In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Muller, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Binnengekomen op 18 juli 1942 Werkzaam voor groep 11 van het Dienstbereich 7

Van: Muller, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Binnengekomen op 18 juli 1942 Werkzaam voor groep 11 van het Dienstbereich 7

Ausweiskarte van Abraham Muller in kamp Westerbork

Armband.&nbsp; Armband van de Joodsche Raad.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Detail van een armband van de joodsche raad voor Amsterdam afdeling Westerbork.&nbsp; Band no. 0.28.&nbsp; Zie ook inv. nr. 156.

Armband.&nbsp; Armband van de Joodsche Raad.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Detail van een armband van de joodsche raad voor Amsterdam afdeling Westerbork.&nbsp; Band no. 0.28.&nbsp; Zie ook inv. nr. 156.

Armband van de Joodse Raad

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1939-05-10 Onderwerp: begeleidende brief bij ontwerpakte inzake ingebruikgeving van een terrein tot het inrichten van een vluchtelingenkamp.

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1939-05-10 Onderwerp: begeleidende brief bij ontwerpakte inzake ingebruikgeving van een terrein tot het inrichten van een vluchtelingenkamp.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Mededeling Datum: 1943-10-21 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verbod om te sporten ivm quarantainemaatregelen

Mededeling Datum: 1943-10-21 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verbod om te sporten ivm quarantainemaatregelen

Mededeling over verbod om te sporten in verband met de quarantainemaatregelen

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna-Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-08&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft aanvang van de Engelse lessen op 1940-08-21.

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna-Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-08&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft aanvang van de Engelse lessen op 1940-08-21.

Brief van J. Schol aan A.C. Sperna Weiland van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (geschreven door Bennie Bannet) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: brief lag al klaar om verstuurd te worden; vertrek van Mathilda met anderen naar kamp Westerbork…&nbsp;

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (geschreven door Bennie Bannet) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: brief lag al klaar om verstuurd te worden; vertrek van Mathilda met anderen naar kamp Westerbork…&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-13&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: extra rantsoen voor moeders; dieetvoedsel.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-13&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: extra rantsoen voor moeders; dieetvoedsel.

Mededeling over extra rantsoen voor moeders en dieetvoedsel

Van: Frank, Ernest Aan: Spetter, J. familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: het bericht dat Ernest aan de administratie va kamp Westerbork doorgaf zullen ze inmiddels wel ontvangen hebben; Ernest kon er deze keer niets aan doen; driemaal heeft hij succes gehad; hopen dat ze het daar beter hebben dan in Westerbork en dat ze gauw weer terug zullen zijn; de inhoud van de laatste pakketten zijn in opdracht van Leo gedeeltelijk aan de heer Joels gegeven, de rest heeft Ernest geconsumeerd; Ernest zelf is nog steeds in het ziekenhuis werkzaam; als ze willen schrijven, dan naar het ziekenhuis van kamp Westerbork…

Van: Frank, Ernest Aan: Spetter, J. familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: het bericht dat Ernest aan de administratie va kamp Westerbork doorgaf zullen ze inmiddels wel ontvangen hebben; Ernest kon er deze keer niets aan doen; driemaal heeft hij succes gehad; hopen dat ze het daar beter hebben dan in Westerbork en dat ze gauw weer terug zullen zijn; de inhoud van de laatste pakketten zijn in opdracht van Leo gedeeltelijk aan de heer Joels gegeven, de rest heeft Ernest geconsumeerd; Ernest zelf is nog steeds in het ziekenhuis werkzaam; als ze willen schrijven, dan naar het ziekenhuis van kamp Westerbork…

Briefkaart van Ernest Frank aan de familie J. Spetter vanuit kamp Westerbork

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transport 17 maart 1943 - Sobibor

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 18 januari 1943 - Auschwitz

Transport 23 januari 1943 - Auschwitz

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transporten naar Auschwitz

Transporten naar Theresienstadt

Coseltransporten

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transporten naar Sobibor

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 28 september 1942 - Auschwitz

Transport 2 november 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transporten naar Bergen-Belsen

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 3 september 1944 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Transport 13 september 1944 - Bergen-Belsen

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 346 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Snijders, Klaartje geb. 29-12-66 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 346 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Snijders, Klaartje geb. 29-12-66 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Klaartje Snijders

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1939-11-01&nbsp; Onderwerp: aanvraag voor materiaal voor ontginning, gebruik van kiepkarren van het Vluchtelingenkamp voor ontginningswerkzaamheden; werkverschaffing, arbeiders uit Emmen en Borger. &nbsp;

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1939-11-01&nbsp; Onderwerp: aanvraag voor materiaal voor ontginning, gebruik van kiepkarren van het Vluchtelingenkamp voor ontginningswerkzaamheden; werkverschaffing, arbeiders uit Emmen en Borger. &nbsp;

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Kampgeld Lager Westerbork Datum: 1944-1945 1 x 10 Cent/Gutschen, &nbsp;Serie BB no 1146 20 x 25 Cent/Gutschen, Serie CC nummer 1701 t/m 1712, 1714 t/m 1715, 1718 t/m 1719, 1723 t/m 1725, 1731.&nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork Datum: 1944-1945 1 x 10 Cent/Gutschen, &nbsp;Serie BB no 1146 20 x 25 Cent/Gutschen, Serie CC nummer 1701 t/m 1712, 1714 t/m 1715, 1718 t/m 1719, 1723 t/m 1725, 1731.&nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp. De ingang van de smederij/Schlosserei is ook te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp. De ingang van de smederij/Schlosserei is ook te zien.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Het gedeeltelijk verbouwen van barak 3 tot lagere school&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1963-01-30 Opmerking: oude indeling van de barak als ziekenbarak en nieuwe indeling met zes leslokalen.

Het gedeeltelijk verbouwen van barak 3 tot lagere school&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1963-01-30 Opmerking: oude indeling van de barak als ziekenbarak en nieuwe indeling met zes leslokalen.

Plattegrond verbouwing barak 3 van ziekenbarak tot schoolbarak in het woonoord Schattenberg

Foto van Simcha Rabbie-Acohen

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 433 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Del Canho, Jacob geb. 30-01-42 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 433 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Del Canho, Jacob geb. 30-01-42 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jacob del Canho

Personen