In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kort na hun huwelijk in Amsterdam verhuizen Victor en Rebecca van Leeuwen-Blik naar Bussum. Daar worden Jacob en Louis geboren. Victor was filiaalhouder van de N.V. Ideco, een handel in Radio-, Electra-, en Rijwielonderdeelen. In januari 1943 verhuist het gezin naar de Rijnstraat in Amsterdam. Het Gooi is dan grotendeels “Jodenvrij” gemaakt. De betrokken inwoners worden gehuisvest in daartoe aangewezen wijken in de hoofdstad. Nog geen drie maanden wonen Victor, Rebecca en hun kinderen in Amsterdam als ze op 17 maart 1943 worden ingeschreven in kamp Vught. De meeste mannen en vrouwen worden daar ingezet om werk te verrichten. Op de registratiekaart van het kamp staat dat Victor en Rebecca als diamantslijper aan het werk moeten. Vught, zaterdag 5 juni. De barakoudsten lezen een proclamatie voor: ‘alle kinderen van 0 tot 16 jaar moeten met hun moeder (en soms ook vader) het kamp verlaten. Ze zullen in een speciaal kinderkamp ondergebracht worden’, staat in het bericht. Op maandag 7 juni wordt het gezin van Leeuwen in kamp Westerbork ingeschreven. Geen kinderkamp, maar een verblijf van één nacht voor vader en moeder van Leeuwen met de dertien jaar oude Jacob en tienjarige Louis. De volgende ochtend moeten ze klaar staan voor vertrek naar een onbekende bestemming. Het is dinsdag 8 juni als volgens schema de trein met 3017 mannen, vrouwen en kinderen uit kamp Westerbork vertrekt. De bestemming is Sobibor, waar na een reis van drie dagen en nachten op 11 juni 1943 de gaskamers klaar staan.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Plattegrond Kamp Westerbork Met legenda, ingekleurd met potlood en voorzien van aanvullingen en aanwijzingen.

Plattegrond Kamp Westerbork Met legenda, ingekleurd met potlood en voorzien van aanvullingen en aanwijzingen.

Plattegrond Kamp Westerbork

Van: Meijerfeld, H. (schrijfmachinewerkplaats) Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: inventarislijst Bedrijf V: ateliers, schoenmakerij, kleermakerij, administratie, leerbewerking, wasserij en de voorradige schrijfmachines.

Van: Meijerfeld, H. (schrijfmachinewerkplaats) Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: inventarislijst Bedrijf V: ateliers, schoenmakerij, kleermakerij, administratie, leerbewerking, wasserij en de voorradige schrijfmachines.

Lijst van in het kamp aanwezige goederen en machinerieën kort na de bevrijding van het kamp

Nederlandsche Volksliederen en Volksliederen van de Vereenigde Naties Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04

Nederlandsche Volksliederen en Volksliederen van de Vereenigde Naties Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04

Liederen gezongen kort na de bevrijding van kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst met in het bevrijdde kamp aanwezige voedingsmiddelen.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst met in het bevrijdde kamp aanwezige voedingsmiddelen.

Lijst met in kamp Westerbork aanwezige voedselvoorraden kort na de bevrijding van het kamp

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst van in het kamp aanwezige kleding kort na de bevrijding.&nbsp;

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst van in het kamp aanwezige kleding kort na de bevrijding.&nbsp;

Lijst van in het kamp aanwezige kleding en textiel

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst over de per 7 april 1945 voorradige grondstoffen, sloopmateriaal, machines enz.&nbsp;

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: inventarislijst over de per 7 april 1945 voorradige grondstoffen, sloopmateriaal, machines enz.&nbsp;

Lijst van in het kamp aanwezige grondstoffen, sloopmateriaal en machines

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst. Verdunkeluns Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeugung von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung,

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst. Verdunkeluns Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeugung von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung,

Lijst met overzichten van in kamp Westerbork aanwezige goederen

Van: Aan: Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum: 1945-04-07 Onderwerp: Opgave over de per 7 april 1945 voorradige grondstoffen, sloopgoed en machines.

Van: Aan: Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum: 1945-04-07 Onderwerp: Opgave over de per 7 april 1945 voorradige grondstoffen, sloopgoed en machines.

Lijst met overzichten van in kamp Westerbork aanwezige goederen, grondstoffen en machines

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: voorraadlijst van het hoofdmagazijn.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-14 Onderwerp: voorraadlijst van het hoofdmagazijn.

Lijst met een overzicht van de aanwezige voorraden in het hoofdmagazijn in kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 349 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Basch, Jijttel geb. 10-12-54 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 349 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Basch, Jijttel geb. 10-12-54 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jijttel Basch

Personen