In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 183 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Bruin, Kaatje geb. 18-02-77 overleden te Westerbork op 10-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 183 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Bruin, Kaatje geb. 18-02-77 overleden te Westerbork op 10-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Kaatje de Bruin

Van: Palache, Reina Aan: Corrie Plaats: Oegstgeest Datum: 1945-04/07 Onderwerp: Reina begint alvast aan een lange brief nu de oorlog aan het eind lijkt te komen; onderduik; geen honger en koude geleden; na een paar weken weer boven water; op het adres gebleven, omdat de omstandigheden voor haar in Den Haag niet best waren; bevrijding; N.B.S. en N.S.B.; de wintermaanden; de Canadezen; verdere lotgevallen en een tekening van luchtdroppingen…

Van: Palache, Reina Aan: Corrie Plaats: Oegstgeest Datum: 1945-04/07 Onderwerp: Reina begint alvast aan een lange brief nu de oorlog aan het eind lijkt te komen; onderduik; geen honger en koude geleden; na een paar weken weer boven water; op het adres gebleven, omdat de omstandigheden voor haar in Den Haag niet best waren; bevrijding; N.B.S. en N.S.B.; de wintermaanden; de Canadezen; verdere lotgevallen en een tekening van luchtdroppingen…

Brief van Reina Palache aan Corrie vanuit Oegstgeest

Plaatsen in kamp Westerbork

Paardenstal kamp Westerbork

Van: Neumann, A.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Deventer&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: landbouw- en veeteelt opleiding Vluchtelingenkamp.

Van: Neumann, A.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Deventer&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: landbouw- en veeteelt opleiding Vluchtelingenkamp.

Brief van A. Neumann aan het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Barak 78

Barakken in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; De schouwburg (grote zaal).

Barakken in kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; De schouwburg (grote zaal).

Zicht op de schouwburg van kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-21 Onderwerp: verzoek om regelingen ter verbetering van de bewaking, werkomstandigheden en herkenbaarheid, blauwe overalls en witte armbanden met zwarte letters: ‘Kampbewaking’. In overleg met dhr. Brake (zijn naam staat in de brief verkeerd), de commandant der bewaking.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-21 Onderwerp: verzoek om regelingen ter verbetering van de bewaking, werkomstandigheden en herkenbaarheid, blauwe overalls en witte armbanden met zwarte letters: ‘Kampbewaking’. In overleg met dhr. Brake (zijn naam staat in de brief verkeerd), de commandant der bewaking.

Brief van J. G. Buijvoets aan de kampintendant Van As met een verzoek om regelingen ter verbetering van de bewaking

Van: Matteman, S. Aan: fam. L. Matteman Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-09-03 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Matteman, S. Aan: fam. L. Matteman Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-09-03 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van S. Matteman aan familie L. Matteman vanuit kamp Westerbork

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-17 Onderwerp: met Jules gaat het gelukkig beter, heel anders dan afgelopen weekend; Dr. Meyer was tevreden over Jules; er is nog wel verhoging, de wond geneest goed; als Jules op mag staan heeft Lies geen kleren voor hem; over Henny en Mamma en ook het verdriet bij Siegfried dat de vrijstelling net te laat kwam; Lies kon er niet bij zijn, op straat, tot het transport was vertrokken; er wordt beweerd dat de trein naar Riga is gegaan; Lies heeft de afgelopen dagen veel pakjes en brieven ontvangen; het is jammer dat Jules zo weinig trek heeft en dat het voedsel hen niet smaakt; voor Lies is er weinig tijd om te piekeren, na een lange werkdag en het bezoekuur van 19-20 uur; wasgoed is binnengekomen, in het kamp is het erg primitief en strijken is niet mogelijk; Lies werd op haar vrije dag met nog 9 dames opgeroepen om goederen te sorteren. Het zal enige weken duren…

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-17 Onderwerp: met Jules gaat het gelukkig beter, heel anders dan afgelopen weekend; Dr. Meyer was tevreden over Jules; er is nog wel verhoging, de wond geneest goed; als Jules op mag staan heeft Lies geen kleren voor hem; over Henny en Mamma en ook het verdriet bij Siegfried dat de vrijstelling net te laat kwam; Lies kon er niet bij zijn, op straat, tot het transport was vertrokken; er wordt beweerd dat de trein naar Riga is gegaan; Lies heeft de afgelopen dagen veel pakjes en brieven ontvangen; het is jammer dat Jules zo weinig trek heeft en dat het voedsel hen niet smaakt; voor Lies is er weinig tijd om te piekeren, na een lange werkdag en het bezoekuur van 19-20 uur; wasgoed is binnengekomen, in het kamp is het erg primitief en strijken is niet mogelijk; Lies werd op haar vrije dag met nog 9 dames opgeroepen om goederen te sorteren. Het zal enige weken duren…

Brief van Lies aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-14 Onderwerp: omstandigheden, valse hoop

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-14 Onderwerp: omstandigheden, valse hoop

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Personen