In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Lies Aan: lievelingen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-16 Onderwerp: bij het wakker worden dacht Lies aan Corrie's verjaardag, nu zonder een gelukwens van Jules; Siegfried lag de hele weel op bed met reumatische pijn, Lies zalf was snip verkouden; pakketpost; Lies kan voor Siegfried havermout maken en aardappelen met uiten bakken; tijdens zijn ziekte heeft Lies hem verwend; de kou is er al vroeg, Lies mist haar geiser; ….

Van: Lies Aan: lievelingen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-16 Onderwerp: bij het wakker worden dacht Lies aan Corrie's verjaardag, nu zonder een gelukwens van Jules; Siegfried lag de hele weel op bed met reumatische pijn, Lies zalf was snip verkouden; pakketpost; Lies kan voor Siegfried havermout maken en aardappelen met uiten bakken; tijdens zijn ziekte heeft Lies hem verwend; de kou is er al vroeg, Lies mist haar geiser; ….

Brief van Lies aan lievelingen vanuit kamp Westerbork

Van: Ziekenhuis, bagagedepot Aan: Gassmann, Otto Geboren: 1868-01-28&nbsp; Datum: 1943-01-26 Plaats: Westerbork, kamp, ziekenhuis Onderwerp: rugzak bevindt zich in het depot van het ziekenhuis.

Van: Ziekenhuis, bagagedepot Aan: Gassmann, Otto Geboren: 1868-01-28&nbsp; Datum: 1943-01-26 Plaats: Westerbork, kamp, ziekenhuis Onderwerp: rugzak bevindt zich in het depot van het ziekenhuis.

Bewijs voor Otto Gassmann dat zijn rugzak zich in het bagagedepot van het ziekenhuis bevindt

Bekendmaking Datum: 1943-05-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wohnungsumzuege

Bekendmaking Datum: 1943-05-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: wohnungsumzuege

Bekendmaking over verhuizingen in het kamp

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 02-08-1943 Nr. 448 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Moppes, van, Rachel geb. ? overleden te Westerbork op 25-07-1943 op 28-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 02-08-1943 Nr. 448 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Moppes, van, Rachel geb. ? overleden te Westerbork op 25-07-1943 op 28-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rachel van Moppes

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Fam. Goulooze Plaats: Tröbitz Datum: 1945-05-20 Onderwerp: ik bevind mij gezond en wel in Tröbitz; bevrijd door de Russen; wachten op repatriëring.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Fam. Goulooze Plaats: Tröbitz Datum: 1945-05-20 Onderwerp: ik bevind mij gezond en wel in Tröbitz; bevrijd door de Russen; wachten op repatriëring.

Brief van Morris Zomerplaag aan de familie Goulooze vanuit Tröbitz

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-05 Onderwerp: bedankje voor pakket

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-05 Onderwerp: bedankje voor pakket

Briefkaart van Rob Heilbut aan L. Besanger vanuit kamp Westerbork

Bewijs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Mevrouw Jong-Cohen, de, Estella werkt bij mij in de Binnendienst (Innendienst). Ondertekend door de barakleider. Opmerking: deze vrouw is doofstom.

Bewijs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Mevrouw Jong-Cohen, de, Estella werkt bij mij in de Binnendienst (Innendienst). Ondertekend door de barakleider. Opmerking: deze vrouw is doofstom.

Bewijs dat Estella de Jong-Cohen in de binnendienst werkt en doofstom is

Van: Gans, Regina woonachtig in Velp.&nbsp; Reisvergunning om op 1944-06-13 van Velp naar Arnhem te reizen voor het inkopen van levensmiddelen.&nbsp; Bijzonderheid.: mag zonder Jodenster reizen.

Van: Gans, Regina woonachtig in Velp.&nbsp; Reisvergunning om op 1944-06-13 van Velp naar Arnhem te reizen voor het inkopen van levensmiddelen.&nbsp; Bijzonderheid.: mag zonder Jodenster reizen.

Reisvergunning voor Regina Gans

Lagerbefehl No. 68&nbsp; Datum: 1944-03-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Nieuwe werkregeling; regeling voor zwangere vrouwen en voedende moeders.

Lagerbefehl No. 68&nbsp; Datum: 1944-03-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Nieuwe werkregeling; regeling voor zwangere vrouwen en voedende moeders.

Lagerbefehl No. 68

Verklaring betreffende het innemen van een Arbeitskarte van Alexander Bosman. Datum: 1944-07-01 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71

Verklaring betreffende het innemen van een Arbeitskarte van Alexander Bosman. Datum: 1944-07-01 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71

Verklaring betreffende innemen Arbeitskarte van Alexander Bosman

Ausweis Vergunning voor het verlaten van het kampterrein. Niet op naam gesteld. Zeer slecht leesbaar.

Ausweis Vergunning voor het verlaten van het kampterrein. Niet op naam gesteld. Zeer slecht leesbaar.

Ausweiskarte

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 10-07-1943 Nr. 411 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Waterman, Leonora Elisabeth geb. 26-01-64 overleden te Westerbork op 01-07-1943 op 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 10-07-1943 Nr. 411 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Waterman, Leonora Elisabeth geb. 26-01-64 overleden te Westerbork op 01-07-1943 op 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Leonora Elisabeth Waterman

Plaatsen in kamp Westerbork

Gevangenis kamp Westerbork

Van: (Hilversum)-Querido, Sara Aan: meneer Hamburger Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-05-12 Onderwerp: aankomst in de Schouwburg, een verzoek om dit door te geven aan haar zuster.

Van: (Hilversum)-Querido, Sara Aan: meneer Hamburger Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-05-12 Onderwerp: aankomst in de Schouwburg, een verzoek om dit door te geven aan haar zuster.

Verzoek van Sara Querido om door te geven dat zij zich in de Schouwburg bevindt

Joodse kampbewoners (schoonmaakploeg) in werkkleding voor een barak. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse kampbewoners (schoonmaakploeg) in werkkleding voor een barak. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Kampbewoners in werkkleding voor een barak in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Betreft: plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 70 in Kamp Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: januari 1959 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 70 in Kamp Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: januari 1959 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond met aanzichten- en een doorsnede van barak 70 in woonoord Schattenberg

Jonge Indische dames staan buiten in de sneeuw bij een paar bomen. In de verte is een barak te zien. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950/1951

Jonge Indische dames staan buiten in de sneeuw bij een paar bomen. In de verte is een barak te zien. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950/1951

Drie Indisch jonge dames in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Breslauer, Werner Rudolf Een groep mannen en vrouwen bij het verzamelen van de aardappels. Kamp Westerbork, 1943

Breslauer, Werner Rudolf Een groep mannen en vrouwen bij het verzamelen van de aardappels. Kamp Westerbork, 1943

Aardappelrooien op het land bij kamp Westerbork

Machtiging Van: Cohen Dzn, Nathan Datum: 1944-02-15 Plaats: Westerbork, kamp Hij machtigt zijn zoon Jules Cohen om alle gelden en pakjes in ontvangst te nemen. Op deze dag vertrekt Nathan naar Bergen-Belsen.

Machtiging Van: Cohen Dzn, Nathan Datum: 1944-02-15 Plaats: Westerbork, kamp Hij machtigt zijn zoon Jules Cohen om alle gelden en pakjes in ontvangst te nemen. Op deze dag vertrekt Nathan naar Bergen-Belsen.

Machtiging van Nathan Cohen Dzn aan Jules Cohen

Soort van persoonskaart Van: Zomerplaag, M. Betreft een persoonskaart in het Russisch opgemaakt te Tröbitz

Soort van persoonskaart Van: Zomerplaag, M. Betreft een persoonskaart in het Russisch opgemaakt te Tröbitz

Persoonskaart van M. Zomerplaag

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 195 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Furster, Alexander Siskind geb. 12-11-76 overleden te Westerbork op 14-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 195 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Furster, Alexander Siskind geb. 12-11-76 overleden te Westerbork op 14-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Alexander Siskind Furster

Personen