In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Afbraak kamp Westerbork

Ruiming gebouwen kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Ruth (via B. Vos) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 5 Datum: 1944-06-03 Onderwerp: het is koud, voor het werken is het beter zo en in de barakken is het warm; een gemengd-gehuwde kreeg bij bezoek van zijn vrouw bij haar eerste aanvraag. Ze spraken 3 uur met elkaar; positief dat alles goed komt, ze hoort zichzelf zingen in de lange gangen van de barakken en op de zaal probeert ze zo lief en opgewekt mogelijk te zijn voor de patiënten; over haar houding, collega's en haar manier van overleven…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Ruth (via B. Vos) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 5 Datum: 1944-06-03 Onderwerp: het is koud, voor het werken is het beter zo en in de barakken is het warm; een gemengd-gehuwde kreeg bij bezoek van zijn vrouw bij haar eerste aanvraag. Ze spraken 3 uur met elkaar; positief dat alles goed komt, ze hoort zichzelf zingen in de lange gangen van de barakken en op de zaal probeert ze zo lief en opgewekt mogelijk te zijn voor de patiënten; over haar houding, collega's en haar manier van overleven…&nbsp;

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Collaboratie

Landwacht

Nationale Jeugdstorm

Calendarium kamp Westerbork

1959

Betreft: plattegrond keukens Schattenberg Na de invoering van de zelfzorg in 1956 werd de centrale keuken opgeheven en werden er bij de woonbarakken keukenbarakken geplaatst.&nbsp;

Betreft: plattegrond keukens Schattenberg Na de invoering van de zelfzorg in 1956 werd de centrale keuken opgeheven en werden er bij de woonbarakken keukenbarakken geplaatst.&nbsp;

Plattegrond van de keukenbarakken in woonoord Schattenberg

Van: Feldman-Kan, Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp:&nbsp;brieven ontvangen; mevrouw Knaap ging naar Amsterdam, T. (Tibor) zal haar wel ontmoeten; twee brieven met zegels ontvangen?; ze woont nu in barak 72 en werkt op zaal 1 van barak 5; helaas niet bij vader of moeder; ‘als je tijd hebt, ga eens naar het Biologisch laboratorium van Dr. Waterman, met zijn vrouw heb ik veel gepraat’; haar rugzak scheurde uit elkaar, helemaal vergaan; de 10 maart, hun trouwdag, zal geen prettige dag worden, nu ze nog van elkaar gescheiden zijn…

Van: Feldman-Kan, Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp:&nbsp;brieven ontvangen; mevrouw Knaap ging naar Amsterdam, T. (Tibor) zal haar wel ontmoeten; twee brieven met zegels ontvangen?; ze woont nu in barak 72 en werkt op zaal 1 van barak 5; helaas niet bij vader of moeder; ‘als je tijd hebt, ga eens naar het Biologisch laboratorium van Dr. Waterman, met zijn vrouw heb ik veel gepraat’; haar rugzak scheurde uit elkaar, helemaal vergaan; de 10 maart, hun trouwdag, zal geen prettige dag worden, nu ze nog van elkaar gescheiden zijn…

Terugkeer en opvang

Repatriëring bevrijdde concentratiekampgevangenen

Displaced Persons

Van: Acohen, Ro Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: adreswijziging; verhuizing van barak 65 naar barak 5.

Van: Acohen, Ro Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: adreswijziging; verhuizing van barak 65 naar barak 5.

Briefkaart van Ro Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 41

Breslauer, W.R. Speelgoedfabriek.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Rita Clara Bosman is in de speelgoed-industriebarak aan het elektrisch figuurzagen.&nbsp;

Breslauer, W.R. Speelgoedfabriek.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Rita Clara Bosman is in de speelgoed-industriebarak aan het elektrisch figuurzagen.&nbsp;

Rita Clara Bosman aan het figuurzagen in de speelgoedmakerij

Van: Praag, van, Alice Aan: Jannie Plaats: Den Haag Datum: 1945-12-15 Onderwerp: omstandigheden

Van: Praag, van, Alice Aan: Jannie Plaats: Den Haag Datum: 1945-12-15 Onderwerp: omstandigheden

Brief van Alice van Praag aan Jannie

Sonder-Ausweis Sohlberg, Samson, 9-12-05, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Sohlberg, Samson, 9-12-05, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Samson Sohlberg

Personen