In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bouw.&nbsp; De bouw van een barak in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp; Op de foto v.l.n.r. dhr. van der Horst, opzichter bij de Rijksgebouwdienst, dhr. van Wijk, dhr. van Gangelen beide tekenaar.&nbsp;

Bouw.&nbsp; De bouw van een barak in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp; Op de foto v.l.n.r. dhr. van der Horst, opzichter bij de Rijksgebouwdienst, dhr. van Wijk, dhr. van Gangelen beide tekenaar.&nbsp;

van een gebouwde barak in het centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Grüneberg, B. Aan: de Mulder, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: zes dagen in kamp Westerbork; ze kunnen niet op René wachten, breng hem zo spoedig mogelijk naar zijn schoonouders, verzorg hem nu en voor de toekomst, de schrijver ziet geen andere weg meer; zijn ouders (Hugo en Martha) gaan naar Vught; hij ligt zelf met hoge koorts (39/8) op bed; graag pakjes sturen; meer zullen jullie waarschijnlijk niet meer van ons horen...

Van: Grüneberg, B. Aan: de Mulder, P. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: zes dagen in kamp Westerbork; ze kunnen niet op René wachten, breng hem zo spoedig mogelijk naar zijn schoonouders, verzorg hem nu en voor de toekomst, de schrijver ziet geen andere weg meer; zijn ouders (Hugo en Martha) gaan naar Vught; hij ligt zelf met hoge koorts (39/8) op bed; graag pakjes sturen; meer zullen jullie waarschijnlijk niet meer van ons horen...

Briefkaart van Bernhard Grüneberg aan familie vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Dienstreglement voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Kampregels voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Lijst met namen van overleden personen Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: in januari tot en met maart 1943 in het kamp overleden personen.

Lijst met namen van overleden personen Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: in januari tot en met maart 1943 in het kamp overleden personen.

Lijst met namen van overleden personen in kamp Westerbork in 1943

Van: Groen, Hetty Aan: Boas-Prins, Seraphine en Boas, Salomon Plaats: Amsterdam Onderwerp: Met moeder gaat het beter, maar ze kan nog niet naar huis. De schrijfster zal bretels opsturen.&nbsp;

Van: Groen, Hetty Aan: Boas-Prins, Seraphine en Boas, Salomon Plaats: Amsterdam Onderwerp: Met moeder gaat het beter, maar ze kan nog niet naar huis. De schrijfster zal bretels opsturen.&nbsp;

Brief, Enveloppe van Hetty Groen aan het echtpaar Boas vanuit Amsterdam

Van: Gassmann-Baumann, Inge Onderwerp: leven in Duitsland, het vertrek naar Nederland, Nederland voor en tijdens de eerste oorlogsjaren, kamp Westerbork vanaf haar komst op 15 juli 1942 komst tot na de bevrijding van het kamp en haar dagelijkse leven de eerste jaren na de oorlog.&nbsp;

Van: Gassmann-Baumann, Inge Onderwerp: leven in Duitsland, het vertrek naar Nederland, Nederland voor en tijdens de eerste oorlogsjaren, kamp Westerbork vanaf haar komst op 15 juli 1942 komst tot na de bevrijding van het kamp en haar dagelijkse leven de eerste jaren na de oorlog.&nbsp;

Memoires van Inge Gassmann-Baumann

Formulier Nederlandse Rode Kruis, verzoek om inlichtingen Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-29 Onderwerp: Salomon Boas verzoekt aan Meyer Frank mede te delen dat hij voor zijn familie een Palestina-certificaat heeft aangevraagd. Antwoord Paula Frank-Boas op achterzijde document.&nbsp;

Formulier Nederlandse Rode Kruis, verzoek om inlichtingen Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-29 Onderwerp: Salomon Boas verzoekt aan Meyer Frank mede te delen dat hij voor zijn familie een Palestina-certificaat heeft aangevraagd. Antwoord Paula Frank-Boas op achterzijde document.&nbsp;

Formulier Nederlandse Rode Kruis met verzoek van Salomon Boas

Van: Kloot, van de, Samuel. Aan: Falk, Lisa, mevr. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-05-14 Onderwerp: Na een verblijf van 7 weken in de gevangenis in Scheveningen kwam Samuel als strafgeval in kamp Westerbork terecht. Hij is bruin geworden van het werken buiten. Hij geeft in de brief een beschrijving van de situatie in het kamp en vraagt om het toesturen van allerlei goederen. Hij heeft gehoord dat zijn vrouw en ouders ook in de gevangenis van Scheveningen zijn. Dat van zijn vrouw klopt. Zij kwam op 3 juni 1944 via de gevangenis van Scheveningen in de strafbarakken van kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren echter op 24 augustus 1943 als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen en een week later werden zij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Van: Kloot, van de, Samuel. Aan: Falk, Lisa, mevr. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-05-14 Onderwerp: Na een verblijf van 7 weken in de gevangenis in Scheveningen kwam Samuel als strafgeval in kamp Westerbork terecht. Hij is bruin geworden van het werken buiten. Hij geeft in de brief een beschrijving van de situatie in het kamp en vraagt om het toesturen van allerlei goederen. Hij heeft gehoord dat zijn vrouw en ouders ook in de gevangenis van Scheveningen zijn. Dat van zijn vrouw klopt. Zij kwam op 3 juni 1944 via de gevangenis van Scheveningen in de strafbarakken van kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren echter op 24 augustus 1943 als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen en een week later werden zij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Brief van Samuel van der Kloot aan Lisa Falk vanuit kamp Westerbork, barak 67

Overall van een politieke gevangene Nummer 61 Gedragen door mw. W. Burger-Boeve, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene Nummer 61 Gedragen door mw. W. Burger-Boeve, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen.

Overall van een politieke gevangene

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: ontvangstbewijs voor ingeleverd wasgoed etc.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: ontvangstbewijs voor ingeleverd wasgoed etc.

Ontvangstbewijs blanco voor ingeleverd wasgoed in Interneringskamp Westerbork

Van: Secretaris-Generaal Departement van Binnenlandse zaken Aan: Syswerda, directeur Datum: 1940-05-21 Onderwerp: directe terugkeer van de de geëvacueerde Joodse Vluchtelingen naar kamp Westerbork. Op dat moment bevond de groep zich in Leeuwarden. Op een kleine groep na, die in het kamp was achtergebleven en onderdak in de kampboerderij had gevonden. (F. Spanier, gezin), E. David, echtpaar, vrouw is zwanger)

Van: Secretaris-Generaal Departement van Binnenlandse zaken Aan: Syswerda, directeur Datum: 1940-05-21 Onderwerp: directe terugkeer van de de geëvacueerde Joodse Vluchtelingen naar kamp Westerbork. Op dat moment bevond de groep zich in Leeuwarden. Op een kleine groep na, die in het kamp was achtergebleven en onderdak in de kampboerderij had gevonden. (F. Spanier, gezin), E. David, echtpaar, vrouw is zwanger)

Bekendmaking terugkeer Joodse Vluchtelingen naar kamp Westerbork

Woonoord Schattenberg

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-04, No. 21 Inhoud: Fahrbereitschaft; benoeming van groepsleiders; boeken uit de voormalige bibliotheek. Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-04, No. 21 Inhoud: Fahrbereitschaft; benoeming van groepsleiders; boeken uit de voormalige bibliotheek. Blz.: 2

Lagerbefehl No. 21

Personen