In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Vertrek Molukkers kamp Westerbork

Vrouwenmars van Westerbork

Opheffing kamp Westerbork

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Mislukt evacuatieplan Westerbork

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Huwelijken kamp Westerbork

Vliegtuigaanvallen kamp Westerbork

Branden kamp Westerbork

Leeghalen Joodse werkkampen

Verjaardagen kamp Westerbork

Polio epidemie kamp Westerbork

Komst eerste NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Sluiting Interneringskamp Westerbork

Komst Indische Nederlanders kamp Westerbork

Komst Molukkers kamp Westerbork

Bezetting postkantoor door de groep Leasa

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Conflicten tussen Duitse en Nederlandse Joden kamp Westerbork

Sabotage en verzet kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Overname kamp Westerbork door de nazi's

Bevrijding kamp Westerbork

Westerborkfilm

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Vertrek Indische Nederlanders kamp Westerbork

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Joelfeesten

Mishandelingen kamp Westerbork

Ontvluchtingen kamp Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Gevangenissen

Huis van bewaring Scheveningen

Huis van bewaring Meppel

Huis van bewaring Assen

Gevangenis Amstelveenseweg

Scholtenshuis

Huis van bewaring Groningen

Gevangenis Weteringenschans

Huis van bewaring Haagse Veer

Huis van bewaring Arnhem

Huis van bewaring Doetinchem

Huis van bewaring Zwolle

Huis van bewaring Veenhuizen

Lagerbefehl No. 81 Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Luchtbescherming; gedragslijn bij luchtalarm Blz.: 5

Lagerbefehl No. 81 Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Luchtbescherming; gedragslijn bij luchtalarm Blz.: 5

Lagerbefehl No. 81

Naziconcentratiekampen

Kamp Hannover

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Baby's kamp Westerbork (0-1 jaar)

Peuters kamp Westerbork (1-3 jaar)

Kinderen kamp Westerbork(4-15 jaar)

Jongeren kamp Westerbork(15-21 jaar)

Ouderen kamp Westerbork (65+ jaar)

Vrouwen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Mannen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Brief van Maurits Waterman aan Marie (Mirjam) vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1939

September 1939

Februari 1939

Maart 1939

Augustus 1939

Juli 1939

Juni 1939

December 1939

November 1939

Januari 1939

Oktober 1939

Mei 1939

April 1939

Sonder-Ausweis&nbsp; Haagmann, Levie, 12-12-97, B15 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Haagmann, Levie, 12-12-97, B15 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Levie Haagmann

Sonderausweis van Levie Haagmann

Personen