In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Clandestiene post kamp Westerbork

Uit de trein geworpen brieven

Crematorium Betriebsbuch Westerbork, kamp Blauw schriftje met daarin gegevens over het crematorium in Kamp Westerbork. Gegevens over datum, begin en einde in bedrijfstelling, aantal crematies, volgnummer en gegevens over het verbruikte aantal kolen. Van: 1943-03-13 tot en met 1943-09-04

Crematorium Betriebsbuch Westerbork, kamp Blauw schriftje met daarin gegevens over het crematorium in Kamp Westerbork. Gegevens over datum, begin en einde in bedrijfstelling, aantal crematies, volgnummer en gegevens over het verbruikte aantal kolen. Van: 1943-03-13 tot en met 1943-09-04

Crematorium Betriebsbuch

Van: De Chef Binnenbewaking&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-04 Onderwerp: verslag van bewaker J. Bos over de huisvesting van de 160 gedetineerden in de ruimte in werklocatie Smilde. Hier mankeert veel aan. De bewaker vraagt om overplaatsing, het bevalt hem daar niet. Bl.1: begeleidend briefje Bl.2: het rapport.

Van: De Chef Binnenbewaking&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-04 Onderwerp: verslag van bewaker J. Bos over de huisvesting van de 160 gedetineerden in de ruimte in werklocatie Smilde. Hier mankeert veel aan. De bewaker vraagt om overplaatsing, het bevalt hem daar niet. Bl.1: begeleidend briefje Bl.2: het rapport.

Rapport van de chef van de Binnenbewaking aan J.G. Buijvoets over een verslag van bewaker J. Bos

Van: Hoffman, L. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: overtreding: tegen de regels in, werd brood overhandigd aan geïnterneerden die op boerderij de Weerd werkzaam waren.

Van: Hoffman, L. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: overtreding: tegen de regels in, werd brood overhandigd aan geïnterneerden die op boerderij de Weerd werkzaam waren.

Rapport van L. Hoffman aan J.G. Buijvoets over een overtreding op het gebied van voedselverstrekking

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 15-03-1943 Nr. 105 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Jong, Aron geb. 03-01-66 overleden te Westerbork op 12-03-1943 op 15-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 15-03-1943 Nr. 105 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Jong, Aron geb. 03-01-66 overleden te Westerbork op 12-03-1943 op 15-03-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Aron de Jong

Van: Boerma, A.P.A., arts&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-29 Onderwerp: Duplicaat inventarisstaat van het kampziekenhuis (zie ook 9137-1012).

Van: Boerma, A.P.A., arts&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-29 Onderwerp: Duplicaat inventarisstaat van het kampziekenhuis (zie ook 9137-1012).

Inventarislijst (duplicaat) van het kampziekenhuis

Op bevel van de Duitse Weermacht moeten alle mannen in de leeftijd van 17 t/m 40 jaar zich melden voor de arbeidsinzet

Op bevel van de Duitse Weermacht moeten alle mannen in de leeftijd van 17 t/m 40 jaar zich melden voor de arbeidsinzet

Bevel betreffende de arbeidsinzet

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Meppel

Van: Dekker, G. Aan:&nbsp;Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-07-21 Onderwerp: Rapport over de werkzaamheden en gedrag van der gevangenen en B.S. -bewaking. De bewaking laat te wensen over waardoor de gevangenen hun kans zien om zich vrijheden te permitteren die niet toegestaan zijn. 'geen orde en tucht meer, ook niet onder de gevangenen'.

Van: Dekker, G. Aan:&nbsp;Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-07-21 Onderwerp: Rapport over de werkzaamheden en gedrag van der gevangenen en B.S. -bewaking. De bewaking laat te wensen over waardoor de gevangenen hun kans zien om zich vrijheden te permitteren die niet toegestaan zijn. 'geen orde en tucht meer, ook niet onder de gevangenen'.

Rapport van G. Dekker over werkzaamheden en gedrag onder de bewakers en gedetineerden tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden

Van: Dekker, G. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Smilde Datum: 1945-07-14 Onderwerp: rapportage over dienstbetrachting van bewakers. Uit het verslag blijkt dat bewakers tegemoetkomend zijn t.o. geïnterneerden en hen allerlei vrijheden toestaan.

Van: Dekker, G. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Smilde Datum: 1945-07-14 Onderwerp: rapportage over dienstbetrachting van bewakers. Uit het verslag blijkt dat bewakers tegemoetkomend zijn t.o. geïnterneerden en hen allerlei vrijheden toestaan.

Rapport van G. Dekker aan G.K. Huisman over het gedrag van bewakers

Van: Hazelaar, A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: rapport over controle van de bewaking van gedetineerden. Te weinig bewakers. Er moeten soms keuzes worden gemaakt, die niet gewenst zijn.

Van: Hazelaar, A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: rapport over controle van de bewaking van gedetineerden. Te weinig bewakers. Er moeten soms keuzes worden gemaakt, die niet gewenst zijn.

Rapport A. Hazelaar aan J.G. Buijvoets over de bewaking van gedetineerden

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Flora Hirschel

Van: Visser, N. (commandant Bewakingstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: conflict over de bewaking van B.S. vanuit het kamp (meegenomen door ondercommandant P. Hummelen) bij de tewerk gestelde geïnterneerden bij de landbouwers Weerd-Grootjans te 2e Zwiggelterbrug. Commandant Visser gaat ervan uit volgens een order van het Militair gezag van 1 juni dat de bewaking moet geschieden door bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten uit de plaats zelf. Visser wil geen bewakers meer beschikbaar stellen.

Van: Visser, N. (commandant Bewakingstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: conflict over de bewaking van B.S. vanuit het kamp (meegenomen door ondercommandant P. Hummelen) bij de tewerk gestelde geïnterneerden bij de landbouwers Weerd-Grootjans te 2e Zwiggelterbrug. Commandant Visser gaat ervan uit volgens een order van het Militair gezag van 1 juni dat de bewaking moet geschieden door bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten uit de plaats zelf. Visser wil geen bewakers meer beschikbaar stellen.

Rapport van N. Visser aan J.G. Buijvoets over de inzet van bewakers van de Binnenlandse Strijdkrachten

Van: Dekker, G. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Smilde Datum: 1945-06-30 Onderwerp: gegevens over de werkzaamheden van gedetineerden en de bewaking in Smilde van 25 t/m 30 juni 1945.

Van: Dekker, G. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Smilde Datum: 1945-06-30 Onderwerp: gegevens over de werkzaamheden van gedetineerden en de bewaking in Smilde van 25 t/m 30 juni 1945.

Rapport van G. Dekker over werkzaamheden van gedetineerden en hun bewakers in Smilde

Van: de Vries, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: overtredingen van geinterneerden.

Van: de Vries, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: overtredingen van geinterneerden.

Rapport van Th. de Vries aan J.G. Buijvoets over ovetredingen van gedetineerden

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 03-08-1943 Nr.454 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Ketellapper, Eva geb. 13-12-76 overleden te Westerbork op 30-07-1943 op:&nbsp; 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 03-08-1943 Nr.454 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Ketellapper, Eva geb. 13-12-76 overleden te Westerbork op 30-07-1943 op:&nbsp; 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eva Ketellapper

Van: Kockx, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-27 Onderwerp: rapport over tewerkstelling van gedetineerden in Smilde. Opgemaakt door dhr. Kockx, verteld door dhr. Dekker, bewaker. De bewakers en boeren waar de gedetineerden tewerk zijn gesteld, zijn tegemoetkomend aan de gedetineerden. Dit wekt de tegenzin op van bewaker Dekker.

Van: Kockx, Th. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-27 Onderwerp: rapport over tewerkstelling van gedetineerden in Smilde. Opgemaakt door dhr. Kockx, verteld door dhr. Dekker, bewaker. De bewakers en boeren waar de gedetineerden tewerk zijn gesteld, zijn tegemoetkomend aan de gedetineerden. Dit wekt de tegenzin op van bewaker Dekker.

Rapport van Th. Kockx aan J.G. Buijvoets over gedetineerden en bewakers die werken bij boeren in Smilde

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 12-08-1943 Nr. 458 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Groen, Philip Reini geb. 07-07-43 overleden te Westerbork op 03-08-1943 op 06-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 12-08-1943 Nr. 458 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Groen, Philip Reini geb. 07-07-43 overleden te Westerbork op 03-08-1943 op 06-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Philip Reini Groen

Personen