In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

1945

Januari 1945

Foto gemaakt in de buurt van kamp Schattenberg. Te zien zijn onder andere het echtpaar Bloemhard met hun jongste dochter Marijke en zoontje Marius, staande in het midden. De overige personen zijn onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto gemaakt in de buurt van kamp Schattenberg. Te zien zijn onder andere het echtpaar Bloemhard met hun jongste dochter Marijke en zoontje Marius, staande in het midden. De overige personen zijn onbekend. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van het echtpaar Bloemhard met hun jongste dochter Marijke in hun armen

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag revue boek Humor und Melodie

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-20&nbsp; Onderwerp: de aanstelling van een Joodse magazijnmeester.

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-20&nbsp; Onderwerp: de aanstelling van een Joodse magazijnmeester.

Brief van de Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: onbekend Plaats: Arnhem Datum: 1945-07-25 Onderwerp: levensverhaal van een familie, centraal staat de Jodenvervolging, kamp Westerbork, uitstel van transporten, beschermingslijsten en werk. De schrijver werd doorgestuurd naar Bergen-Belsen. Hij overleefde het ‘verloren transport’ en werd bij Tröbitz bevrijd; terugkeer; repatriëring.&nbsp;

Van: onbekend Plaats: Arnhem Datum: 1945-07-25 Onderwerp: levensverhaal van een familie, centraal staat de Jodenvervolging, kamp Westerbork, uitstel van transporten, beschermingslijsten en werk. De schrijver werd doorgestuurd naar Bergen-Belsen. Hij overleefde het ‘verloren transport’ en werd bij Tröbitz bevrijd; terugkeer; repatriëring.&nbsp;

Brief van een Joodse familie vanuit Arnhem geschreven kort na hun terugkeer in Nederland

Kampgeld Lager Westerbork 10 Cent/10 Gutschen Serie CC No. 7244

Kampgeld Lager Westerbork 10 Cent/10 Gutschen Serie CC No. 7244

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Bankbiljet Protectoraat Bohemen en Moravië 50 kronen Nummers: 018727, 020631

Bankbiljet Protectoraat Bohemen en Moravië 50 kronen Nummers: 018727, 020631

Bankbiljetten van vijftig kronen uit het protectoraat Bohemen en Moravië

Werkplaatsen kamp Westerbork

Naaiatelier

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Avondschemering’ Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Avondschemering’ Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Tekening/ontwerp voor een decor voor 'Avondschemering' in Interneringskamp Westerbork

Van: Meijer, J. H. Aan: Burgemeester en wethouders van de stad Groningen Plaats: Eindhoven Datum: 1945-07-09 Onderwerp: verzoek om de onrechtmatige inbeslagname van de Zuidelijke helft van de Joodse begraafplaats aan de Winsumerstraatweg te niet te doen. J.H. Meijer hoopt snel weer terug te kunnen keren naar Groningen na zijn repatriëring vanuit Theresienstadt.

Van: Meijer, J. H. Aan: Burgemeester en wethouders van de stad Groningen Plaats: Eindhoven Datum: 1945-07-09 Onderwerp: verzoek om de onrechtmatige inbeslagname van de Zuidelijke helft van de Joodse begraafplaats aan de Winsumerstraatweg te niet te doen. J.H. Meijer hoopt snel weer terug te kunnen keren naar Groningen na zijn repatriëring vanuit Theresienstadt.

Brief van J.H. Meijer aan B&W in Groningen vanuit het Veemgebouw in Eindhoven

Jacob van Gelder is ontvlucht door met een werkcommando mee het kamp uit te lopen. Hij had een fiets weten te bemachtigen en was zo naar Stroobos gereden, waar zijn zus en neefjes ondergedoken waren.&nbsp;

Van: Maatschappij van Financiering van het Nationaal Herstel N.V. Aan: de Raay, Eduard Plaats: Den Haag Datum: 1948-06-28 Onderwerp: storting van een bedrag in verband met vergoeding door geleden schade als bewindvoerder van zijn vermoorde ouders.

Van: Maatschappij van Financiering van het Nationaal Herstel N.V. Aan: de Raay, Eduard Plaats: Den Haag Datum: 1948-06-28 Onderwerp: storting van een bedrag in verband met vergoeding door geleden schade als bewindvoerder van zijn vermoorde ouders.

Bewijs van storting van een bedrag door de Maatschappij van Financiering van het Nationaal Herstel N.V. op de rekening van E. de Raay

Zentralevidenz Es wurde Ihnen die KENN-Nummer 828-XXIV 7 zugeteilt. Van: Cohen-Sanders, Jikke Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10

Zentralevidenz Es wurde Ihnen die KENN-Nummer 828-XXIV 7 zugeteilt. Van: Cohen-Sanders, Jikke Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10

Bewijs van J. Cohen-Sanders in Theresienstadt

Personen