In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Sluizer, Henri Aan: het gezin van Raphael (Ru) Acohen Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-14 Onderwerp: felicitatie in verband met de geboorte van een zoon (Tom); fijn dat Ru een stempel heeft kunnen krijgen; ouders nog in kamp Westerbork; over transporten naar Riga vanuit kamp Vught (lees Sobibor); zijn vrouw en zoontje zijn ook met een van deze transporten meegegaan (houd ik mijn hart vast over wat van hun geworden is (Henri werkte op dat moment bij de Moerdijkbruggen); berichten over het verloop van de oorlog geven hoop; Vught is nog veilig voor de bontwerkers, maar dat kan elk uur veranderen; &nbsp;contactadres voor Henri en zijn vrouw is Leo Schröder; paspoorten en huwelijksboekje zijn ondergebracht bij Jacques Bos; geld is er voldoende: Henri is zijn boevenkleren kwijt, hij kreeg hiervoor een boevenpakje in de plaats toen hij naar de Moerdijkbruggen ging; terug in Vught kreeg hij een colbertje dat veel te groot was; alles wat hij bij zich had toen hij in Vught terecht kwam, is hij kwijt; pakketjes zijn erg welkom; hij kan kolken in het kamp; in het kamp is een kantine waar hij verschillende dingen kan komen; verzoek om een pannetje met deksel en een kroes; Henri werkt zoveel mogelijk in de nachtdienst op de bontafdeling, hij heeft dan zo weinig mogelijk met de SS te maken en hij kan dan koken op de kachels; veel last van maagzuur door de vele zuurkool en slechte aardappelen dat de gevangenen als eten in Vught krijgen; Henri heeft nog van alles nodig; over dat zijn vrouw er helemaal alleen voor staat; hoop dat bekenden die vanuit Vught zijn vertrokken zich bij haar kunnen aansluiten in Riga…&nbsp;

Van: Sluizer, Henri Aan: het gezin van Raphael (Ru) Acohen Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-14 Onderwerp: felicitatie in verband met de geboorte van een zoon (Tom); fijn dat Ru een stempel heeft kunnen krijgen; ouders nog in kamp Westerbork; over transporten naar Riga vanuit kamp Vught (lees Sobibor); zijn vrouw en zoontje zijn ook met een van deze transporten meegegaan (houd ik mijn hart vast over wat van hun geworden is (Henri werkte op dat moment bij de Moerdijkbruggen); berichten over het verloop van de oorlog geven hoop; Vught is nog veilig voor de bontwerkers, maar dat kan elk uur veranderen; &nbsp;contactadres voor Henri en zijn vrouw is Leo Schröder; paspoorten en huwelijksboekje zijn ondergebracht bij Jacques Bos; geld is er voldoende: Henri is zijn boevenkleren kwijt, hij kreeg hiervoor een boevenpakje in de plaats toen hij naar de Moerdijkbruggen ging; terug in Vught kreeg hij een colbertje dat veel te groot was; alles wat hij bij zich had toen hij in Vught terecht kwam, is hij kwijt; pakketjes zijn erg welkom; hij kan kolken in het kamp; in het kamp is een kantine waar hij verschillende dingen kan komen; verzoek om een pannetje met deksel en een kroes; Henri werkt zoveel mogelijk in de nachtdienst op de bontafdeling, hij heeft dan zo weinig mogelijk met de SS te maken en hij kan dan koken op de kachels; veel last van maagzuur door de vele zuurkool en slechte aardappelen dat de gevangenen als eten in Vught krijgen; Henri heeft nog van alles nodig; over dat zijn vrouw er helemaal alleen voor staat; hoop dat bekenden die vanuit Vught zijn vertrokken zich bij haar kunnen aansluiten in Riga…&nbsp;

Brief van Henri Sluizer aan het echtpaar Acohen vanuit kamp Vught

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in Groningen Datum: 1942-10-24 (zaterdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64&nbsp; Onderwerp: laatste dagen geen transporten binnengekomen. De vrees bestaat bij de schrijver dat zijn lot is bezegeld. Hij schrijft dan ook: ‘Mogelijk laatste brief van hier’. Over zijn lot over de grens bestaat geen zekerheid. Hij hoopt in gezinsverband te worden doorgestuurd. Iedereen is kalm en wacht op het moment van vertrek. De schrijver stond donderdag (22-10) met zijn zonen bepakt en gezakt klaar voor vertrek. Zoesman legde de situatie (ziekte van zijn vrouw?) aan een marechaussee uit. Ze mochten terug gaan en de volgende morgen tot het laatste moment in de barak blijven, om vervolgens te horen dat ze tot maandag (26-10) uitstel van transport hadden. Martha is nog steeds ziek. Zoon Ben zit nog steeds in de problemen vanwege een overtreding van de avondklok…

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in Groningen Datum: 1942-10-24 (zaterdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64&nbsp; Onderwerp: laatste dagen geen transporten binnengekomen. De vrees bestaat bij de schrijver dat zijn lot is bezegeld. Hij schrijft dan ook: ‘Mogelijk laatste brief van hier’. Over zijn lot over de grens bestaat geen zekerheid. Hij hoopt in gezinsverband te worden doorgestuurd. Iedereen is kalm en wacht op het moment van vertrek. De schrijver stond donderdag (22-10) met zijn zonen bepakt en gezakt klaar voor vertrek. Zoesman legde de situatie (ziekte van zijn vrouw?) aan een marechaussee uit. Ze mochten terug gaan en de volgende morgen tot het laatste moment in de barak blijven, om vervolgens te horen dat ze tot maandag (26-10) uitstel van transport hadden. Martha is nog steeds ziek. Zoon Ben zit nog steeds in de problemen vanwege een overtreding van de avondklok…

Brief van Zoesman Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86

Breslauer, W.R. De brandweer in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De kampbrandweer aan het oefenen.&nbsp; Op de foto is de brandspuitwagen te zien met de brandweermannen er omheen.

Breslauer, W.R. De brandweer in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De kampbrandweer aan het oefenen.&nbsp; Op de foto is de brandspuitwagen te zien met de brandweermannen er omheen.

Een brandweeroefening in het kamp

Personen