We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Boellaard, A.P.H. Aan: Plaats: Datum: 1941-10-22 Onderwerp: over versterking bewaking Vluchtelingenkamp.

Van: Boellaard, A.P.H. Aan: Plaats: Datum: 1941-10-22 Onderwerp: over versterking bewaking Vluchtelingenkamp.

Brief van A.P.H. Boelaard over de bewaking van kamp Westerbork door de marechaussee

Bewarings- en Verblijfskampen

Bewarings- en Verblijfskamp de Roskam

Bewaking kamp Westerbork

Grenzschutz kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder de brief aan Treesje wil doorsturen. Hij is zojuist bij de revue geweest. Er spelen bekende spelers mee, zoals Frans Engel, Max Ehrlich, Jetty Cantor, Willy Rosen, Erich Ziegler en Johnny &amp; Jones. Bram heeft Jeannot ook mee kunnen krijgen. Voor hem was het goede afleiding na de narigheid van Netty's vertrek. Voor het volgende pakket vraagt hij om pyjama's, stropdassen en zomerpakken.

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder de brief aan Treesje wil doorsturen. Hij is zojuist bij de revue geweest. Er spelen bekende spelers mee, zoals Frans Engel, Max Ehrlich, Jetty Cantor, Willy Rosen, Erich Ziegler en Johnny &amp; Jones. Bram heeft Jeannot ook mee kunnen krijgen. Voor hem was het goede afleiding na de narigheid van Netty's vertrek. Voor het volgende pakket vraagt hij om pyjama's, stropdassen en zomerpakken.

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 401 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Heijmann, Carl geb. 30-11-86 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 401 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Heijmann, Carl geb. 30-11-86 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Carl Heijmann

Foto gemaakt ter gelegenheid van het 25-jarig huwelijk van de ouders Cohen.&nbsp; Van Links naar rechts: Henri Kwieser Mirjam (Mary) Kwieser-Cohen Estella (de Jong) Cohen Margaretha Meijer-Cohen Emanuel Meijer

Foto gemaakt ter gelegenheid van het 25-jarig huwelijk van de ouders Cohen.&nbsp; Van Links naar rechts: Henri Kwieser Mirjam (Mary) Kwieser-Cohen Estella (de Jong) Cohen Margaretha Meijer-Cohen Emanuel Meijer

Foto van de familie Cohen, Kwieser en Meijer

Op 18 februari 1925 richtte José Vigevéno de N.V. Nederlandsche Thermochemische Fabrieken (N.T.F.) op. Voor dit destructiebedrijf had hij een chemicus nodig en hiervoor trok hij Hendrik Jacob Prins aan. Naar beide heren is later in Sumar een straat genoemd. Op de locatie waar in de jaren 1925/1926 de fabriek in Sumar werd gebouwd (tegenwoordig heet deze weg de Damsingel), was vanaf 1912 in een boerenplaats vleesfabriek ‘De Phenix’ gevestigd. Eigenaar hiervan was de in Leeuwarden wonende Charles Mozes Nijveen, net als Vigevéno van Joodse afkomst. Nijveen bezat in Leeuwarden ook nog een paardenslachterij. De fabriek werd op 15 april 1926 geopend. Sumar moest de eerste worden in een rij van destructiebedrijven in een landelijke opzet. Door de crisis van de 30er jaren van de vorige eeuw zijn deze ambitieuze plannen echter nooit verwezenlijkt. In de Tweede Wereldoorlog namen Duitse bewindvoerders het destructiebedrijf over en lieten het in 1945 in een onttakelde toestand achter. Tijdens de oorlog overleed in Kamp Westerbork oprichter Vigevéno aan een hartaanval.&nbsp; Bron: https://www.dorpscanon.nl/lemma/nederlandsche-thermomchemische-fabrieken-n-t-f-sumar

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Werken, de hele nacht. als Vera klaar is zal ze naar de (werk)barak 1 van Sal gaan om hem op te halen, zodat ze beiden naar hun eigen barak kunnen gaan, pakketten; organisatie; over vrijgestelden en niet vrijgestelden, over het benaderen van de ‘top’ van de Joodse Raad voor Amsterdam om een sperre te regelen. Mogelijkheid ingezet te worden bij bouw- en graafwerkzaamheden.

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Werken, de hele nacht. als Vera klaar is zal ze naar de (werk)barak 1 van Sal gaan om hem op te halen, zodat ze beiden naar hun eigen barak kunnen gaan, pakketten; organisatie; over vrijgestelden en niet vrijgestelden, over het benaderen van de ‘top’ van de Joodse Raad voor Amsterdam om een sperre te regelen. Mogelijkheid ingezet te worden bij bouw- en graafwerkzaamheden.

Brief van Sal Polak aan zijn schoonouders vanuit kamp Westerbork

Van: Boer, de, Y. Aan: Plaats: Groningen Datum: 1942-09-30 Onderwerp: Bewaking kamp Westerbork.

Van: Boer, de, Y. Aan: Plaats: Groningen Datum: 1942-09-30 Onderwerp: Bewaking kamp Westerbork.

Brief van Y. de Boer in verband met de bewaking van kamp Westerbork door de marechaussee