In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Hoorn, van, Henriette en Betsy Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, transporten binnenkomend en uitgaande, grote transporten, difterie geconstateerd in de barak, marechaussee, bij ontvluchtingen worden 10 personen uit dezelfde barak op transport gesteld.

Van: Hoorn, van, Henriette en Betsy Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, transporten binnenkomend en uitgaande, grote transporten, difterie geconstateerd in de barak, marechaussee, bij ontvluchtingen worden 10 personen uit dezelfde barak op transport gesteld.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan familie Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Levie, Han&nbsp; Aan: Leida&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-07&nbsp; Onderwerp: clandestiene brief over op transport gaan (mogelijk binnen vier weken), vraag om pakketten, vraag om getuigschrift.

Van: Levie, Han&nbsp; Aan: Leida&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-07&nbsp; Onderwerp: clandestiene brief over op transport gaan (mogelijk binnen vier weken), vraag om pakketten, vraag om getuigschrift.

Brief van Han Levie aan Leida vanuit kamp Westerbork

Van: Simmeren, familie Aan: Knap, familie Plaats: Norg, Joods werkkamp De Fledders Datum: 1942 Onderwerp: hoop er doorheen te komen, hoop op een weerzien; ontmoeting gehad met de familie (vrouw en dochter)…het was een mooie dag…

Van: Simmeren, familie Aan: Knap, familie Plaats: Norg, Joods werkkamp De Fledders Datum: 1942 Onderwerp: hoop er doorheen te komen, hoop op een weerzien; ontmoeting gehad met de familie (vrouw en dochter)…het was een mooie dag…

Brief van Bernhard Simmeren aan de familie Knap vanuit het Joodse werkkamp De Fledders

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Tekening.&nbsp; Tekening van Kok, L. Max Kannewasser en Nol van Wesel (Johnny en Jones) aan het demonteren in de metaalbarak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-02

Max Kannewasser en Nol van Wesel aan het werk in de vliegtuigsloperij

Foto van een olieverfschilderij met de titel ‘Vertrek uit het kamp.’&nbsp; Maker Gemaakt door: Verstappen, J. Verstappen was als leerling-machinist betrokken geweest bij de deportaties uit kamp Westerbork.

Foto van een olieverfschilderij met de titel ‘Vertrek uit het kamp.’&nbsp; Maker Gemaakt door: Verstappen, J. Verstappen was als leerling-machinist betrokken geweest bij de deportaties uit kamp Westerbork.

Foto van een schilderij met als titel 'Vertrek uit kamp Westerbork'

Van:&nbsp; Aan: van Duren, Frederika Plaats: Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp; Aan: van Duren, Frederika Plaats: Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) gestuurd naar Frederika van Duren

Overzichtsfoto Overzichtsfoto van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met zicht op de bouw van barakken Kamp Westerbork, 1939 Rondom de barakken liggen bouwmaterialen. Arbeiders zijn aan het werk. Een fiets staat tegen een van de barakken. Achter op de foto staat: 'Exterieur 'C' barak, VL.kamp'

Overzichtsfoto Overzichtsfoto van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met zicht op de bouw van barakken Kamp Westerbork, 1939 Rondom de barakken liggen bouwmaterialen. Arbeiders zijn aan het werk. Een fiets staat tegen een van de barakken. Achter op de foto staat: 'Exterieur 'C' barak, VL.kamp'

van een C-barak in aanbouw

Breslauer, Werner Rudolf Ploegen van het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Ploegen van het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Ploegen van het land bij kamp Westerbork

Van: Directie Rijksdienst&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1952-07-31/1952-11-12 Onderwerp: bestemming barak, overdracht stenen gebouw (waterpompgebouw) van het Heidelager. De (waterzuivering) voorzieningsinstallatie is nog aanwezig. Als dit verwijderd is en in Zwolle is opgeslagen kan er verder worden gesproken. De ontmanteling van de inventaris van het gebouwtje is in november 1952 voltooid. Verdere stappen kunnen worden genomen.

Van: Directie Rijksdienst&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1952-07-31/1952-11-12 Onderwerp: bestemming barak, overdracht stenen gebouw (waterpompgebouw) van het Heidelager. De (waterzuivering) voorzieningsinstallatie is nog aanwezig. Als dit verwijderd is en in Zwolle is opgeslagen kan er verder worden gesproken. De ontmanteling van de inventaris van het gebouwtje is in november 1952 voltooid. Verdere stappen kunnen worden genomen.

Brief van de Directie Rijksdienst aan Houtvester Assen

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-04-03&nbsp; Sommige barakken zijn Ingekleurd

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-04-03&nbsp; Sommige barakken zijn Ingekleurd

Plattegrond van het woonoord Schattenberg in 1956

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1952-11-11&nbsp; Onderwerp: het voormalige waterpompgebouw van het Heidelager kan worden gebruikt als tractorschuur.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1952-11-11&nbsp; Onderwerp: het voormalige waterpompgebouw van het Heidelager kan worden gebruikt als tractorschuur.

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine.

Getuigschrift voor Refendar Walter Kauffmann werkzaam geweest in Alfeld/Leine

Breslauer, W.R. Speelgoedfabriek.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Rita Clara Bosman is in de speelgoed-industriebarak aan het elektrisch figuurzagen.&nbsp;

Breslauer, W.R. Speelgoedfabriek.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Rita Clara Bosman is in de speelgoed-industriebarak aan het elektrisch figuurzagen.&nbsp;

Rita Clara Bosman aan het figuurzagen in de speelgoedmakerij

Personen