In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Rekening van Heldring & Pierson bankiers te 's-Gravenhage voor mej. L. Nijstad, in verband met provisie en kosten met betrekking tot inlevering van haar effecten bij Lippmann Rosenthal & Co. te Amsterdam, volgens Verordening 58/1942 betreffende Joods geldelijk vermogen, 24 juni 1942.

van Heldring & Pierson bankiers voor L. Nijstad

Van: Leeuw, de, B.&nbsp; Aan: Ras, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-27&nbsp; Onderwerp: vraag om gebruiksgoederen (bord, vork en een handdoek). Ze heeft met Klaartje en de kinderen gesproken.

Van: Leeuw, de, B.&nbsp; Aan: Ras, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-27&nbsp; Onderwerp: vraag om gebruiksgoederen (bord, vork en een handdoek). Ze heeft met Klaartje en de kinderen gesproken.

Briefkaart van B. de Leeuw aan mevrouw Ras vanuit kamp Westerbork

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras (Batavier), Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-27 Onderwerp: Omstandigheden; Vraag om een bord, vork en handdoek. Ze heef tante Klaartje en de kinderen (Annie en Adolf) gesproken.

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras (Batavier), Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-27 Onderwerp: Omstandigheden; Vraag om een bord, vork en handdoek. Ze heef tante Klaartje en de kinderen (Annie en Adolf) gesproken.

Briefkaart van Bep de Leeuw aan mevrouw Ras vanuit kamp Westerbork

1943

Juli 1943

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Briefkaart van Abraham van Dam aan Joseph van Dam vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. 1e Luitenant Aan: Zeelander, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: teruggave van meubilair dat dhr. I. Zeelander in Kamp Westerbork heeft achtergelaten na zijn deportatie. Bladzijden 1t/m 4: correspondentie hierover.

Van: Buijvoets, J.G. 1e Luitenant Aan: Zeelander, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: teruggave van meubilair dat dhr. I. Zeelander in Kamp Westerbork heeft achtergelaten na zijn deportatie. Bladzijden 1t/m 4: correspondentie hierover.

Verzoek tot teruggave van meubilair en gereedschappen door I. Zeelander

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-16&nbsp; Onderwerp: inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork. De afbraak is toegekend aan Massier en Jellema.

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-16&nbsp; Onderwerp: inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork. De afbraak is toegekend aan Massier en Jellema.

Brief van houtvester in de Houtvesterij Assen aan Staatsbosbeheer

Van: van Heeks- Lierens, A. en dochter Aan: Lierens, H. Plaats: trein Datum: 1943-05 Onderwerp: van kamp Westerbork naar kamp Amersfoort. Ze zal er voorlopig vier weken blijven.

Van: van Heeks- Lierens, A. en dochter Aan: Lierens, H. Plaats: trein Datum: 1943-05 Onderwerp: van kamp Westerbork naar kamp Amersfoort. Ze zal er voorlopig vier weken blijven.

Briefkaart van Anna van Heeks-Lierens en haar dochter aan H. Lierens vanuit de trein

Van: Pols, A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-07 Onderwerp: chauffeur van Buijvoets reed zonder toestemming het kampterrein op, daarbij de wacht bedreigende. Met een aantekening van Buijvoets dat de chauffeur is gestraft met inhouding van zijn verlofdagen.&nbsp;

Van: Pols, A. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-07 Onderwerp: chauffeur van Buijvoets reed zonder toestemming het kampterrein op, daarbij de wacht bedreigende. Met een aantekening van Buijvoets dat de chauffeur is gestraft met inhouding van zijn verlofdagen.&nbsp;

Rapport van A. Pols aan J. Buijvoets over ongeoorloofd gedrag van zijn chauffeur

Mok en een etensbak: deze gebruiksvoorwerpen werden in het kamp en tijdens de evacuatietocht gebuikt door mevrouw C.E. Deul-Crouwel, een niet-Joodse politieke gevangene. Ze staat als nummer 114 op de lijst van politieke gevangenen.&nbsp;

Mok en een etensbak: deze gebruiksvoorwerpen werden in het kamp en tijdens de evacuatietocht gebuikt door mevrouw C.E. Deul-Crouwel, een niet-Joodse politieke gevangene. Ze staat als nummer 114 op de lijst van politieke gevangenen.&nbsp;

Etenskom en mok gebruikt in strafbarak 67 door politieke gevangene C.E. Deul-Crouwel

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Van: Bundesgerichtshof, Pressestelle Aan: "Die Tat" (Werner Stertzenbach) Plaats: Karlsruhe. Datum: 1965-02-10 Onderwerp: onderbouwing vrijspraak Erich Deppner.

Van: Bundesgerichtshof, Pressestelle Aan: "Die Tat" (Werner Stertzenbach) Plaats: Karlsruhe. Datum: 1965-02-10 Onderwerp: onderbouwing vrijspraak Erich Deppner.

Brief van het Bundesgerichtshof aan Die Tat

Bewijs van storting binnenlandse postwissel Storing van 1 gulden Datum: 1943-06-09 Bestemd voor: Zomerplaag, Henriette 571 Block 10 Internierungslager Amersfoort

Bewijs van storting binnenlandse postwissel Storing van 1 gulden Datum: 1943-06-09 Bestemd voor: Zomerplaag, Henriette 571 Block 10 Internierungslager Amersfoort

Bewijs van storting binnenlandse postwissel voor Henriette Zomerplaag

Overall Overall strafgevangene Nummer 27 Gedragen door J. v.d. Kun, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall Overall strafgevangene Nummer 27 Gedragen door J. v.d. Kun, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene

Overall van een politieke gevangene Nummer 57 Gedragen door mw. T. Bolhuis-Westerink, één van de politieke gevangenen in kamp Westerbork. In de avond van 11 op 12 april 1945 werden de vrouwen, ondergebracht in de strafbarakken, geëvacueerd en uiteindelijk op 14 april bij Visvliet in de buurt van Grijpskerk door hun bewakers achtergelaten. Tiny slaagde erin voor het vertrek van de groep uit kamp Westerbork te ontsnappen (met vijf anderen) en te overnachten in een turfschuur in Ekehaar, een dorp een aantal kilometers verderop. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene Nummer 57 Gedragen door mw. T. Bolhuis-Westerink, één van de politieke gevangenen in kamp Westerbork. In de avond van 11 op 12 april 1945 werden de vrouwen, ondergebracht in de strafbarakken, geëvacueerd en uiteindelijk op 14 april bij Visvliet in de buurt van Grijpskerk door hun bewakers achtergelaten. Tiny slaagde erin voor het vertrek van de groep uit kamp Westerbork te ontsnappen (met vijf anderen) en te overnachten in een turfschuur in Ekehaar, een dorp een aantal kilometers verderop. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene Nummer 79 Gedragen door mw. P. Moll-Huber, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene Nummer 79 Gedragen door mw. P. Moll-Huber, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene Nummer 61 Gedragen door mw. W. Burger-Boeve, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene Nummer 61 Gedragen door mw. W. Burger-Boeve, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene Nummer 33 Gedragen door mw. J. Adams, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 &nbsp;werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen

Overall van een politieke gevangene Nummer 33 Gedragen door mw. J. Adams, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 &nbsp;werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen

Informatiebulletin Nr. 2 Radio Moscou 14.5.1945 16.15 uhr Radio London 14.5.1945 16.30 uhr

Informatiebulletin Nr. 2 Radio Moscou 14.5.1945 16.15 uhr Radio London 14.5.1945 16.30 uhr

Informatiebulletin met radioberichten

Van: Leeraar-de Groot, S.&nbsp; Aan: Stadhuis, kamer 52&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: verzoek om in het bezit te komen van een rijwiel i.v.m. slecht ter been zijn. Het rijwiel is op 1942-07-21 ingeleverd.

Van: Leeraar-de Groot, S.&nbsp; Aan: Stadhuis, kamer 52&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: verzoek om in het bezit te komen van een rijwiel i.v.m. slecht ter been zijn. Het rijwiel is op 1942-07-21 ingeleverd.

Brief van S. Leeraar-de Groot aan Gemeente Amsterdam vanuit Amsterdam

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Brief van Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira aan Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis

Van: Buijvoets, J.G. Aan: afdelingen binnen interneringskamp Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: eigendommen van overleden gedetineerden. Kleding naar de Quarantaine afdeling. Markeren (label met naam) van de eigendommen en de kist.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: afdelingen binnen interneringskamp Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: eigendommen van overleden gedetineerden. Kleding naar de Quarantaine afdeling. Markeren (label met naam) van de eigendommen en de kist.&nbsp;

Instructie van J.G. Buijvoets over wat te doen met eigendommen van overleden gedetineerden

Van: Querido, Levie Aan: het is uit te houden in de Schouwburg; transporten naar Vught; wie gaat naar Brandon (Joodse Raad); voorlopig eten genoeg voor een week…

Van: Querido, Levie Aan: het is uit te houden in de Schouwburg; transporten naar Vught; wie gaat naar Brandon (Joodse Raad); voorlopig eten genoeg voor een week…

Brief van Levie Querido vanuit de Hollandsche Schouwburg

Sonder-Ausweis Ledermann, Werner, 9-1-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Ledermann, Werner, 9-1-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Werner Ledermann

Personen