudema Datum: 1945-05-05&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Onderwerp: Gudema, A. heeft een rijwiel aangegeven

Verklaring dat Aron Gudema een fiets heeft aangegeven bij het militair gezag in kamp Westerbork

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve oetepoetie Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: ziek geweest, opsomming van temperatuur

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve oetepoetie Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: ziek geweest, opsomming van temperatuur

Brief van Leo Meijer aan 'oetepoetie' vanuit kamp Westerbork

Legitimatiebewijs Joodsche raad voor Amsterdam Met verklaring dat Alexander Roozendaal als voorzitter van de medische commissie van het Ned. Isr. Ziekenhuis en oudeliedegesticht werkzaam is. Datum: 1942-07-15 Met pasfoto

Legitimatiebewijs Joodsche raad voor Amsterdam Met verklaring dat Alexander Roozendaal als voorzitter van de medische commissie van het Ned. Isr. Ziekenhuis en oudeliedegesticht werkzaam is. Datum: 1942-07-15 Met pasfoto

Verklaring dat Alexander Roozendaal werkzaam is voor het Ned. Isr. Ziekenhuis

Bekendmaking&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-01 Onderwerp: Nachtausweis mag alleen voor het werk worden gebruikt. Verduistering moet beter worden toegepast.

Bekendmaking&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-01 Onderwerp: Nachtausweis mag alleen voor het werk worden gebruikt. Verduistering moet beter worden toegepast.

Bekendmaking over gebruik Nachtausweis en het toepassen van verduistering

Van: Henri Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-18 Onderwerp: de schrijver is in Amsterdam geweest, urn met de as van Jules; willen hem graag begraven op Zorgvliet; de vraag is of de Portugees Israëlitische gemeente de urn beschikbaar wil stellen, bracht een bezoek aan Mendes da Costa; niet duidelijk of bijzetting op een niet Joodse Begraafplaats van overheidswege geoorloofd is; advies om de urn tot na de oorlog op Westerveld in bewaring te geven…; als de P.I. is overgegaan tot begraven op Ouderkerk (aan de Amstel) is er niets meer aan de doen; er moet snel een besluit vallen; Els is overstuur door het vertrek van Siegfried; een van de mensen van het kantoor heeft een briefje uit Polen gelezen, dat een vroegere huisgenote geschreven heeft. Ze schreef dat ze in een fabriek werkte, gezond en vol goede moed. ‘Dit is het eerste betrouwbare bericht dat ik hoor’…

Van: Henri Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-18 Onderwerp: de schrijver is in Amsterdam geweest, urn met de as van Jules; willen hem graag begraven op Zorgvliet; de vraag is of de Portugees Israëlitische gemeente de urn beschikbaar wil stellen, bracht een bezoek aan Mendes da Costa; niet duidelijk of bijzetting op een niet Joodse Begraafplaats van overheidswege geoorloofd is; advies om de urn tot na de oorlog op Westerveld in bewaring te geven…; als de P.I. is overgegaan tot begraven op Ouderkerk (aan de Amstel) is er niets meer aan de doen; er moet snel een besluit vallen; Els is overstuur door het vertrek van Siegfried; een van de mensen van het kantoor heeft een briefje uit Polen gelezen, dat een vroegere huisgenote geschreven heeft. Ze schreef dat ze in een fabriek werkte, gezond en vol goede moed. ‘Dit is het eerste betrouwbare bericht dat ik hoor’…

Brief van Henri aan Corrie en Piet vanuit Rotterdam

Gezang 118A&nbsp; Gezongen in Kamp Westerbork, mogelijk tijdens één van de diensten in barak 73 of barak 9.

Gezang 118A&nbsp; Gezongen in Kamp Westerbork, mogelijk tijdens één van de diensten in barak 73 of barak 9.

Tekst van een Gezang mogelijk gezongen tijdens een dienst voor gedoopte Joden in kamp Westerbork

Verklaring van overlijden van Eleazerus Leo Nathanaël van Coeverden (1911-1943).

Verklaring van overlijden van Eleazerus Leo Nathanaël van Coeverden (1911-1943).

Verklaring van overlijden van Eleazerus Leo Nathanaël van Coeverden

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: gedetailleerde beschrijving over dagelijkse gang van zaken; over voedselverstrekking; procedure sturen van pakketjes; verhuizing naar barak 73 bestemd voor Engelse geïnterneerden; kinderen in barak 66, weeshuis; bezig met poging tot vrijlating van zijn beide dochters.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: gedetailleerde beschrijving over dagelijkse gang van zaken; over voedselverstrekking; procedure sturen van pakketjes; verhuizing naar barak 73 bestemd voor Engelse geïnterneerden; kinderen in barak 66, weeshuis; bezig met poging tot vrijlating van zijn beide dochters.

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet op 6 juli 1943 dringende en noodzakelijke werkzaamheden buiten zijn eigen barak verrichten voor Dienstbereich 6 (Aussendienst, Zielke).

Sonder-Ausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet op 6 juli 1943 dringende en noodzakelijke werkzaamheden buiten zijn eigen barak verrichten voor Dienstbereich 6 (Aussendienst, Zielke).

Sonderausweis van Jules Cohen

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-18 Onderwerp: Judith vraagt zich af wat voor werk Piet (Salomon) krijgt nu hij voor de buitendienst afgekeurd is. Kan hij niet in zijn eigen vak aan de slag? Verder schrijft ze dat ze als boekendame kan werken in het N.I.Z. (Nederlands-Israëlitisch Ziekenhuis) zodra ze haar Ausweis heeft. Ze stuurt een pakje op met limonadepoeper en theesurrogaat en gaat nog op zoek naar een nieuw theepotje en bordjes.&nbsp; Met enveloppe

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-18 Onderwerp: Judith vraagt zich af wat voor werk Piet (Salomon) krijgt nu hij voor de buitendienst afgekeurd is. Kan hij niet in zijn eigen vak aan de slag? Verder schrijft ze dat ze als boekendame kan werken in het N.I.Z. (Nederlands-Israëlitisch Ziekenhuis) zodra ze haar Ausweis heeft. Ze stuurt een pakje op met limonadepoeper en theesurrogaat en gaat nog op zoek naar een nieuw theepotje en bordjes.&nbsp; Met enveloppe

Brief en enveloppe van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Kok, L. Foto van een portrettekening van Bep van As.&nbsp; Kamp Westerbork, maart 1943.

Kok, L. Foto van een portrettekening van Bep van As.&nbsp; Kamp Westerbork, maart 1943.

Portret van Bep van As getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Personen