In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van crematie Datum: 1943 Nr. 112 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stouwer, Margaretha geb. 22-05-70 overleden 15-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 1943 Nr. 112 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Stouwer, Margaretha geb. 22-05-70 overleden 15-03-1943 te Westerbork op: 17-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Margaretha Stouwer

Werkstätten I&nbsp; Verabfolgen Sie: 1 pr. handschuhe fur A. Bosman Datum: 1943-10-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85

Werkstätten I&nbsp; Verabfolgen Sie: 1 pr. handschuhe fur A. Bosman Datum: 1943-10-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 85

Werkopdracht voor A. Bosman

Bericht over een huwelijk en overlijden Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-01&nbsp;

Bericht over een huwelijk en overlijden Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-01&nbsp;

Bericht nummer 20 over een huwelijk en het overlijden van twee personen in kamp Westerbork

Van: Sanders, Louis, M. Aan: Jan en Suze Plaats: Fochterloo, Joods werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-04 Onderwerp: briefkaart ontvangen en hem aan Bennie laten lezen; hij is dus nog in Ybenheer; Bennie verwacht ieder ogenblik zijn vergunning…; de enige zorg van de schrijver is: ‘hoe krijg ik mijn buik vol’; wachten voorlopig af wat er gaat gebeuren, ‘zolang er leven is, is er hoop’.

Van: Sanders, Louis, M. Aan: Jan en Suze Plaats: Fochterloo, Joods werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-04 Onderwerp: briefkaart ontvangen en hem aan Bennie laten lezen; hij is dus nog in Ybenheer; Bennie verwacht ieder ogenblik zijn vergunning…; de enige zorg van de schrijver is: ‘hoe krijg ik mijn buik vol’; wachten voorlopig af wat er gaat gebeuren, ‘zolang er leven is, is er hoop’.

Brief van Louis Sanders aan Jan en Suze vanuit het Joodse werkkamp Ybenheer in Fochterloo

Van: Diamant, Sal Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-26 Onderwerp: een brief met drie gulden erin (die zijn van oma); fiets-pech voor Chaja….; hij zal contact opnemen met Nora voor het juiste adres van Chaja…; nog een prettige vakantie…

Van: Diamant, Sal Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1950-07-26 Onderwerp: een brief met drie gulden erin (die zijn van oma); fiets-pech voor Chaja….; hij zal contact opnemen met Nora voor het juiste adres van Chaja…; nog een prettige vakantie…

Brief van oom Sal aan Chaja van Bergen vanuit Amsterdam

Onderwerp: instructies wat naar kamp Westerbork mag worden meegenomen aan bagage; wat aan &nbsp;te bevelen is om mee te nemen. Daarnaast telefoon, post en geldverkeer in het kamp; mogelijkheden voor het krijgen van bezoek; transport van en naar Hooghalen, vanuit elders of vanuit het kamp.

Onderwerp: instructies wat naar kamp Westerbork mag worden meegenomen aan bagage; wat aan &nbsp;te bevelen is om mee te nemen. Daarnaast telefoon, post en geldverkeer in het kamp; mogelijkheden voor het krijgen van bezoek; transport van en naar Hooghalen, vanuit elders of vanuit het kamp.

Instructies voor personen die naar kamp Westerbork zullen vertrekken

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Vrijlating uit kamp Westerbork

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-11 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-11 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Mededeling Datum: 1943-10-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: melding van terugkeer van dienstreis

Mededeling Datum: 1943-10-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: melding van terugkeer van dienstreis

Mededeling over melding van terugkeer van een dienstreis

Van: Hans en Bob Cahen&nbsp; Aan: Vries, de, J.S. (ligt in het Academisch Ziekenhuis) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: nieuwjaarswens, Bob is als verpleger en hans als kok werkzaam in kamp Westerbork.

Van: Hans en Bob Cahen&nbsp; Aan: Vries, de, J.S. (ligt in het Academisch Ziekenhuis) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: nieuwjaarswens, Bob is als verpleger en hans als kok werkzaam in kamp Westerbork.

Briefkaart van Hans en Bob de vries aan hun moeder vanuit kamp Westerbork

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: maken van afspraak om brief van moeder (30 maart) verstuurd uit kamp Westerbork op te halen op het kantoor van de Joodse Raad. Haar moeder is dan al doorgestuurd naar Sobibor.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: maken van afspraak om brief van moeder (30 maart) verstuurd uit kamp Westerbork op te halen op het kantoor van de Joodse Raad. Haar moeder is dan al doorgestuurd naar Sobibor.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam (Afdeling Rotterdam) aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Brief van Werner Stertzenbach aan de kampleiding van kamp Westerbork

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Humor und Melodie Datum: 1943-09-04

Programma Buhne Lager Westerbork

Man en vrouw met etenspannetjes.&nbsp; Getekend door Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Theresienstadt, 1944-1945.&nbsp; Eten halen in Theresienstadt.

Man en vrouw met etenspannetjes.&nbsp; Getekend door Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Theresienstadt, 1944-1945.&nbsp; Eten halen in Theresienstadt.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Van: Koppelen-Liebermann, van, Vrouwtje&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-21&nbsp; Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Van: Koppelen-Liebermann, van, Vrouwtje&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-21&nbsp; Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Vrijlatingsbewijs van Vrouwtje van Koppelen-Liebermann

Portretfoto van Asser Straus.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend&nbsp; Hij was slager van beroep en woonde in Terborg.

Portretfoto van Asser Straus.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend&nbsp; Hij was slager van beroep en woonde in Terborg.

Portret van Asser Straus

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 421 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Frankforter, Wilhelmina geb. 17-01-63 overleden te Westerbork op 08-07-1943 op 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 421 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Frankforter, Wilhelmina geb. 17-01-63 overleden te Westerbork op 08-07-1943 op 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Wilhelmina Frankforter

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: de Jong, Marcus Datum: 1943-09-29 Ingedeeld bij DB 4 Gr. 6 Bijz.: Barneveld

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: de Jong, Marcus Datum: 1943-09-29 Ingedeeld bij DB 4 Gr. 6 Bijz.: Barneveld

Ausweiskarte van Marcus de Jong

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-04&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: merken van was/kleding

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-04&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: merken van was/kleding

Mededeling over het merken van was en kleding