In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Arbeitskarte Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Ingedeeld bij Groep Kartoffelkuche

Arbeitskarte Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Ingedeeld bij Groep Kartoffelkuche

Arbeitskarte van Esther Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Van: Der Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD für die besetzen niederl. Gebiete,Lager Westerbork Aan: Friedheim, Hans Geboren: 1918-07-30 Datum: 1942-08-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vrijlating van Hans Friedheim op 23 augustus 1942 om te gaan werken bij een boer. Dit is bevestigd door de Kreisbauernführer en de boer zelf. Zij kunnen geen andere werkkracht vinden.&nbsp;

Van: Der Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD für die besetzen niederl. Gebiete,Lager Westerbork Aan: Friedheim, Hans Geboren: 1918-07-30 Datum: 1942-08-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: vrijlating van Hans Friedheim op 23 augustus 1942 om te gaan werken bij een boer. Dit is bevestigd door de Kreisbauernführer en de boer zelf. Zij kunnen geen andere werkkracht vinden.&nbsp;

Vrijlatingsbewijs voor Hans Friedheim in kamp Westerpork

Van: Jet, (Waterman-Lopes Cardozo, Henriette) Aan: Loes, Kees en kinderen,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-30,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp en vragen over familie en vrienden elders; pakketpost; familie van Jaap (Menachem Pinkhof) is in Westerbork. De schrijfster heeft kennis met ze gemaakt; over verschillende personen in het kamp. Henriette schrijft in het zonnetje, zittend in een kruiwagen en een broodplankje als tafel (vetvlekken &nbsp;op het papier); over een persoon die is ontslagen en op de zelfde lijst stond als de schrijfster en haar gezin. Het komt hard aan bij haar man Barend dat zij moeten blijven.&nbsp;

Van: Jet, (Waterman-Lopes Cardozo, Henriette) Aan: Loes, Kees en kinderen,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-30,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp en vragen over familie en vrienden elders; pakketpost; familie van Jaap (Menachem Pinkhof) is in Westerbork. De schrijfster heeft kennis met ze gemaakt; over verschillende personen in het kamp. Henriette schrijft in het zonnetje, zittend in een kruiwagen en een broodplankje als tafel (vetvlekken &nbsp;op het papier); over een persoon die is ontslagen en op de zelfde lijst stond als de schrijfster en haar gezin. Het komt hard aan bij haar man Barend dat zij moeten blijven.&nbsp;

Brief van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan haar zus Loes vanuit kamp Westerbork

Portretfoto van Lion Salomonson. Plaats en jaartal onbekend. &nbsp;

Portretfoto van Lion Salomonson. Plaats en jaartal onbekend. &nbsp;

Portret van Lion Salomonson

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11-30&nbsp; Onderwerp: ben hedenmorgen vertrokken naar Westerbork. Hij had een telegram van zijn ouders ontvangen. &nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11-30&nbsp; Onderwerp: ben hedenmorgen vertrokken naar Westerbork. Hij had een telegram van zijn ouders ontvangen. &nbsp;

Briefkaart van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 10 kronen Nummers: A001, A011, A017, A025, A027

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 10 kronen Nummers: A001, A011, A017, A025, A027

Kampgeld Theresienstadt 10 kronen

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-09 Onderwerp: over briefwisselingen; eentonig leven, huishouden in de morgen en wandelen in de middag en al twee jaar geen eigen huis meer; ze vergeet veel. Ze weet de leeftijd van haar dochter en kleindochter niet meer; over bezoek van haar neven…

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-09 Onderwerp: over briefwisselingen; eentonig leven, huishouden in de morgen en wandelen in de middag en al twee jaar geen eigen huis meer; ze vergeet veel. Ze weet de leeftijd van haar dochter en kleindochter niet meer; over bezoek van haar neven…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 419 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Davod, Anna geb. 06-12-61 overleden te Westerbork op 07-07-1943 op: 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 419 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Davod, Anna geb. 06-12-61 overleden te Westerbork op 07-07-1943 op: 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Anna Davod

Manuscript van Rozette van Cleef Onderwerp: arrestatie; gevangenis; Auschwitz-Birkenau; stenen sjouwen; roodvonk; alleen; fantaseren; ontslag uit het revier; op transport naar Libau; over het leven en werk in Libau; creativiteit; operette en het schrijven van gedichten; veel gedichten werden tijdens het urenlange appel geboren; bevrijding… Het verslag is niet volledig.

Manuscript van Rozette van Cleef Onderwerp: arrestatie; gevangenis; Auschwitz-Birkenau; stenen sjouwen; roodvonk; alleen; fantaseren; ontslag uit het revier; op transport naar Libau; over het leven en werk in Libau; creativiteit; operette en het schrijven van gedichten; veel gedichten werden tijdens het urenlange appel geboren; bevrijding… Het verslag is niet volledig.

Manuscript van Rozette van Cleef over haar verblijf in de gevangenis en verschillende kampen

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-14 Onderwerp: verjaardag Aatje, op en oma zullen vanuit kamp Westerbork aan hem denken; vader is sinds 3 mei in het kampziekenhuis; de mensen van Philips worden toch zeker vrijgesteld?' op 11 mei zes pakketten verzonden; de pakketjes komen nu wel aan; naast Els is Siegfried heel erg bezig met regelen; het gaat iets beter met Jules, dankzij de uitstekende behandeling in het ziekenhuis.

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-14 Onderwerp: verjaardag Aatje, op en oma zullen vanuit kamp Westerbork aan hem denken; vader is sinds 3 mei in het kampziekenhuis; de mensen van Philips worden toch zeker vrijgesteld?' op 11 mei zes pakketten verzonden; de pakketjes komen nu wel aan; naast Els is Siegfried heel erg bezig met regelen; het gaat iets beter met Jules, dankzij de uitstekende behandeling in het ziekenhuis.

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 41 Schattenberg&nbsp;met keukenbarak. Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-12 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 41 Schattenberg&nbsp;met keukenbarak. Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1961-01-12 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 41 en een keukenbarak in woonoord Schattenberg

Schema elektrische installatie, weersafhankelijke regeling&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1958-06

Schema elektrische installatie, weersafhankelijke regeling&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1958-06

Plattegrond van de elektrische installatie instalatie in het woonoord Schattenberg

Van: de kampcommandant (Th. Kockx) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: nachtdienst. Aantal wachturen per nacht moet verstrekt worden.

Van: de kampcommandant (Th. Kockx) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: nachtdienst. Aantal wachturen per nacht moet verstrekt worden.

Verzoek van commandant Kockx aan commandant J.G. Buijvoets

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 321 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Snatager, Emanuel geb. 09-05-43 overleden te Westerbork op 26-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 321 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Snatager, Emanuel geb. 09-05-43 overleden te Westerbork op 26-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Emanuel Snatager

Personen