We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Estella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-19&nbsp; Onderwerp: kamp heeft een andere aanzicht door het prikkeldraad en de wachtpost die er langsloopt, ook de vele nieuwe barrakken voor de nieuwkomers. Er zijn reeds ‘drie’ grote transporten weg; twee zijn na registratie doorgegaan, het derde transport zal bestaan uit mensen die zondag arriveerden en deze zal dinsdag vertrekken. Intussen zijn ook mannen uit de Joodse werkkampen Westerbork binnengekomen, uit Orvelte, Mantinge, Geesbrug…; gelukkig dat Stella's vader ontslagen was, anders…hoe verder met Stella en Werner, er zijn mannen die hun vrouw laten overkomen of snel trouwen om maar bij elkaar te zijn; over Lex en Ro hebben Stella en Werner nog iets te vertellen; er zou een bericht zijn binnengekomen dat het eerste transport goed zou zijn aangekomen, ‘het laat zich natuurlijk niet controleren’; Werner heeft besloten verder af te wachten, behalve als Stella weg moet gaan. Trouwen? ja of nee?, een Duitse officier vertelde Werner dat dat ook in Duitsland kan. Werner denkt dat hij misschien zijn ouders kan ontmoeten, het is gissen en vermoeden. Je weet niet waar je goed aan doet.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Estella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-07-19&nbsp; Onderwerp: kamp heeft een andere aanzicht door het prikkeldraad en de wachtpost die er langsloopt, ook de vele nieuwe barrakken voor de nieuwkomers. Er zijn reeds ‘drie’ grote transporten weg; twee zijn na registratie doorgegaan, het derde transport zal bestaan uit mensen die zondag arriveerden en deze zal dinsdag vertrekken. Intussen zijn ook mannen uit de Joodse werkkampen Westerbork binnengekomen, uit Orvelte, Mantinge, Geesbrug…; gelukkig dat Stella's vader ontslagen was, anders…hoe verder met Stella en Werner, er zijn mannen die hun vrouw laten overkomen of snel trouwen om maar bij elkaar te zijn; over Lex en Ro hebben Stella en Werner nog iets te vertellen; er zou een bericht zijn binnengekomen dat het eerste transport goed zou zijn aangekomen, ‘het laat zich natuurlijk niet controleren’; Werner heeft besloten verder af te wachten, behalve als Stella weg moet gaan. Trouwen? ja of nee?, een Duitse officier vertelde Werner dat dat ook in Duitsland kan. Werner denkt dat hij misschien zijn ouders kan ontmoeten, het is gissen en vermoeden. Je weet niet waar je goed aan doet.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-22 Onderwerp: Mirjam bedankt de families Meijer en Buiten voor de toegestuurde pakjes, zeker in verband met de verjaardag van Hetty. Hetty mag zelf niet schrijven, omdat ze nog geen 16 jaar oud is.

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-22 Onderwerp: Mirjam bedankt de families Meijer en Buiten voor de toegestuurde pakjes, zeker in verband met de verjaardag van Hetty. Hetty mag zelf niet schrijven, omdat ze nog geen 16 jaar oud is.

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan E. Meijer vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: de familie Meijer en de Jong Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: Mirjam vraagt om een pakje met roggebrood en kaas. In verband met Hetty's verjaardag vraagt ze ook om een spel, legpuzzel, springtouw of bal. Hetty is erg lief en wordt groot.

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: de familie Meijer en de Jong Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: Mirjam vraagt om een pakje met roggebrood en kaas. In verband met Hetty's verjaardag vraagt ze ook om een spel, legpuzzel, springtouw of bal. Hetty is erg lief en wordt groot.

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan de familie Meijer en de Jong vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart van M. Meijer-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, Henk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03 (zondag) Onderwerp: Margaretha is blij dat haar gezin nog bij elkaar is. Ze verwacht aanstaande dinsdag op transport te gaan. Ze maken er maar het beste van en hopen Stella en Henk spoedig terug te zien. Ze vraagt of de familie De Jong de briefkaart ook aan hun vrienden in Amsterdam wil laten lezen. Daarnaast vraagt ze of De Jong hun grote bagage wil opsturen.&nbsp; De trein van 5 oktober kwam niet opdagen. Het gezin zou met het volgende transport, dat van 19 oktober 1943, worden gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau.

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, Henk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-03 (zondag) Onderwerp: Margaretha is blij dat haar gezin nog bij elkaar is. Ze verwacht aanstaande dinsdag op transport te gaan. Ze maken er maar het beste van en hopen Stella en Henk spoedig terug te zien. Ze vraagt of de familie De Jong de briefkaart ook aan hun vrienden in Amsterdam wil laten lezen. Daarnaast vraagt ze of De Jong hun grote bagage wil opsturen.&nbsp; De trein van 5 oktober kwam niet opdagen. Het gezin zou met het volgende transport, dat van 19 oktober 1943, worden gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 142 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Noach, Elisabeth geb. 20-11-54 overleden 23-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 142 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Noach, Elisabeth geb. 20-11-54 overleden 23-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Elisabeth Noach

Personen