In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Van: Spetter, Barend Aan: zijn vrouw en zoon Plaats: trein Datum: 1942-10-14 Onderwerp: op weg naar kamp Westerbork; vanuit Loods 24; &nbsp;bonnen via zijn schoondochter; hij heeft de bagage ontvangen; Barend hoopt dat zijn vrouw en zoon zich bij hem willen voegen….

Briefkaart van Barend Spetter aan zijn vrouw en zoon vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork gegooid

Zieken-, verpleeg- en verzorgingstehuizen

Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: definitieve verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Cleef, R. Plaats: Den Haag Datum: 1951-05-18 Onderwerp: definitieve verklaring van overlijden van Jacob Hilversum.

Brief van het Rode Kruis over een definitieve verklaring van het overlijden van Jacob Hilversum

Van: van Cleef-Hilversum, M. Aan: de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-11 Onderwerp: verzoek om informatie over haar dochter en echtgenoot. Zelf heeft ze de oorlog in onderduik weten te overleven. Ze schrijft over wat ze van hun weet, ook schrijft ze over de twee brieven die Rozette vanuit kamp Westerbork heeft geschreven. De laatste van 27 juli, daarna niets meer van haar gehoord.

Van: van Cleef-Hilversum, M. Aan: de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-11 Onderwerp: verzoek om informatie over haar dochter en echtgenoot. Zelf heeft ze de oorlog in onderduik weten te overleven. Ze schrijft over wat ze van hun weet, ook schrijft ze over de twee brieven die Rozette vanuit kamp Westerbork heeft geschreven. De laatste van 27 juli, daarna niets meer van haar gehoord.

Brief van M. van Cleef-Hilversum aan de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven

Van: Annie (Gruntjes) Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Eindhoven Datum: 1945-06-18 Onderwerp: blij dat Nora een woning heeft gevonden; zelf zou ze ook blij zijn weer in Amsterdam terug te kunnen keren, echter gezien de woonomstandigheden in de stad, blijft ze nog liever even in Eindhoven; uit Zwitserland en Palestina nog geen bericht gehad; de zoon van Sam (de Walg) is overleden; gesproken met een overlevende uit Bergen-Belsen; uitbraak van tyfus, zijn vrouw ligt nog in Duitsland en is doof geworden; ze hoopt snel een baantje te vinden iets anders dan in de verpleging…

Van: Annie (Gruntjes) Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Eindhoven Datum: 1945-06-18 Onderwerp: blij dat Nora een woning heeft gevonden; zelf zou ze ook blij zijn weer in Amsterdam terug te kunnen keren, echter gezien de woonomstandigheden in de stad, blijft ze nog liever even in Eindhoven; uit Zwitserland en Palestina nog geen bericht gehad; de zoon van Sam (de Walg) is overleden; gesproken met een overlevende uit Bergen-Belsen; uitbraak van tyfus, zijn vrouw ligt nog in Duitsland en is doof geworden; ze hoopt snel een baantje te vinden iets anders dan in de verpleging…

Brief van Annie aan Nora van Bergen-Diamant vanuit Eindhoven

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-31 Onderwerp: over het lot van verschillende personen, waaronder haar vader.

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-31 Onderwerp: over het lot van verschillende personen, waaronder haar vader.

Brief van het Rode Kruis aan Rozette van Cleef betreffende het lot van verschillende personen

Transporten buiten kamp Westerbork

Transporten vanuit kamp Vught naar het buitenland

Sonder-Ausweis Todtmann, Heinz, 28-3-08, B17 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Todtmann, Heinz, 28-3-08, B17 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Heinz Todtmann

Personen