In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Auschwitz I

Van: Ziekenhuis, bagagedepot Aan: Gassmann, Otto Geboren: 1868-01-28&nbsp; Datum: 1943-01-26 Plaats: Westerbork, kamp, ziekenhuis Onderwerp: rugzak bevindt zich in het depot van het ziekenhuis.

Van: Ziekenhuis, bagagedepot Aan: Gassmann, Otto Geboren: 1868-01-28&nbsp; Datum: 1943-01-26 Plaats: Westerbork, kamp, ziekenhuis Onderwerp: rugzak bevindt zich in het depot van het ziekenhuis.

Bewijs voor Otto Gassmann dat zijn rugzak zich in het bagagedepot van het ziekenhuis bevindt

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 58

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 1 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Op 26 januari 1943 kwamen Aaltje van Volen-Polak, haar man David en dochter Reijna aan in kamp Westerbork. Aaltje en David werden drie dagen later, op 29 januari 1943, doorgestuurd naar Auschwitz, waar ze beiden op 1 februari 1943 werden vermoord.&nbsp;

Transporten naar Sobibor

Treinstations

Station Sappemeer

Station Scheemda

Centraal Station Amsterdam

Station Amsterdam Rietlanden

Station Zuidbroek

Station Winschoten

Station Maliebaan

Rangeerterrein Onnen

Station Hoogezand

Station Hooghalen

Station Amsterdam Muiderpoort

Station Nieuweschans

Station Assen

Lagerbefehl No. 54&nbsp; Datum: 1943-10-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Diefstal van hout&nbsp; Gelijk aan inv.nr.: 20-67

Lagerbefehl No. 54&nbsp; Datum: 1943-10-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Diefstal van hout&nbsp; Gelijk aan inv.nr.: 20-67

Lagerbefehl No. 54

Van: Braaf, B. Aan: Medema, Mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-21 Onderwerp: Pakketten, kinderen, weeshuis

Van: Braaf, B. Aan: Medema, Mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-21 Onderwerp: Pakketten, kinderen, weeshuis

Brief van B. Braaf aan mevrouw Medema vanuit Amsterdam

Van: Simmeren, (S) Zoesman, Simmeren, Hartog Aan: familie Datum: 1942-10-19 (maandagmorgen) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de pannenkoeken waren fijn. De schrijver zal een portie brengen naar zijn vrouw en dochter Martha. Gisteren mocht hij niet in de barak van zijn vrouw komen. De barak was afgezet door de marechaussee. Het ging om transportbarakken, die daags ervoren niet bezocht mochten worden. De week ervoren was ook zo'n situatie. Dank voor de scheerkwast. De meeste Groningers zijn al vertrokken. Van zijn directe familie is iedereen er nog. Maar voor hoe lang nog? Bij de schrijver ligt iemand die met een niet-Joodse is getrouwd, 53 jaar oud met kinderen en per ongeluk via een Joods werkkamp doorgestuurd. Hij is al 20 dagen in kamp Westerbork. Hij heeft nog geen vrijstelling gekregen. Volgens de berichten hoeft de schrijver niet op transport zolang zijn vrouw nog ziek is….

Van: Simmeren, (S) Zoesman, Simmeren, Hartog Aan: familie Datum: 1942-10-19 (maandagmorgen) Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de pannenkoeken waren fijn. De schrijver zal een portie brengen naar zijn vrouw en dochter Martha. Gisteren mocht hij niet in de barak van zijn vrouw komen. De barak was afgezet door de marechaussee. Het ging om transportbarakken, die daags ervoren niet bezocht mochten worden. De week ervoren was ook zo'n situatie. Dank voor de scheerkwast. De meeste Groningers zijn al vertrokken. Van zijn directe familie is iedereen er nog. Maar voor hoe lang nog? Bij de schrijver ligt iemand die met een niet-Joodse is getrouwd, 53 jaar oud met kinderen en per ongeluk via een Joods werkkamp doorgestuurd. Hij is al 20 dagen in kamp Westerbork. Hij heeft nog geen vrijstelling gekregen. Volgens de berichten hoeft de schrijver niet op transport zolang zijn vrouw nog ziek is….

Brief van Zoesman en Hartog Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Transporten naar Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste Cor Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1943-04-13 Onderwerp: beschrijving situatie in Westerbork; schrijven, code in brieven, ziekenhuis, weeshuis, ontvangen pakketten, barak 67, ga niet door omdat ik verpleger ben

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste Cor Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1943-04-13 Onderwerp: beschrijving situatie in Westerbork; schrijven, code in brieven, ziekenhuis, weeshuis, ontvangen pakketten, barak 67, ga niet door omdat ik verpleger ben

Brief van Morris Zomerplaag aan Cor vanuit kamp Westerbork

Rechtsherstel

Compensatie

Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers 1940-1945

Stichting JOKOS

Bewaking kamp Westerbork

SD/Sipo kamp Westerbork

Onderwerp: onderduik op ‘Hoeve Ruim Zicht’; over een gezin dat zich wist vrij te kopen uit kamp Westerbork; onderduik in Friesland; gezin gescheiden; over zoontje Louk; verraad; razzia; ander adres; bevrijding…

Onderwerp: onderduik op ‘Hoeve Ruim Zicht’; over een gezin dat zich wist vrij te kopen uit kamp Westerbork; onderduik in Friesland; gezin gescheiden; over zoontje Louk; verraad; razzia; ander adres; bevrijding…

Memoires uit de bezettingstijd over de onderduik van een Joods gezin in Friesland

Aan: Wolff, C.S. (mevrouw), Westerbork, kamp, barak 45 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een postwissel van 10 gulden.&nbsp;

Aan: Wolff, C.S. (mevrouw), Westerbork, kamp, barak 45 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een postwissel van 10 gulden.&nbsp;

Bewijs van verzending van een postwissel naar kamp Westerbork

Bouw.&nbsp; De bouw van een administratiebarak en garages (brandweer).&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp; Aan de kopzijde van de barak is een schilder, staande op een ladder, aan het werk.

Bouw.&nbsp; De bouw van een administratiebarak en garages (brandweer).&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp; Aan de kopzijde van de barak is een schilder, staande op een ladder, aan het werk.

van de bouw van de brandweergarages aan de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork