In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Joodsche Raad, Afdeling Winschoten Aan:&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: november 1941 Onderwerp: mededelingen over reisvergunningen en verandering van spreekuur

Van: Joodsche Raad, Afdeling Winschoten Aan:&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: november 1941 Onderwerp: mededelingen over reisvergunningen en verandering van spreekuur

Brief van de Joodse Raad, afdeling Winschoten over reizen buiten de woonplaats

Van: de Leve-Odewald, Saartje Aan: de Leve, D. M. (zoon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03&nbsp; Onderwerp: bedankt voor het pakketje.

Van: de Leve-Odewald, Saartje Aan: de Leve, D. M. (zoon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03&nbsp; Onderwerp: bedankt voor het pakketje.

Briefkaart van Saartje de Leve-Odewald aan D.M. de Leve vanuit kamp Westerbork

Van: de Leve-Odewald, Saartje Aan: de Leve, M. (zoon) Plaats; Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-03-11 Onderwerp: de reis naar kamp Westerbork is goed volbracht. In Groningen kreeg de groep koffie van de Joodse Raad; over bekenden en familieleden die ook zijn meegekomen en in het ziekenhuis liggen of zijn doorgestuurd (de dag voor het schrijven op 9 maart); pakketpost.

Van: de Leve-Odewald, Saartje Aan: de Leve, M. (zoon) Plaats; Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-03-11 Onderwerp: de reis naar kamp Westerbork is goed volbracht. In Groningen kreeg de groep koffie van de Joodse Raad; over bekenden en familieleden die ook zijn meegekomen en in het ziekenhuis liggen of zijn doorgestuurd (de dag voor het schrijven op 9 maart); pakketpost.

Briefkaart van Saartje de Leve-Odewald aan D. M. de Leve vanuit kamp Westerbork

Leopold (Polly) staat tweede van rechts, tegen het gaas. Bij de zandbak van het speelveld van de Prinses Beatrix kleuterschool in Gouda. Datum: Vermoedelijk 1941.

Leopold (Polly) staat tweede van rechts, tegen het gaas. Bij de zandbak van het speelveld van de Prinses Beatrix kleuterschool in Gouda. Datum: Vermoedelijk 1941.

Foto van Leopold Linder

Specifieke groepen kampbewoners

Strafgevangenen kamp Westerbork

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. een brief heeft de schrijver afgegeven bij de poort aan twee mannen (marechaussee?). Hij weet niet of zij aan de goede kant staan. Danny heeft bericht gekregen dat hij naar Duitsland moet gaan. Naar welke plaats is hem onbekend. Hij heeft in het kamp vele vriendschappen gesloten. Zij gaan ook allen naar Duitsland. Jacob Schrijver en veel uit Winschoten gaan mee. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny heeft de brief een dag voor zijn deportatie uit kamp Westerbork geschreven.

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. een brief heeft de schrijver afgegeven bij de poort aan twee mannen (marechaussee?). Hij weet niet of zij aan de goede kant staan. Danny heeft bericht gekregen dat hij naar Duitsland moet gaan. Naar welke plaats is hem onbekend. Hij heeft in het kamp vele vriendschappen gesloten. Zij gaan ook allen naar Duitsland. Jacob Schrijver en veel uit Winschoten gaan mee. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny heeft de brief een dag voor zijn deportatie uit kamp Westerbork geschreven.

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-14, No. 81 Inhoud: Luchtbescherming, gedragslijnen. Waaronder ook de gedragslijnen bij uitvoeringen, cabaret, muziek. Blz.: 5

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-14, No. 81 Inhoud: Luchtbescherming, gedragslijnen. Waaronder ook de gedragslijnen bij uitvoeringen, cabaret, muziek. Blz.: 5

Lagerbefehl No. 81