In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Izaäk Gans, de vader van Gerard Gans was orthodox-Joods opgevoed. Toen hij op 18-jarige leeftijd Christen werd, is hij om deze reden door zijn familie verstoten. Hij trouwde met een niet-joodse vrouw en samen kregen zij 13 kinderen. Gerard was het tweede kind in het gezin. Na de lagere school werkte hij ook in de zaak van zijn vader, een haringinleggerij. Toen later het bedrijf moest worden opgeheven, vervoerde Gerard voor een ander bedrijf goederen met paard en wagen. Nog later werkte hij in een bloemenhandel bij het gezin thuis, die hij samen met zijn broer Eppo had opgezet als dekmantel, omdat zij beiden actief waren in het verzet. Voor de jongere kinderen was Gerard als een vader en omdat hij heel gelovig was, praatte hij ook met hen over het geloof. Hij was heel rustig en was vaak vredestichter bij de ruzietjes van de kinderen onderling. Toen zijn ouders 25 jaar getrouwd waren, op 22 februari 1942, waren er familieleden en goede vrienden uitgenodigd. Ook de verloofdes van Gerard en Eppo waren erbij: Reina en Ineke. In de brieven van Gerard en Eppo was meestal wel een regel voor hun meisje bestemd. Na zijn arrestatie is Gerard naar verschillende kampen gebracht: eerst naar Kamp Amersfoort, daarna in maart 1943 naar Kamp Vught en op 2 april naar Westerbork. Bij zijn vertrek uit Westerbork naar Sobibor heeft Gerard een briefje uit de trein gegooid, dat door de ondergrondse is gevonden en bij zijn ouders is bezorgd. Het briefje is er niet meer: vernietigd vanwege het risico dat het door de verkeerde gevonden zou worden tijdens huiszoekingen. Maar de tekst zal ik nooit vergeten: “Pa en Moe, ik ben op weg naar Auschwitz om vergast te worden; de vijand kan het lichaam doden, maar de ziel niet, die ontvangt een kroon zeer schoon. Haat niet, zij weten niet wat ze doen. Tot ziens bij Jezus”. &nbsp;

Van: Generaal Majoor (namens hem kolonel P.G.C.A v. d. Speck Obreen)&nbsp; Aan: Houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1951-02-16&nbsp; Onderwerp: over het niet voldoen van het oefenterrein, wat er moet worden veranderd en uitbreiding ervan. Daarnaast duurt de oplevering van alle terreinen in 1961 te lang.

Van: Generaal Majoor (namens hem kolonel P.G.C.A v. d. Speck Obreen)&nbsp; Aan: Houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1951-02-16&nbsp; Onderwerp: over het niet voldoen van het oefenterrein, wat er moet worden veranderd en uitbreiding ervan. Daarnaast duurt de oplevering van alle terreinen in 1961 te lang.

Brief P.G.C.A. van der Speck Obreen aan Houtvester Assen

Deportatiewagons vanuit kamp Westerbork

Personenwagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928-08-15 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928-08-15 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Recept (blanco) uit Westerbork, kamp Voor gebruik door arts.

Recept (blanco) uit Westerbork, kamp Voor gebruik door arts.

Blanco recept voor gebruik in kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Schaarshoek

Bewijs van crematie Datum: 19-07-1943 Nr. 434 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Pinkhof, Hermanus geb. 10-05-63 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-07-1943 Nr. 434 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Pinkhof, Hermanus geb. 10-05-63 overleden te Westerbork op 16-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hermanus Pinkhof

Personen