In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Briefkaart Van: Buiten, mevr. Aan: Jong, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-06 Onderwerp: de schrijfster meldt dat het goed gaat met Mary (Mirjam). Ze werk in de metaalindustrie. Hetty is groot geworden en krijgt extra voeding.&nbsp;

Briefkaart Van: Buiten, mevr. Aan: Jong, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-06 Onderwerp: de schrijfster meldt dat het goed gaat met Mary (Mirjam). Ze werk in de metaalindustrie. Hetty is groot geworden en krijgt extra voeding.&nbsp;

Briefkaart van mevr. Buiten aan E. de Jong

Dienstwoning.&nbsp; Dienstwoning van de onderdirecteur, kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.

Dienstwoning.&nbsp; Dienstwoning van de onderdirecteur, kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.

van de bouw van de dienstwoning van de onderdirecteur in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-15, No. 31 Inhoud: ontvangst van pakketten

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-15, No. 31 Inhoud: ontvangst van pakketten

Lagerbefehl No. 31

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-03-03 Onderwerp: weer lang met schrijven gewacht; tweede brief van Wieger alweer binnen; ze was al twee keer aan een brief begonnen, wat ze geschreven had vond ze zo onzin, dat ze de brieven heeft verscheurd; ze was niet instaat er iets behoorlijks van te maken; met de Paasdagen zal het wel niets worden, want Saar krijgt geen vrij; anders graag naar de Hondsrug gegaan; ze pas op Freddie, het zoontje van haar zuster, bij wie ze inwoont; ze doet veel typewerk thuis; ze heeft haar fiets laten opknappen….

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1940-03-03 Onderwerp: weer lang met schrijven gewacht; tweede brief van Wieger alweer binnen; ze was al twee keer aan een brief begonnen, wat ze geschreven had vond ze zo onzin, dat ze de brieven heeft verscheurd; ze was niet instaat er iets behoorlijks van te maken; met de Paasdagen zal het wel niets worden, want Saar krijgt geen vrij; anders graag naar de Hondsrug gegaan; ze pas op Freddie, het zoontje van haar zuster, bij wie ze inwoont; ze doet veel typewerk thuis; ze heeft haar fiets laten opknappen….

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Mevrouw Schliesser en twee heren voor de centrale keuken in kamp Westerbork

Transport Transport. Lange rij wagons, mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944

Transport Transport. Lange rij wagons, mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944

Een deportatie trein kort voor vertrek

Vergunning van de Centrale Dienst voor de Levensmiddelenvoorziening.&nbsp; Van: Meijer-Verduin, R.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1944-03-30&nbsp; Onderwerp: het verstrekken van eten uit de Centrale Keukens voor twee personen.

Vergunning van de Centrale Dienst voor de Levensmiddelenvoorziening.&nbsp; Van: Meijer-Verduin, R.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1944-03-30&nbsp; Onderwerp: het verstrekken van eten uit de Centrale Keukens voor twee personen.

Bewijs van de Centrale Dienst voor de Levensmiddelenvoorziening van R. Meijer-Verduin

Tweede Distributie Stamkaart Van: Dam, van, Saartje Datum: 1943-10-06

Tweede Distributie Stamkaart Van: Dam, van, Saartje Datum: 1943-10-06

Distributiestamkaart van Saartje van Dam

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 230 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sluis, Alida geb. 26-06-63 overleden te Westerbork op 25-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 230 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sluis, Alida geb. 26-06-63 overleden te Westerbork op 25-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Alida Sluis

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-09-01, No. 48&nbsp; Inhoud: Lagersperrstunde en noodverlichting en strafmaatregelen bij het niet naleven van het doven van licht.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-09-01, No. 48&nbsp; Inhoud: Lagersperrstunde en noodverlichting en strafmaatregelen bij het niet naleven van het doven van licht.

Lagerbefehl No. 48