In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Cabaret.&nbsp; Scene uit het cabaretprogramma Bunter Abend Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04 Foto van Esther Philipse.&nbsp;

Cabaret.&nbsp; Scene uit het cabaretprogramma Bunter Abend Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04 Foto van Esther Philipse.&nbsp;

Esther Philipse tijdens de revue Bunter Abend

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp:&nbsp;Meta schrijft tijdens haar dienstvrije uren vanuit haar kamertje met gordijnen en bloemen voor het raam. Ze vertelt dat dit een groot verschil is met de dag dat ze klaar stonden om op reis te gaan tot een plotselinge boodschap dat verhinderde. Pim en Leo maken het goed en Meta hoopt dat ze mogen delen in haar kamertje. De operatie van Leo kan echter pas uitgevoerd worden als de blaas een week achter elkaar niet oprekt. Leo eet wel goed en wordt vertroeteld door de hoofdverpleegster, de vrouw van een collega. Meta denkt dat het pakje niet is aangekomen, mogelijk omdat de afzender er een alcoholhoudend toiletartikel in heeft gedaan. Meta vraagt dit niet weer te doen, want het beroofd hun van de nodige levensmiddelen. Vandaag stuurt ze weer een zegel mee en vraagt de personen aan wie de brief gericht is naar eigen inzicht uit een lijst levensmiddelen te kiezen en op te sturen.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp:&nbsp;Meta schrijft tijdens haar dienstvrije uren vanuit haar kamertje met gordijnen en bloemen voor het raam. Ze vertelt dat dit een groot verschil is met de dag dat ze klaar stonden om op reis te gaan tot een plotselinge boodschap dat verhinderde. Pim en Leo maken het goed en Meta hoopt dat ze mogen delen in haar kamertje. De operatie van Leo kan echter pas uitgevoerd worden als de blaas een week achter elkaar niet oprekt. Leo eet wel goed en wordt vertroeteld door de hoofdverpleegster, de vrouw van een collega. Meta denkt dat het pakje niet is aangekomen, mogelijk omdat de afzender er een alcoholhoudend toiletartikel in heeft gedaan. Meta vraagt dit niet weer te doen, want het beroofd hun van de nodige levensmiddelen. Vandaag stuurt ze weer een zegel mee en vraagt de personen aan wie de brief gericht is naar eigen inzicht uit een lijst levensmiddelen te kiezen en op te sturen.

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Cabaret.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04 Foto van Esther Philipse in lange jurk in vermoedelijk een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend

Cabaret.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04 Foto van Esther Philipse in lange jurk in vermoedelijk een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend

Van: Mozes Aan: Kranss, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Onderwerp: afscheid nemen i.v.m. op transport gaan

Van: Mozes Aan: Kranss, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-03 Onderwerp: afscheid nemen i.v.m. op transport gaan

Briefkaart van Mozes aan mevr. E. Kranss vanuit kamp Westerbork

Breslauer, Werner Rudolf Korenwagen bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Korenwagen bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Korenwagen bij de kampboerderij van kamp Westerbork

Personen