In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl No. 30 Datum: 1943-05-10 Woningverdeling; gebruik van dienstrijwielen in het kampbedrijf

Lagerbefehl No. 30 Datum: 1943-05-10 Woningverdeling; gebruik van dienstrijwielen in het kampbedrijf

Lagerbefehl No. 30

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-27/31 Onderwerp: de vakantiedagen zijn voorbij, gebleven is de herinnering van een paar uren samenzijn, het weer was tegengevallen; behoefte aan een langere tijd samen te zijn; over hun liefde en omgang als dertigers; pakje is binnengekomen, ook dank namens de familie Mahler; het bezoek aan Amsterdam zal waarschijnlijk pas in juli plaatsvinden; over Werners gevoelens voor Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-27/31 Onderwerp: de vakantiedagen zijn voorbij, gebleven is de herinnering van een paar uren samenzijn, het weer was tegengevallen; behoefte aan een langere tijd samen te zijn; over hun liefde en omgang als dertigers; pakje is binnengekomen, ook dank namens de familie Mahler; het bezoek aan Amsterdam zal waarschijnlijk pas in juli plaatsvinden; over Werners gevoelens voor Stella.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Twee ruziënde mannen. Zie ook T 02-030 en 031

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Twee ruziënde mannen. Zie ook T 02-030 en 031

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

1943

April 1943

Man met Jodenster.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Theresienstadt, 1944-1945.&nbsp; 'Herr Liederkolben' Zie T02-063

Man met Jodenster.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Theresienstadt, 1944-1945.&nbsp; 'Herr Liederkolben' Zie T02-063

Arbeitsausweis Van: Gerzon-Falk, Nora R. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 XXIV/7 is het transport van kamp Westerbork naar Theresienstadt op 4 september 1944. Ze is onder andere werkzaam geweest bij de Glimmer.

Arbeitsausweis Van: Gerzon-Falk, Nora R. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 XXIV/7 is het transport van kamp Westerbork naar Theresienstadt op 4 september 1944. Ze is onder andere werkzaam geweest bij de Glimmer.

Ausweis van Nora Gerzon-Falk in Theresienstadt

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 26-05-1943 Nr. 312 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Presser, Vogeltje geb. 17-11-65 overleden te Westerbork op 21-05-1943 op: 26-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 26-05-1943 Nr. 312 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Presser, Vogeltje geb. 17-11-65 overleden te Westerbork op 21-05-1943 op: 26-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Vogeltje Presser

Personen